Η εξέγερση των φοιτητών του Πολυτεχνείου εναντίον της Απριλιανής δικτατορίας ήταν η κορυφαία αντιδικτατορική εκδήλωση και ουσιαστικά προανήγγειλε την πτώση του καθεστώτος. Βέβαια, το να πει κανείς πως τα γεγονότα του Πολυτεχνείου έριξαν τη Χούντα είναι ιστορικά ανακριβές, εντούτοις ήταν το πρώτο βήμα για την αποτίναξη του τυραννικού ζυγού.
Ας δούμε όμως το χρονικό και το τι συνέβη πριν από 37 χρόνια...
Πως φθάσαμε στην 21η Απριλίου 1967
Το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967 ήταν αποτέλεσμα της αδυναμίας του μεταπολεμικού δημοκρατικού πολιτεύματος να λειτουργήσει ομαλά και να παράγει σταθερές κυβερνήσεις. Η κυβέρνηση του Γεωργίου Παπανδρέου υπονομεύθηκε από τα Ανάκτορα και τελικά ο ίδιος αποπέμφθηκε από την πρωθυπουργία. Οι κυβερνήσεις που διαδέχθηκαν η μια την άλλη πρόσφεραν το πρόσχημα για την επιβολή εξωκοινοβουλευτικής λύσης.
Τα ξημερώματα της 21ης Απριλίου του 1967, ένα μήνα πριν τη διεξαγωγή εκλογών, έγινε πραξικόπημα με επικεφαλής τον Γεώργιο Παπαδόπουλο, τον Στυλιανό Παττακό και το Νικόλαο Μακαρέζο, οι οποίοι κατέλυσαν το Σύνταγμα και επέβαλλαν στρατιωτική δικτατορία.
Ο ξεσηκωμός του Φεβρουαρίου
Το 1973 ήταν η χρονιά της μεγάλης δοκιμασίας της Χούντας, η οποία από τις 21 Απριλίου 1967 επέβαλε καθεστώς στυγνής δικτατορίας στη χώρα. Στις 14 Φεβρουαρίου 1973 ξεσηκώθηκαν οι φοιτητές της Αθήνας και συγκεντρώθηκαν στο Πολυτεχνείο. Ζητούσαν την κατάργηση του Ν.1347 που προέβλεπε την υποχρεωτική στράτευση των φοιτητών που ανέπτυσσαν συνδικαλιστική δράση κατά τη διάρκεια των σπουδών τους. Η αστυνομία, παραβιάζοντας το πανεπιστημιακό άσυλο, εισήλθε στο χώρο του Πολυτεχνείου, συνέλαβε 11 φοιτητές και τους παρέπεμψε σε δίκη με την κατηγορία της "περιύβρισης αρχής". Οι 8 καταδικάστηκαν σε διάφορες ποινές. Επίσης περίπου 100 φοιτητές αναγκάστηκαν να διακόψουν τις σπουδές τους και να ντυθούν στο χακί.
Η κατάληψη της Νομικής
Εννέα ημέρες μετά τα πρώτα γεγονότα του Πολυτεχνείου, στις 23 Φεβρουαρίου, οι φοιτητές της κατέλαβαν το κτίριο της Νομικής Σχολής στην Αθήνα προβάλλοντας τα συνθήματα "Δημοκρατία", "Κάτω η Χούντα" και "Ζήτω η Ελευθερία". Η αστυνομία επενέβη και πάλι με βιαιότητα για να καταστείλει την εξέγερση, αλλά η βίαιη εκδίωξη των φοιτητών από το κτίριο της Νομικής ενίσχυσε ακόμη περισσότερο την αγωνιστικότητά τους. Η δυσαρέσκεια κατά του δικτατορικού καθεστώτος δεν περιοριζόταν στον φοιτητικό χώρο, αλλά είχε επεκταθεί σε ευρύτερα στρώματα του ελληνικού λαού.
