Το Φεβρουάριο του 1995 το κρουαζιερόπλοιο Queen Elizabeth II έπλεε στο Βόρειο Ατλαντικό με επιβαίνοντες χιλιάδες τουρίστες οι οποίοι απολάμβαναν τη χλιδή και την ασφάλεια που παρείχε το πλοίο. Κυβερνήτης ήταν ο Ρόναλντ Ουόργουικ, εξαίρετος ναυτικός με πολύχρονη πείρα στα νερά του Ατλαντικού. Εκείνη τη μέρα ο καπετάνιος ήρθε αντιμέτωπος με κάτι που δεν είχε συναντήσει ποτέ πριν στα ταξίδια του. Ένα τείχος από νερό και αφρό έσκασε πάνω στα παράθυρα της γέφυρας κουκουλώνοντας στην κυριολεξία ολόκληρο το κρουαζιερόπλοιο. Το γιγάντιο αυτό κύμα, με ύψος περίπου τριάντα μέτρα, όρμησε πάνω στην πλώρη του Queen Elizabeth II. Σύμφωνα με την περιγραφή του ίδιου του Ουόργουικ, το πλοίο "πετάχτηκε από μέσα σαν καθαρόαιμο". Ο Άγγλος καπετάνιος υποστήριξε ότι το κύμα εμφανίστηκε από το πουθενά σε μια περιοχή όπου τα κύματα δεν ξεπερνούν τα οκτώ μέτρα. Μέχρι αυτό το συμβάν, οι επιστήμονες αντιμετώπιζαν τόσο τον Ουόργουικ όσο και άλλους συναδέλφους τους που είχαν περιγράψει παρόμοια περιστατικά σαν φαντασιόπληκτους ναυτικούς που κόμπαζαν για τη ναυτοσύνη τους. Οι ωκεανολόγοι ήταν πεπεισμένοι ότι τα γιγάντια κύματα ήταν τόσο υπαρκτά όσο και οι γοργόνες. Σήμερα, νέα επιστημονικά στοιχεία επιβεβαιώνουν τις μαρτυρίες των ναυτικών και κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου. Τα πλοία είναι εύκολη λεία για τα γιγάντια κύματα.
Πειρατές των θαλασσών
Τα γιγάντια κύματα πέρασαν από τη σφαίρα της φαντασίας στο χώρο των υπαρκτών μετεωρολογικών φαινομένων με την αποφασιστική συμβολή του προγράμματος Μaxwave, το οποίο εκπόνησε η Ευρωπαϊκή Ένωση σε συνεργασία με την ESA, την Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία. Οι ερευνητές του Μaxwave αξιοποίησαν τα δεδομένα που παρείχαν οι γεωεπισκοπικοί δορυφόροι ERS 1 και ERS 2 της ESA. Αυτοί σάρωναν τους ωκεανούς και τραβούσαν εικόνες που κάλυπταν έκταση πέντε επί δέκα χιλιομέτρων, με ευκρίνεια δέκα μέτρων. Μέσα σε διάστημα τριών εβδομάδων οι ερευνητές έλαβαν 30.000 φωτογραφίες τις οποίες ανέλυσαν στο Γερμανικό Κέντρο Αεροναυτικής και Διαστήματος. Η ανάλυση επιβεβαίωσε το αδύνατο. Περισσότερα από δέκα μεμονωμένα γιγάντια κύματα εντοπίστηκαν σε διάφορα σημεία των ωκεανών. Οι ερευνητές δεν πίστευαν στα μάτια τους, αφού τα μέχρι τότε στοιχεία προέβλεπαν την ύπαρξη τόσο μεγάλων ανώμαλων κυμάτων, όπως είναι η επιστημονική τους ονομασία, παρά μόνο μία φορά κάθε 10.000 χρόνια.
Ο κακός τους ο καιρός...
