Μια ολόκληρη πλαγιά «ντυμένη στο βαμβάκι» αποδεικνύει περίτρανα ότι ο πιο εμπνευσμένος καλλιτέχνης είναι η ίδια η φύση.
Κάποτε, στα περίχωρα της πόλης Denizli στη Νοτιοδυτική Τουρκία, ζούσε μια νεαρή κοπέλα τόσο άσχημη που κανείς δεν ήθελε να την παντρευτεί. Απογοητευμένη, λοιπόν, αποφάσισε να αυτοκτονήσει πηδώντας μέσα σε μια από τις φυσικές δεξαμενές-γούρνες του Παμούκαλε.
Αντί, όμως, να πεθάνει, το ιαματικό νερό τη μεταμόρφωσε σε μια πολύ όμορφη κοπέλα. Ο άρχοντας της Denizli, που περνούσε τυχαία από την περιοχή, μόλις την αντίκρισε την ερωτεύτηκε κεραυνοβόλα και το ειδύλλιό τους σύντομα κατέληξε σε γάμο…
Αυτός ο παλιός τουρκικός μύθος είναι η γοητευτική λαϊκή εκδοχή για τις θεραπευτικές ιδιότητες των ιαματικών πηγών του Παμούκαλε.
Γνωστό και ως Ιεράπολις (σε πολύ κοντινή απόσταση βρίσκονται τα ερείπια της αρχαίας Ιεραπόλεως των Ελληνιστικών Χρόνων), το Παμούκαλεαντιπροσωπεύει ένα μοναδικό στον κόσμο φυσικό αξιοθέατο, που συγκαταλέγεται στις πιο χαρακτηριστικές καρτ ποστάλ της γειτονικής Τουρκίας.
Σε ένα θαυμαστό καπρίτσιο της τοπικής φύσης οφείλεται η δημιουργία του Παμούκαλε, όπου μια ολόκληρη πλαγιά ενός λόφου παρουσιάζεται ντυμένη στα λευκά. Οχι φυσικά από χιόνι, αλλά από τη μακροχρόνια εναπόθεση των ασβεστούχων αλάτων που περιέχονται στις θερμές ιαματικές πηγές της περιοχής.
Μια φυσική διαδικασία αιώνων, που είχε ως συνέπεια να σχηματιστεί ένα πάλλευκο σκηνικό, με πρωταγωνιστικά στοιχεία μικρούς καταρράχτες και αβαθείς φυσικές δεξαμενές, που μοιάζουν με λευκές πισίνες τοποθετημένες σε ανισόπεδα επίπεδα.
Αυτό το εξωπραγματικό θέαμα οδήγησε τους Τούρκους να προσδώσουν στη συγκεκριμένη περιοχή την ονομασία Παμούκαλε (που σημαίνει ετυμολογικά «Φρούριο από βαμβάκι») και την UNESCO να εντάξει το 1988 το Παμούκαλε στη λίστα των Μνημείων της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Το αρχαιότερο σπα του κόσμου
Το Παμούκαλε, ένα από τα πιο δημοφιλή τουριστικά αξιοθέατα της Τουρκίας, βρίσκεται στην κοιλάδα του ποταμού Μαιάνδρου (Menderes), περίπου 20 χλμ. βορειοανατολικά της πόλης Denizli και σε απόσταση 215 χλμ. ανατολικά της αιγαιοπελαγίτικης ακτογραμμής.
Δίπλα ακριβώς στις κάτασπρες αναβαθμίδες του Παμούκαλε βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος της Ιεραπόλεως, η οποία ιδρύθηκε τον 2ο π.Χ. αιώνα από τον βασιλιά της Περγάμου Ευμένη Β’.
Η ίδρυση της Ιεραπόλεως αποτελεί μια σαφή ένδειξη ότι από την αρχαιότητα ήταν ήδη γνωστές οι θεραπευτικές ιδιότητες των ιαματικών νερών του Παμούκαλε, του αρχαιότερου γνωστού σπα στον κόσμο.
Και όσον αφορά την επιλογή της ονομασίας (Ιεράπολις), μάλλον οφείλεται στην ιερότητα που απέδιδαν στις συγκεκριμένες πηγές οι αρχαίοι.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, οι πάλλευκοι ασβεστολιθικοί σχηματισμοί του Παμούκαλε έχουν δημιουργηθεί από τα πλούσια σε όξινο ανθρακικό ασβέστιο νερά των θερμών πηγών που αναβλύζουν από το έδαφος (η θερμοκρασία τους κυμαίνεται περίπου στους 35ο C).