Η κατάληψη του Πολυτεχνείου
Η εξέγερση που ξεκίνησε το πρωί της 14ης Νοεμβρίου του 1973 επρόκειτο να αποτελέσει την κορύφωση των αντιδικτατορικών εκδηλώσεων εκείνης της χρονιάς. Το πρωί της ημέρας πραγματοποιήθηκε συγκέντρωση φοιτητών στο προαύλιο του Πολυτεχνείου. Ζητούσαν να γίνουν εκλογές για τους φοιτητικούς συλλόγους τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους και όχι στα τέλη του επόμενου χρόνου, όπως είχε ανακοινώσει το δικτατορικό καθεστώς. Κατέληξαν στην κήρυξη αποχής από τα μαθήματά τους.
Ακολούθησαν συνελεύσεις φοιτητών στην Ιατρική και στη Νομική σχολή. Οι φοιτητές της Νομικής, μάλιστα, εξέδωσαν ψήφισμα με το οποίο ζητούσαν την ανάκληση των αποφάσεων της Χούντας για τη διεξαγωγή των φοιτητικών εκλογών, εκδημοκρατισμό των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, αύξηση των δαπανών για την παιδεία στο 20% του προϋπολογισμού και ανάκληση του Ν.1347 για την -αναγκαστική- στράτευση των φοιτητών.
Όσο περνούσε η μέρα άρχισαν να μαζεύονται ολοένα και περισσότεροι φοιτητές στο Πολυτεχνείο, αλλά και άλλοι που πληροφορήθηκαν το νέο। Η αστυνομία αποδείχθηκε ανίκανη να εμποδίσει την προσέλευση του κόσμου στο Πολυτεχνείο. Το απόγευμα πάρθηκε η απόφαση για κατάληψη του Πολυτεχνείου. Οι πόρτες έκλεισαν και από τότε άρχισε η οργάνωση της εξέγερσης.
Η οργάνωση της εξέγερσης
Εκλέχθηκε Συντονιστική Επιτροπή στην οποία μετείχαν 22 φοιτητές και 2 εργάτες με σκοπό να καθοδηγήσει τον αγώνα. Δημιουργήθηκαν επιτροπές σε όλες τις σχολές για να οργανώσουν την κατάληψη και την επικοινωνία με την ελληνική κοινωνία. Όμως οι σημαντικότερες αποφάσεις παίρνονταν από τις συνελεύσεις φοιτητών.
Άρχισε να λειτουργεί ραδιοφωνικός σταθμός αρχικά στο κτίριο του Χημικού και αργότερα στο κτίριο των Μηχανολόγων. Πολύγραφοι εγκαταστάθηκαν στο Πολυτεχνείο που δούλευαν μέρα-νύχτα για να πληροφορούν τους φοιτητές και τον υπόλοιπο κόσμο για τις αποφάσεις της Συντονιστικής Επιτροπής και των φοιτητικών συνελεύσεων. Συγκροτήθηκαν συνεργεία φοιτητών που έγραφαν συνθήματα σε πλακάτ, σε τοίχους, στα τρόλεϊ, στα λεωφορεία και στα ταξί για να τα γνωρίσουν όλοι οι Αθηναίοι. Στο Πολυτεχνείο οργανώθηκε εστιατόριο και νοσοκομείο. Ομάδες φοιτητών ανέλαβαν την περιφρούρηση του χώρου, ξεχωρίζοντας τους ενθουσιώδεις και δημοκράτες Αθηναίους από τους προβοκάτορες.
Γιατί πράγματι πλήθος λαού έτρεξε στο Πολυτεχνείο για να ενωθεί με τους φοιτητές, να προσφέρει, να τραγουδήσει, να υψώσει τη γροθιά του ενάντια στη Χούντα, και να φωνάξει "Κάτω η Χούντα", "Δημοκρατία", "Ψωμί - παιδεία - ελευθερία".
