Το τεράστιο κόκκινο φουλάρι που φορούσε στο λαιμό της μπλέχτηκε με την πίσω ρόδα του αμαξιού της καθώς απολάμβανε τον θαλασσινό αέρα. Η «ξυπόλητη χορεύτρια», πρωτοπόρος του σύγχρονου χορού που αποθεώθηκε στην Ευρώπη, έχασε με τρόπο τραγικό και παράδοξο την ζωή της. Στραγγαλίστηκε ακαριαία, από το μπερδεμένο φουλάρι! Ήταν το αποκορύφωμα σε μια σειρά από προσωπικές τραγωδίες που συμβάδιζαν με τις επιτυχίες της.
Τα πρώτα χρόνια
Η Άντζελα Ισιδώρα Ντάνκαν γεννήθηκε στις 27 Μαΐου του 1877 στο Σαν Φρανσίσκο της Καλιφόρνιας. Μαζί με τα τρία αδέρφια της, μεγάλωσε με τη μητέρα της. Οι γονείς της χώρισαν όταν ο πατέρας της μετά από ένα οικονομικό σκάνδαλο εγκατέλειψε την οικογένειά του. Από μικρή, η Ισιδώρα πέρα από το πιάνο, παρακολουθούσε και μαθήματα μπαλέτου. Στα 6 της χρόνια, το έμφυτο ταλέντο της στην κίνηση και τον χορό δεν μπορούσε να κρυφτεί. Μάζευε τα παιδιά της γειτονιάς της και τους «δίδασκε» χορό. Στα 13 της εμφανιζόταν σε χορευτικές παραστάσεις στο Σαν Φρανσίσκο, ενώ τα επόμενα χρόνια εμφανίστηκε στο Σικάγο και τη Νέα Υόρκη. Η Ισιδώρα υιοθέτησε το αρχαιοελληνικό στυλ στις χορευτικές παραστάσεις της
Η επαφή της Ισιδώρα με την ελληνική μυθολογία
Παρά την επιτυχία της σαν χορεύτρια στην Αμερική, ο αυστηρός τρόπος κίνησης που απαιτούσε το μπαλέτο δεν την ευχαριστούσε. Ήθελε να δοκιμάσει νέες, πρωτοπόρες χορευτικές κινήσεις. Κάτι τέτοιο στην Αμερική δεν ήταν ακόμη τελείως αποδεκτό. Το 1900 μετακόμισε στο Λονδίνο. Στο Λονδίνο, η Ισιδώρα σπούδασε με τον αδερφό της Ρέιμοντ, ελληνική μυθολογία και αρχιτεκτονική. Η επαφή της με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό ήταν καταλυτική. Η Ισιδώρα, όταν χόρευε ακολουθούσε τους δικούς της κανόνες. Οι κινήσεις της ήταν ιδιαίτερα συναισθηματικές, πήγαζαν από μέσα της. Είχε την ικανότητα, αυτό που ένιωθε να το μεταδίδει με τον ανάλαφρο χορό της. Αν και δεν είχε ένα συγκεκριμένο τρόπο κίνησης, τα χέρια της κινούνταν ντελικάτα μέσα στον χώρο και τα πόδια της με μικρά πηδηματάκια, προσέδιδαν ανέλπιστη μελωδικότητα στο σώμα της. Ο ελεύθερος χορός της ήταν απίστευτα αρμονικός. Η Ισιδώρα στις εμφανίσεις της άρχισε να ντύνεται με φορέματα αρχαιοελληνικού τύπου και να χορεύει ξυπόλητη. Παθιάστηκε με τον ελεύθερο αρχαιοελληνικό χορό και υιοθέτησε αρκετές από τις κινήσεις του.
Η «ξυπόλητη χορεύτρια»
Ο διαφορετικός τρόπος προσέγγισης του χορού από την Ισιδώρα αντιμετωπίστηκε πολύ θετικά από τους ευρωπαίους θεατές. Με επιρροές από την αρχαιοελληνική γλυπτική και την ιταλική Αναγέννηση, η Ισιδώρα ντυμένη με μανδύες και χορεύοντας πάντα ξυπόλητη εντυπωσίασε το κοινό που ερχόταν να την παρακολουθήσει. Ξεκινώντας από τη Βουδαπέστη το 1902 και μέχρι το 1907, ταξίδεψε σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις, μεταξύ των οποίων και στην Ελλάδα, όπου οι παραστάσεις της γνώρισαν μεγάλη επιτυχία. Το πνεύμα της Ισιδώρας ήταν ανήσυχο και παράλληλα με τον χορό ασχολήθηκε με τη φιλοσοφία, την ποίηση και την ζωγραφική. Εκείνη περίπου την εποχή διαμόρφωσε πλήρως και την εκκεντρική προσωπικότητά της. Δήλωνε φεμινίστρια, υπέρμαχος του ελεύθερου έρωτα και παθιασμένη Κομουνίστρια. Στην Γερμανία ήρθε σε επαφή με τη φιλοσοφία του Νίτσε και γνώρισε πολλούς διανοούμενους της εποχής.