Απομεινάρια από τον αρχαιολογικό χώρο της Ιεραπόλεως, που απλώνεται ακριβώς δίπλα στον λευκό λόφο του Παμούκαλε
Καθώς το ζεστό νερό περνά μέσα από τα ασβεστολιθικά πετρώματα, εμπλουτίζεται με μεταλλικά στοιχεία, τα οποία στη συνέχεια ψύχονται στην επιφάνεια του εδάφους και αποτίθενται με τη μορφή λευκού μαρμάρου (τραβερνίτη). Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία φυσικών δεξαμενών σε εκπληκτικά σχήματα, που θυμίζουν πέταλα λουλουδιών ή κελύφη στρειδιών.
Έτσι στη διάρκεια των αιώνων σχηματίστηκαν οριζόντιες αναβαθμίδες (μήκους 2,7 χλμ.) με λευκούς σταλακτίτες, βάθρες και φυσικές ασβεστολιθικές δεξαμενές, που υψώνονται περίπου 160 μ. πάνω από το έδαφος.
Πρόκειται για ένα συναρπαστικό θέαμα, που όμοιό του δεν υπάρχει πουθενά αλλού στον κόσμο. Έχουν δίκιο όσοι επισκέπτες υποστηρίζουν ότι οι περιγραφές των τουριστικών οδηγών αναφορικά με το «Φρούριο του Βαμβακιού», μολονότι ακριβείς, αποδεικνύονται μάλλον φτωχές.
Πάνω στο λευκό χαλί του Παμούκαλε θυμηθείτε ότι περπατάτε ξυπόλυτοι.
Μια ιερή λουτρόπολη
Τους καλοκαιρινούς μήνες, η καλύτερη ώρα για επίσκεψη στις λευκές δεξαμενές είναι το απόγεμα, όταν οι τουρίστες είναι λιγότεροι και ο ήλιος δεν καίει. Κατά την περιήγηση στο Παμούκαλε περπατήστε ξυπόλυτοι πάνω στο κάτασπρο χαλί της φύσης και χαλαρώστε πλατσουρίζοντας τα πόδια σας μέσα στις ρηχές γούρνες με τα ανοιχτογάλανα νερά (το μπάνιο απαγορεύεται).
Το νερό που ρέει, αν και χάνει γρήγορα την αρχική του θερμοκρασία, παραμένει ωστόσο αρκετά ζεστό και απολαυστικό.
Τα τελευταία, όμως, χρόνια το νερό που αναβλύζει από τις πηγές όλο και λιγοστεύει – αρκετές δεξαμενές είναι πλέον άδειες. Αν επιθυμείτε να κολυμπήσετε στα ιαματικά νερά του Παμούκαλε, υπάρχουν πολλές πισίνες στην κοντινή ομώνυμη κωμόπολη που τροφοδοτούνται από τις θερμές πηγές.
Οι ιαματικές ιδιότητες των νερών υπήρξε ο κυριότερος λόγος που ιδρύθηκε εδώ η Ιεράπολις, τα ερείπια της οποίας υπάρχουν μέχρι και σήμερα. Ο θεμέλιος λίθος της αρχαίας λουτρόπολης χρονολογείται περίπου το 188 π.Χ., αλλά εξήντα χρόνια αργότερα (128 π.Χ.) η Ιεράπολις πέρασε στην κυριαρχία των Ρωμαίων. Μέσα στους δύο επόμενους αιώνες, η πόλη καταστράφηκε τουλάχιστον τέσσερις φορές από σεισμούς, ενώ το 87 μ.Χ. θανατώθηκε εδώ (σταυρώθηκε) ο Απόστολος Φίλιππος.
Η περίοδος ακμής της Ιεραπόλεως εντοπίζεται μεταξύ του 193-217 μ.Χ., όταν η πόλη αριθμούσε περίπου 100.000 κατοίκους, όμως, η μεταφορά της πρωτεύουσας της αυτοκρατορίας από τον Μέγα Κωνσταντίνο στο Βυζάντιο σηματοδότησε το τέλος της ανάπτυξης της Ιεραπόλεως.
Ορισμένες από τις εκατοντάδες φυσικές δεξαμενές του Παμούκαλε.