Μόλις ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα της έρευνας, ναυτιλιακοί παράγοντες απ' όλο τον κόσμο άρχισαν να επανεξετάζουν παλαιότερες περιπτώσεις ναυαγίων που είχαν αποδοθεί στην κακοκαιρία. Ένα απ' αυτά ήταν το ναυάγιο του Derbyshire, αγγλικού πετρελαιοφόρου με μήκος 293 μέτρα, το οποίο εξαφανίστηκε το 1980 στα ανοιχτά των ακτών της Ιαπωνίας συμπαρασύροντας στον υγρό τάφο του και τα 44 μέλη του πληρώματος. Σήμερα οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι το Derbyshire βυθίστηκε αύτανδρο γιατί το χτύπησε ένα ανώμαλο κύμα. Το μεγαλύτερο όμως κύμα από όσα έχουν καταγραφεί ήταν εκείνο που έπληξε το σκάφος Ramapo του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ. Το κύμα "χτύπησε" το πλοίο από πίσω, ανύψωσε το σκάφος σ' ένα υδάτινο βουνό και το καταβύθισε στο θαλάσσιο βάραθρο που ακολουθούσε. Παρά τον πανικό, ένας αξιωματικός κατάφερε να υπολογίσει το ύψος του συγκρίνοντάς το μ' εκείνο του πλοίου˙ έφτανε τα 34 μέτρα, πιο ψηλό κι από ένα κτίριο έντεκα ορόφων.
Πλοία σε κίνδυνο
Οι ερευνητές δεν ανησυχούν τόσο για τα κύματα αυτά καθαυτά ή για το ύψος τους. Το πραγματικό πρόβλημα εστιάζεται στο ότι εμφανίζονται εξαιρετικά συχνά. Για παράδειγμα, το ραντάρ της εξέδρας άντλησης πετρελαίου Goma, στη Βόρεια Θάλασσα, κατέγραψε 466 κύματα με ύψος μεγαλύτερο των 25 μέτρων μέσα σε διάστημα δώδεκα ετών. Αυτό σημαίνει ότι οι θαλάσσιες πλατφόρμες άντλησης πετρελαίου αλλά και τα πλοία, ιδίως τα σούπερ τάνκερ, θα πρέπει να κατασκευάζονται διαφορετικά, ώστε να αντιμετωπίζουν αυτό τον κίνδυνο. Πόσο μάλλον όταν τα σημερινά τάνκερ είναι κατασκευασμένα για να αντέχουν σε θαλασσοταραχή με μέγιστο ύψος κυμάτων τα δεκαπέντε μέτρα.
Η γέννηση των γιγάντων
Πώς γεννιούνται τα γιγάντια κύματα που χτυπούν τα πλοία σε όλους τους ωκεανούς; Σύμφωνα με τον Κρίστιαν Ντάισθ, ερευνητή του προγράμματος Μaxwave, τρία είναι τα πιθανά αίτια, κανένα όμως δεν έχει επιβεβαιωθεί μέχρι σήμερα. Το πρώτο κάνει λόγο για ενσωμάτωση μικρότερων κυμάτων σε άλλα μεγαλύτερα, με αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός τεράστιου κύματος. Ίσως όμως να συμβαίνει κάτι άλλο. Μπορεί φυσιολογικά κύματα να αποκλίνουν της πορείας τους και να συγκλίνουν σ' ένα εστιακό σημείο, το οποίο δημιουργούν υποθαλάσσια ρεύματα. Σαν ένα είδος μεγεθυντικού φακού, τα ρεύματα εστιάζουν στην ενέργεια αυξάνοντας το ύψος των κυμάτων. Αυτό το φαινόμενο συμβαίνει συχνά στο ρεύμα Αγκούλιας απέναντι από τη Μοζαμβίκη, στην Αφρική, όπου έχουν βυθιστεί αρκετά πλοία. Την τρίτη εξήγηση την υποστηρίζουν οι περισσότεροι ερευνητές. Ο Αλ Όσμπορν και οι συνεργάτες του δημιούργησαν σε μια δεξαμενή πλοίων του Πανεπιστημίου του Μπέργκεν, στη Νορβηγία, πολλές εκατοντάδες κύματα. Αφού παρατήρησαν τη συμπεριφορά τους, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα ανώμαλα κύματα δημιουργούνται από πολλά μοναχικά κύματα τα οποία διανύουν μεγάλες αποστάσεις με μεγάλη ταχύτητα, χωρίς να χάνουν ενέργεια. Κατά τη διάρκεια της πορείας τους ενισχύονται "κλέβοντας" ενέργεια από γειτονικά κύματα και τελικά μετασχηματίζονται στους γίγαντες που πλήττουν τα πλοία και τις πλατφόρμες. Σύμφωνα μ' αυτό το μοντέλο, τα κύματα έρχονται κατά ομάδες, και οι ναυτικοί τα αποκαλούν "οι τρεις αδελφές".
