Ας δούμε κατ'αρχήν τι είναι ένας ενεργειακός λαμπτήρας. Με δυό λέξεις, είναι μια συσκευή που παράγει φως, διοχετεύοντας ρεύμα μέσα σε ένα σωλήνα που περιέχει κατάλληλα αέρια και φωσφορίζουσες ενώσεις, μια φυσική διαδικασία που είναι η πιο αποδοτική που έχει ανακαλυφθεί μέχρι στιγμής. Δεν είναι κάτι καινούργιο, οι λαμπτήρες φθορισμού λειτουργούν με την ίδια ακριβώς αρχή. Ένας συμβατικός λαμπτήρας παράγει φως πυρακτώνοντας ένα λεπτό σύρμα, έχοντας το μειονέκτημα ότι μόνο το 5% της ηλεκτρικής ενέργειας γίνεται φως, τα υπόλοιπα γίνονται θερμότητα
και αόρατη υπέρυθρη ακτινοβολία. Γι' αυτό και με τον ενεργειακό λαμπτήρα έχουμε οικονομία στο ρεύμα, γιατί καταφέρνουμε με λιγότερη ενέργεια να παράγουμε την ίδια ποσότητα φωτός. Είναι μύθος ότι οι ενεργειακοί λαμπτήρες τρεμοπαίζουν ή κάνουν θόρυβο ή παράγουν επικίνδυνες ακτινοβολίες, η τεχνολογία πλέον είναι ώριμη και το κόστος έχει μειωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια.
Για να κάνουμε τη σωστή επιλογή ενός λαμπτήρα, θα πρέπει να προσέξουμε τα παρακάτω χαρακτηριστικά, τα οποία θα πρέπει να αναγράφονται στη συσκευασία:
- Η ισχύς: Μετράται σε W (Watt) και εκφράζει την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας. Ένας καλός ενεργειακός λαμπτήρας καταναλώνει περίπου το ένα πέμπτο της ενέργειας ενός συμβατικού για την ίδια παραγωγή φωτός. Δηλαδή ένας ενεργειακός λαμπτήρας 20W είναι ισοδύναμος ενός λαμπτήρα
πυρακτώσεως 100W. Πρέπει να αγοράζουμε λαμπτήρες με την ισχύ που χρειαζόμαστε και όχι μεγαλύτερη γιατί εκτός από σπατάλη ενέργειας, κουράζουμε τα μάτια μας από υπερβολικό φωτισμό. Για την κρεβατοκάμαρα, το σαλόνι και την κουζίνα, επιλέγουμε λαμπτήρες 20-23W, για το
διάδρομο και το χωλ 15-18W, για το μπάνιο 11-13W, ενώ για το πορτατίφ δίπλα στο κρεβάτι μας, 8-9W είναι αρκετά. Οι λαμπτήρες 25W και άνω είναι κατάλληλοι μόνο για εξωτερικούς χώρους, αποθήκες, συνεργεία.
- Η βάση, δηλαδή σε τι τύπου ντουί βιδώνεται. Υπάρχουν τρεις τύποι με τις κωδικές ονομασίες E14 (μικρό βιδωτό), E27 (μεγάλο βιδωτό) και B22 (μπαγιονέτ). Το "Ε" παραπέμπει στον Έντισον, εφευρέτη της λάμπας!
Πρέπει να κοιτάξουμε το φωτιστικό μας τι τύπο ντουί διαθέτει και να προμηθευτούμε τον αντίστοιχο λαμπτήρα. Οι ενεργειακοί λαμπτήρες με βάση μπαγιονέτ είναι σχετικά σπάνιοι και είναι πιο απλό να
αντικαταστήσουμε το ντουί μας με ένα βιδωτού τύπου.
- Το χρώμα, δηλαδή τι απόχρωση παράγει ο λαμπτήρας. Υπάρχουν δύο είδη, το θερμό άσπρο (warm) που έχει μια ελαφριά πορτοκαλί απόχρωση και μοιάζει με το φως ενός συμβατικού λαμπτήρα και το ψυχρό άσπρο (cool) που μοιάζει με το φως μιας μέρας με βαριά συννεφιά. Είναι θέμα προσωπικού γούστου η απόχρωση που θα διαλέξουμε, όμως σε ένα δωμάτιο όλοι οι λαμπτήρες θα πρέπει να είναι της ίδιας απόχρωσης, γιατί αλλιώς δημιουργείται άσχημο και κουραστικό οπτικό αποτέλεσμα. Στη
Σκανδιναβία, όπου το άμεσο ηλιακό φως είναι σπάνιο αγαθό, χρησιμοποιείται σχεδόν αποκλειστικά θερμό φως ως αντίδοτο στη μουντάδα.
- Η ενεργειακή κλάση, που όπως αναφέρθηκε σε προηγούμενο άρθρο, πρέπει να είναι "Α" και τίποτα παρακάτω.