Τον 10ο αιώνα, ο αυτοκράτορας Λέων ο Σοφός την αναφέρει ως επισκοπική έδρα, το 1210 η Ιεράπολις περνά στα χέρια των Σελτζούκων Τούρκων, αλλά το 1354 ένας καταστροφικός σεισμός τη σβήνει οριστικά από τον χάρτη. Πεντακόσια χρόνια αργότερα, η αρχαιολογική σκαπάνη των Γερμανών αρχαιολόγων έφερε και πάλι στο φως (1887) την ιαματική λουτρόπολη της Μικράς Ασίας.
Τα αρχαιολογικά μνημεία της Ιεραπόλεως
Οι απογευματινές ώρες είναι οι καλύτερες για επίσκεψη, μια και ο ήλιος είναι πιο φιλικός.
Τρεις Ρωμαίοι αυτοκράτορες τίμησαν με την επίσκεψή τους την αρχαία λουτρόπολη (ο Αδριανός το 129 μ.Χ., ο Καρακάλλας το 215 μ.Χ. και ο Βαλεντινιανός το 370 μ.Χ.), ενώ ρωμαϊκά είναι και τα περισσότερα κτίσματα που έχουν διασωθεί στον αρχαιολογικό χώρο.
Στα σημαντικότερα μνημεία της Ιεραπόλεως περιλαμβάνονται οι δημόσιες θέρμες, το ρωμαϊκό θέατρο, το Νυμφαίο, η ρωμαϊκή αγορά, το μνημείο του Μαρτυρίου του Απόστολου Φιλίππου, ο ναός του Απόλλωνα και η κεντρική λιθόστρωτη λεωφόρος με τις κιονοστοιχίες, μήκους 1,6 χλμ. Στην εκτεταμένη νεκρόπολη διασώζονται σε εξαιρετική κατάσταση περισσότεροι από 1.000 τάφοι, τύμβοι και σαρκοφάγοι.
Τόπος λατρείας της Αθηνάς, της Ισιδος, του Απόλλωνα και του Διονύσου, η αρχαία Ιεράπολις είχε αρκετούς ναούς αλλά σήμερα διασώζεται μόνο ο ναός του Απόλλωνα – σύμφωνα με αρχαίες τοπικές παραδόσεις ο ναός αυτός ήταν τόπος συνάντησης του Απόλλωνα και της Αρτεμης.
Το καλοδιατηρημένο ρωμαϊκό θέατρο, χτισμένο τον 2ο μ.Χ. αιώνα επί αυτοκράτορος Αδριανού, δεσπόζει επιβλητικό στο κέντρο της Ιεραπόλεως, είναι χωρητικότητας 12.000 θεατών και φιλοξενούσε θρησκευτικές τελετές, μουσικές παραστάσεις και αγωνίσματα. Στο κτίριο της σκηνής ξεχωρίζουν υπέροχα ανάγλυφα με παραστάσεις από τους μύθους του Απόλλωνα, του Διονύσου και της Αρτέμιδος.
Τα περισσότερα μνημεία στον αρχαιολογικό χώρο της Ιεραπόλεως είναι της ρωμαϊκής περιόδου
Οι θέρμες, χτισμένες με τεράστιους ογκόλιθους, βρίσκονται στο βόρειο και το νοτιοδυτικό τμήμα της Ιεραπόλεως, ενώ στα κυριότερα χριστιανικά κτίσματα της πόλης περιλαμβάνονται το Μαρτύριο του Απόστολου Φιλίππου (5ου αιώνα) και μερικές βασιλικές – όχι σε καλή κατάσταση.
Στα άλλοτε αρχαία λουτρά της Ιεραπόλεως έχει στεγαστεί από το 1984 το Αρχαιολογικό Μουσείο. Στις αίθουσές του, εκτός από τα διάφορα ιστορικά ευρήματα της αρχαίας λουτρόπολης, μπορείτε να δείτε επίσης αρχαιολογικά εκθέματα από τη Λαοδικεία και την κοιλάδα Curuksu, καθώς και σπάνια αντικείμενα της εποχής του χαλκού που βρέθηκαν στην περιοχή Beycesultan Huyuk.
Στη νεκρόπολη της Ιεραπόλεως υπάρχουν περισσότεροι από 1.000 τάφοι και σαρκοφάγοι.