Ο ραδιοφωνικός σταθμός
Στην αρχή ο πομπός είχε εγκατασταθεί στο κτίριο των Χημικών και ύστερα μεταφέρθηκε στο κτίριο της σχολής των Μηχανολόγων. Οι φοιτητές αγόρασαν τα εξαρτήματα του πομπού από ένα εργαστήριο και τον εγκατέστησαν με τη βοήθεια ενός ραδιοτεχνίτη, που έμεινε μαζί τους μέχρι τη στιγμή που έγινε η εισβολή του τανκ.
Στην πρώτη εκπομπή ακούστηκε η φωνή της Μαρίας Δαμανάκη, που ανήγγειλε: "Εδώ Πολυτεχνείο, εδώ Πολυτεχνείο. Σας μιλά ο ραδιοφωνικός σταθμός των ελεύθερων αγωνιζομένων φοιτητών, των ελεύθερων αγωνιζομένων Ελλήνων. Εκπέμπουμε σε 1.050 χιλιοκύκλους. Μεταδίδομε μήνυμα συμπαράστασης προς τους φοιτητές και τους εργαζόμενους που αγωνίζονται κλεισμένοι στο Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο των εκπροσώπων του λαού των Μεγάρων, που έφθασαν στην Αθήνα για να παρεμποδίσουν την κατάληψη της γης τους".
Η λειτουργία του σταθμού κάλυψε 34 ώρες- από τις 5 μ.μ της Πέμπτης, 15 Νοεμβρίου ως τις 3 π.μ. του Σαββάτου, 17 Νοεμβρίου. Η απόφαση για τη λειτουργία του ανήκε στη Συντονιστική Επιτροπή, που κατεύθυνε τον αγώνα των φοιτητών μέσα στο Πολυτεχνείο. Εκφωνητές ήταν η Μαρία Δαμανάκη και ο Δημήτρης Παπαχρήστου.
Η αστυνομία αναζήτησε τους εκφωνητές του σταθμού, αλλά δεν τους βρήκε. Η κοπέλα έφυγε νωρίτερα, πριν φθάσουν τα τανκ στο Πολυτεχνείο. Ο φοιτητής, που μίλησε τελευταίος, άφησε τη θέση του στον πομπό, όταν οι στρατιώτες και οι αστυνομικοί εισέβαλαν στα κτίρια του Πολυτεχνείου.
Η αντίδραση
Η πρώτη αντίδραση του δικτατορικού καθεστώτος ήταν να στείλει μυστικούς πράκτορες να ανακατευθούν στο πλήθος που συνέρρεε στο Πολυτεχνείο και να ακροβολίσει σκοπευτές στα γύρω κτίρια. Στις 16 Νοεμβρίου μεγάλες αστυνομικές δυνάμεις επιτέθηκαν εναντίον του πλήθος που ήταν συγκεντρωμένο έξω από το Πολυτεχνείο με γκλομπς, δακρυγόνα και πλαστικές σφαίρες.
Οι περισσότεροι διαλύθηκαν. Όσοι έμειναν έστησαν οδοφράγματα ανατρέποντας τρόλεϊ και συγκεντρώνοντας υλικά από νεοαναγειρόμενες οικοδομές και άναψαν φωτιές για να εξουδετερώσουν τα δακρυγόνα. Αργότερα η αστυνομία έκανε χρήση όπλων, χωρίς όμως να πετύχει τον στόχο της την καταστολή της εξέγερσης.
Η πολιορκία και η επέμβαση
Ο δικτάτορας Παπαδόπουλος όταν διαπίστωσε ότι η αστυνομία αδυνατούσε να εισέλθει στο Πολυτεχνείο αποφάσισε να χρησιμοποιήσει το στρατό. Κοντά στο σταθμό Λαρίσης συγκεντρώθηκαν τρεις μοίρες ΛΟΚ και μία μοίρα αλεξιπτωτιστών από τη Θεσσαλονίκη. Τρία άρματα μάχης κατέβηκαν από το Γουδί προς το Πολυτεχνείο. Τα δύο στάθμευσαν στις οδούς Τοσίτσα και Στουρνάρα αποκλείοντας τις πλαϊνές πύλες του Ιδρύματος και το άλλο έλαβε θέση απέναντι από την κεντρική πύλη. Η Συντονιστική Επιτροπή των φοιτητών ζήτησε διαπραγματεύσεις, αλλά το αίτημά τους απορρίφθηκε.