Συνδυάζοντας την ποίηση μόνο με τους «απαραίτητους» χορευτικούς κανόνες του μπαλέτου, επινόησε ένα νέο είδος χορού. Τον σύγχρονο. Από μικρή ηλικία θωρούσε ότι το μπαλέτο περιόριζε τη φυσικότητα του σώματος και την ελευθερία του πνεύματος. Από τον χορό επιδίωκε ακριβώς αυτό. Την ελευθερία της κίνησης που θα επέτρεπε το σώμα να ενωθεί με την φύση και ελευθερία του πνεύματος που θα αντιμετώπιζε τον χορό σαν κάτι παραπάνω από μηχανικές κινήσεις. Για την αντισυμβατική χορεύτρια ο χορός ήταν μια μορφή τέχνης, μια ρομαντική απόδραση από την πραγματικότητα. Η ίδια έλεγε: «Δεν επινόησα τον χορό, υπήρχε πριν από εμένα. Κοιμόταν όμως κι εγώ τον ξύπνησα!» Και είχε δίκιο.
Προσωπική ζωή
Μπορεί στα επαγγελματικά της να ήταν επιτυχημένη, ωστόσο η προσωπική της ζωή σημαδεύτηκε από τραγικά γεγονότα. Η Ντάνκαν απέκτησε δύο γιους από παράνομο δεσμό. Το 1913 πνίγηκαν όταν το αμάξι που οδηγούσε η νταντά τους έπεσε στον ποταμό Σηκουάνα. Η Ισιδώρα Ντάνκαν με τον σύζυγό της Σεργκέι Γεσένιν. Το 1920 παντρεύτηκε τον Ρώσο λυρικό ποιητή Σεργκέι Γεσένιν. Το ζευγάρι αποφάσισε να επιστρέψει στην Αμερική. Η Ισιδώρα Ντάνκαν είχε επικριθεί από την αμερικανική κοινωνία και παλιότερα για τα φιλορωσικά της αισθήματα. Όταν γύρισε μαζί με τον άντρα της στην Αμερική, η αποδοχή που δέχτηκαν ήταν αρκετά κακόβουλη. Ο Γεσένιν δεν μπόρεσε να αντιμετωπίσει την κατάσταση που επικρατούσε και επέστρεψε στην πατρίδα του. Ένα χρόνο αργότερα αυτοκτόνησε. Η Ισιδώρα Ντάνκαν, μέχρι τον τραγικό της θάνατο, απομονώθηκε στην Νίκαια της Γαλλίας και ξεκίνησε τη διδασκαλία χορού.
«Isadorables»
Παράλληλα με τις πολλές περιοδείες που πραγματοποίησε, η Ισιδώρα ίδρυσε και σχολές χορού σε αρκετές πόλεις που επισκέφτηκε. Η ελευθερία και η κομψότητα του νέου χορού που δίδασκε γοήτευε και πολλοί μαθητές της, ακόμη κι όταν οι σχολές παρήκμασαν κι έκλεισαν, συνέχισαν να διδάσκουν το στυλ της. Οι μαθητές έμειναν γνωστοί με το παρατσούκλι «Isadorables». Η Ντάνκαν θεωρήθηκε η πρωτοπόρος του σύγχρονου χορού και μια από τις σπουδαιότερες χορεύτριες και χορογράφους του 20ου αιώνα. Μέχρι και σήμερα πολλοί λάτρεις του χορού βαδίζουν πάνω σε αυτά που έδειξε η Ισιδώρα. Το 1980 ο Δήμος Βύρωνα ίδρυσε το Κέντρο Μελέτης Χορού Ισιδώρας και Ραϋμόνδου Ντάνκαν, το οποίο στεγάζεται στο σπίτι που ζούσε το 1903 ο αδερφός της Ισιδώρας, Ρέιμοντ.
Η Ισιδώρα Ντάνκαν σε χορευτική παράσταση στις 20 Ιουνίου του 1912: ...