Η ποικιλία των σχημάτων και των μεγεθών των λαμπτήρων είναι πλέον ατελείωτη! Επειδή γενικά οι ενεργειακοί λαμπτήρες είναι λίγο μεγαλύτεροι από τους συμβατικούς, μετράμε τις διαστάσεις του
φωτιστικού μας για να δούμε αν χωράνε, αν και πάντα μπορούμε να βρούμε λαμπτήρα μικρών διαστάσεων. Αν, στο φωτιστικό μας, οι λαμπτήρες είναι "γυμνοί" μια έξυπνη ιδέα είναι να αγοράσουμε λαμπτήρες με πλαστικό κάλλυμα (π.χ. τύπου γλόμπου). Είναι πιο όμορφοι αισθητικά και παράγουν
διάχυτο φως που δεν κουράζει και δε θαμπώνει τα μάτια μας.
Είναι καλό να αγοράζουμε λαμπτήρες από γνωστούς κατασκευαστές και να αποφεύγουμε τις υποτιθέμενες "προσφορές" σε υπερβολικά χαμηλές τιμές γιατί θα έχουμε κέρδος μακροχρόνια. Υπάρχει διαφορά ποιότητας και απόδοσης μεταξύ ενός επώνυμου και ενός "φτηνιάρικου" λαμπτήρα. Προσωπικά διαθέτω ενεργειακό λαμπτήρα γνωστότατης μάρκας που αγόρασα το 1992 (τότε μόλις είχαν εμφανιστεί και κόστιζαν το διόλου ευκαταφρόνητο για την εποχή 4500 δρχ!) και, αν και δε χρησιμοποιείται συχνά, λειτουργεί ακόμη άψογα.
Από την άλλη, είχα δοκιμάσει λαμπτήρες προσφοράς, άγνωστης προέλευσης που έζησαν μια εβδομάδα μόνο και είχαν χαμηλότερη φωτεινή απόδοση από όσο έλεγαν.
Προσωπικά προτείνω, για τις αγορές λαμπτήρων, τις αποθήκες ηλεκτρολογικού υλικού (Δηλώνω ρητά ότι δεν έχω καμιά επαγγελματική σχέση με το χώρο και δεν προσπαθώ να κάνω διαφήμιση). Επειδή γενικά λειτουργούν με επαγγελματίες ηλεκτρολόγους, έχουν καλύτερη ποιότητα υλικού, μεγαλύτερη ποικιλία, καλές τιμές και έχουν τις γνώσεις να συμβουλεύσουν ένα πελάτη. Επίσης, είναι οι μόνοι που δοκιμάζουν ένα λαμπτήρα παρουσία του πελάτη, κάτι που κανένα πολυκατάστημα δεν κάνει.
Πρέπει να γνωρίζουμε ότι οι ενεργειακοί λαμπτήρες δεν είναι συμβατοί με ροοστάτες φωτισμού (dimmer). Αν τοποθετήσουμε τέτοιο λαμπτήρα σε ένα φωτιστικό που ελέγχεται από dimmer, δε θα λειτουργήσει ή θα καταστραφεί σύντομα. Ευτυχώς για μας η τεχνολογία προόδευσε και πλέον
υπάρχουν ρυθμιζόμενοι ενεργειακοί λαμπτήρες που έχουν την ένδειξη Dimmable και είναι κατάλληλοι για dimmer. Το μειονέκτημα είναι η τιμή τους που είναι σχεδόν τριπλάσια των κοινών ενεργειακών. Μια άλλη λύση είναι να χρησιμοποιήσουμε λαμπτήρες αλογόνου, όμως είναι σχεδόν το
ίδιο ενεργοβόροι με τους πυρακτώσεως.
Μια μικρή λεπτομέρεια είναι ότι οι ενεργειακοί λαμπτήρες έχουν ένα μικρό χρόνο προθέρμανσης. Όταν τους ανάβουμε έχουν ελαφρά μειωμένη φωτεινότητα και χρειάζονται γύρω στο μισό λεπτό για να πιάσουν τη μέγιστη φωτεινότητα. Πολλοί άνθρωποι ούτε καν το αντιλαμβάνονται. Το φαινόμενο είναι πιο αισθητό το χειμώνα αλλά αποτελεί φυσιολογική λειτουργία, σε καμιά περίπτωση δε σημαίνει βλάβη. Αν είναι ήδη ζεστοί, τότε ανάβουν αμέσως στη μέγιστη φωτεινότητα.
Τέλος, αν ένας ενεργειακός λαμπτήρας καεί, δεν επισκευάζεται. Πρέπει να φροντίζουμε να τον δίνουμε για ανακύκλωση και όχι να τον πετάμε στα σκουπίδια γιατί περιέχει μια απειροελάχιστη ποσότητα υδραργύρου. Είναι, ίσως, το μόνο οικολογικό μειονέκτημα αυτής της τεχνολογίας.