Στις 3 τα ξημερώματα της 17ης Νοεμβρίου το άρμα που βρισκόταν απέναντι από την κεντρική πύλη έλαβε εντολή να εισβάλλει. Έπεσε πάνω στην πύλη, την έριξε, παρασέρνοντας στο διάβα του μία κοπέλα που ήταν σκαρφαλωμένη στον περίβολο κρατώντας την ελληνική σημαία. Οι μοίρες των ΛΟΚ μαζί με ομάδες μυστικών και μη αστυνομικών εισέβαλαν στο Πολυτεχνείο και κυνήγησαν τους φοιτητές.
Οι φοιτητές προσπάθησαν, πηδώντας από τα κάγκελα, να διαφύγουν στις γύρω από το Πολυτεχνείο οδούς. Τους κυνηγούσαν αστυνομικοί, πεζοναύτες, ΕΣΑτζήδες. Αρκετοί σώθηκαν βρίσκοντας άσυλο στις γύρω πολυκατοικίες. Πολλοί συνελήφθησαν κα μεταφέρθηκαν στη Γενική Ασφάλεια και στην ΕΣΑ. Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση της Αστυνομίας στις 17 Νοεμβρίου συνελήφθησαν 840 άτομα. Όμως μετά τη Μεταπολίτευση, αξιωματικοί της Αστυνομίας, ανακρινόμενοι, ανέφεραν ότι οι συλληφθέντες ξεπέρασαν τα 2400 άτομα.
Oι νεκροί επισήμως ανήλθαν σε 34 άτομα. Στην ανάκριση που διενεργήθηκε το φθινόπωρο του 1975 εναντίον των πρωταιτίων της καταστολής εντοπίστηκαν 21 περιπτώσεις θανάσιμου τραυματισμού. Όμως τα θύματα πρέπει να ήταν πολύ περισσότερα, διότι πολλοί βαριά τραυματισμένοι, προκειμένου να διαφύγουν τη σύλληψη, αρνήθηκαν να διακομιστούν σε νοσοκομείο.
Μετά το Πολυτεχνείο
Ο δικτάτορας Γεώργιος Παπαδόπουλος κήρυξε στρατιωτικό νόμο, αλλά στις 25 Νοεμβρίου ανατράπηκε με πραξικόπημα.
Πρόεδρος ορίστηκε ο αντιστράτηγος Φαίδων Γκιζίκης (φωτό αριστερά) και πρωθυπουργός της νέας κυβέρνησης ο Αδαμάντιος Ανδρουτσόπουλος. Όμως ο ισχυρός άνδρας του νέου καθεστώτος ήταν ο διοικητής της Στρατιωτικής Αστυνομίας ταξίαρχος Δημήτριος Ιωαννίδης (φωτό δεξιά), που επέβαλλε ένα καθεστώς σκληρότερο από εκείνο του Παπαδόπουλου.
Η δικτατορία κατέρρευσε στις 23 Ιουλίου του 1974 αφού είχε ήδη προηγηθεί η τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Ο Γκιζίκης και ο αντιστράτηγος Ντάβος, διοικητής του Γ' Σώματος Στρατού, κάλεσαν τον Κωνσταντίνο Καραμανλή να επιστρέψει στην Ελλάδα για να επαναφέρει τη δημοκρατική διακυβέρνηση
Οι πρωταίτιοι του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου δικάστηκαν το καλοκαίρι του 1975 από το Πενταμελές Εφετείο Αθηνών. Κρίθηκαν ένοχοι "εσχάτης προδοσίας" και καταδικάστηκαν σε θάνατο. Η ποινή τους μετατράπηκε σε ισόβια δεσμά.
Η δίκη των υπευθύνων της σφαγής του Πολυτεχνείου ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 1975 και κράτησε 57 ημέρες. Μεταξύ των 32 κατηγορουμένων ήταν οι πραξικοπηματίες Παπαδόπουλος και Ιωαννίδης. Το Πενταμελές Εφετείο Αθηνών καταδίκασε 20 και αθώωσε 12 κατηγορουμένους. Σε ισόβια δεσμά καταδικάστηκαν οι Δημήτριος Ιωαννίδης, Νικ. Ντερτιλής, και Στ. Βαρνάβας, ενώ ο Γεώργιος Παπαδόπουλος καταδικάστηκε σε 25 χρόνια κάθειρξη.
Ας δούμε όμως κάποια πράγματα για τους πρωταγωνιστές αυτής της μαύρης σελίδας στην ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας.
Ο συνταγματάρχης Γεώργιος Παπαδόπουλος ήταν ο "ιθύνων νους" του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου του 1967. Ανέλαβε το Υπουργείο Προεδρίας. Τον Δεκέμβριο του 1967 έγινε Υπουργός Εξωτερικών, Αμύνης, και Παιδείας. Τον Δεκέμβριο του 1972 ορίστηκε αντιβασιλιάς. Τον Αύγουστο του 1973 ύστερα από νόθο δημοψήφισμα ανακηρύχθηκε πρόεδρος της "Δημοκρατίας". Μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου ανατράπηκε με πραξικόπημα από τον ταξίαρχο Δημήτριο Ιωαννίδη. Μετά τη Μεταπολίτευση, τον Αύγουστο του 1975, δικάστηκε μαζί με τους άλλους πρωταίτιους της Χούντας και καταδικάστηκε σε θάνατο. Η ποινή του μετατράπηκε σε ισόβια δεσμά και έκτοτε κρατείται στις φυλακές Κορυδαλλού. Τον Νοέμβριο του 1975 δικάστηκε για τα γεγονότα του Πολυτεχνείου και καταδικάστηκε σε 25 χρόνια φυλακή.
Ταξίαρχος τεθωρακισμένων του ελληνικού στρατού, ο Στυλιανός Παττακός, μέλος της ηγετικής τριάδας του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου 1967. Μετά την επικράτηση της δικτατορίας και μέχρι τον Νοέμβριο του 1973 ανέλαβε το Υπουργείο Εσωτερικών, οπότε και ανατράπηκε από την ομάδα του Ιωαννίδη.
Μετά τη Μεταπολίτευση και συγκεκριμένα στις 23 Αυγούστου του 1975 προσήχθη σε δίκη μαζί με τους άλλους πρωταιτίους της Χούντας. Το Πενταμελές Εφετείο τον έκρινε ένοχο "εσχάτης προδοσίας" και τον καταδίκασε σε θάνατο. Η ποινή του μετατράπηκε σε ισόβια δεσμά και έκτοτε κρατείται στις φυλακές Κορυδαλλού.
Ο συνταγματάρχης Νικόλαος Μακαρέζος ήταν το τρίτο μέλος της ηγετικής ομάδας των πραξικοπηματιών της 21ης Απριλίου του 1967. Μετά την επικράτηση της δικτατορίας ανέλαβε το Υπουργείο Συντονισμού. Παρέμεινε στη θέση αυτή μέχρι το Νοέμβριο του 1973 οπότε και ανατράπηκε από την ομάδα του Ιωαννίδη.
Μετά τη Μεταπολίτευση και συγκεκριμένα στις 23 Αυγούστου του 1975 προσήχθη σε δίκη μαζί με τους άλλους πρωταιτίους της Χούντας. Κρίθηκε ένοχος "εσχάτης προδοσίας" από το Πενταμελές Εφετείο και καταδικάστηκε σε θάνατο. Η ποινή του μετατράπηκε σε ισόβια δεσμά και μεταφέρθηκε στις φυλακές Κορυδαλλού.
http://adiabastoi.blogspot.
