ΙΙης Παγκρήτιας Συνάντησης για το Αρχαιολογικό Έργο στην Κρήτη, την ΓΓ του ΥΠΠΟ κ. Λ. Μενδώνη να προβαίνει αφενός σε ατυχείς υπαινιγμούς για την «απουσία των φοιτητών του Πανεπιστημίου από τις εργασίες της Συνάντησης», αφετέρου σε ουσιαστικούς μεν, κεκαλυμμένους δε, απαξιωτικούς, ενίοτε μάλιστα και σχεδόν υβριστικούς, χαρακτηρισμούς κατά των παρευρισκομένων και μη πανεπιστημιακών δασκάλων και των άλλων συναδέλφων του κλάδου.
Η έκπληξη αυτή, αναπόφευκτα χρωματιζόταν ακόμη πιο έντονα, από το γεγονός ότι χωρίς να έχει προηγηθεί οποιαδήποτε σχετική πρόκληση, η άρτι αφιχθείσα κ. ΓΓ, με το που έλαβε το λόγο προκειμένου να κλείσει τιμητικώς τις εργασίες της Συνάντησης, θεώρησε σκόπιμο να αρχίσει να υπερασπίζεται την ακολουθούμενη πολιτική του ΥΠΠΟ εν καιρώ οικονομικής και κοινωνικής κρίσεως που βιώνει τελευταία η χώρα του «μνημονίου» (τη μεγαλύτερη μεταπολεμικώς κρίση όπως υπογράμμισε χαρακτηριστικά!). Ασφαλώς οι «ανόητοι», ενίοτε δε και «άβουλοι» φοιτηταί διέκριναν ευθύς εξαρχής ότι η φόρτιση και η εστίαση της κ. ΓΓ είχε να κάνει με σχετική προηγούμενη ενημέρωσή της για τους ουσιαστικούς προβληματισμούς και τις αγωνίες που εκφράστηκαν στην Συνάντηση, ιδίως κατά την εναρκτήρια Συνεδρία.
Η έκπληξη συνεχιζόταν αμείωτη, με επακόλουθο μούδιασμα ασφαλώς, καθώς κατά τη στοιχειώδη αντίδραση που εκδηλώθηκε από δύο πανεπιστημιακές καθηγήτριες, οι ανταπαντήσεις της ΓΓ με το γνώριμο ύφος λεονταρισμού παρέπεμπαν σε ατυχείς συγκρίσεις της παρούσας κατάστασης με τα δικά της πανεπιστημιακά χρόνια και για οικείες στην ίδια παραινέσεις του πάλαι ποτέ αειμνήστου κ. Ζαφειρόπουλου περί «αναγκαίων συνθηκών» για την ασφαλή αποδοτικότητα των αρχαιολόγων και για την επακόλουθη ποιότητα στην εκπόνηση συνθετικών αρχαιολογικών εργασιών! Προς στιγμήν οι φοιτητές του Πανεπιστημίου Κρήτης απαλλάχτηκαν ενστικτωδώς από το προαναφερθέν μούδιασμα επιβραβεύοντας με χειροκρότημα τα λεγόμενα μιας καθηγήτριας για τις ατυχείς συγκρίσεις. Παράλληλα με σχετική παρέμβαση από το ακροατήριο κατέστη πλέον σαφές ποιος και πως είχε ενημερώσει την κ. ΓΓ προκειμένου να προετοιμασθεί καταλλήλως.
Ας μας επιτραπεί, έστω και εκ των υστέρων αλλά παραμένοντας έκπληκτοι, να ενημερώσουμε κι εμείς την κ. ΓΓ για τα θέματα που εθίγησαν, με την αντίστοιχη προσήκουσα ειρωνική διάθεση - ας μας συγχωρεθεί, εφόσον απ’ όσο διαπιστώσαμε η… στοιχειώδης ευγένεια «άργησε μια μέρα» για τους εκπροσώπους του ΥΠΠΟ εν καιρώ κρίσεως:
Η παρουσία των φοιτητών του Πανεπιστημίου Κρήτης στη ΙΙ Συνάντηση για το Αρχαιολογικό Έργο στην Κρήτη κρίνεται ικανοποιητικότατη και ασφαλέστατα πολύ πιο επιτυχημένη σε σχέση με την προηγούμενη συνάντηση, γεγονός που δείχνει ότι ο θεσμός αρχίζει να δικαιώνεται στις συνειδήσεις των συναδέλφων. Τόσο κατά τις αρχικές συνεδρίες στο Σπίτι του Πολιτισμού στο κέντρο της πόλης του Ρεθύμνου (γεγονός που παρεμπιπτόντως προσείλκυσε και ένα μικρό μεν, υπαρκτό δε, πλήθος από ανύποπτους περαστικούς της πόλης), όσο και κατά τις συνεδρίες των επόμενων ημερών στο Αμφιθέατρο του Πανεπιστημίου, οι αίθουσες ήταν σχεδόν γεμάτες από επισκέπτες φοιτητές πέραν των ομιλητών και ακροατών συνέδρων. Κατά την τελευταία συνεδρία δεν απουσίαζαν αποκλειστικά οι φοιτητές αλλά και οι σύνεδροι – συμμετέχοντες που θα έπρεπε να σκορπιστούν λόγω του περασμένου της ώρας στα τέσσερα άκρα του νησιού. Θα ήταν λοιπόν στοιχειωδώς διακριτικόν η κ. ΓΓ να αποφύγει οποιαδήποτε νύξη για το «υποβαθμισμένο ενδιαφέρον των φοιτητών» στην συνάντηση διότι απ’ ότι φαίνεται η ενημέρωσή της υπήρξε αν όχι συνειδητώς κακόβουλη και ελλιπής, σίγουρα πάντως ατυχής.
Ανεξάρτητα όμως από την προσέλευση του κόσμου, η Συνάντηση κρίνεται ιδιαιτέρως επιτυχημένη, πέραν των κατακτήσεων στον επιστημονικό τομέα με την παρουσίαση υψηλής στάθμης ανακοινώσεων για το ασθμαίνον, κατά τα άλλα, αρχαιολογικό έργο στο νησί και για την ανταλλαγή απόψεων επ’ αυτών, από το γεγονός επιπλέον ότι για πρώτη φορά εκφράστηκαν με τόση παρρησία και σοβαρότητα ζητήματα που αφορούν στην πανταχόθεν κατευθυνόμενη απαξίωση του κλάδου, διαμορφώνοντας ένα ουσιαστικό πλαίσιο προβληματισμού, παράλληλα δε καλώντας σε σχετική εγρήγορση και αφύπνιση τους ανυποψίαστους συναδέλφους. Έχουμε την πεποίθηση ότι η συμμετοχή του Πανεπιστημίου μας στην διοργάνωση των συναντήσεων αυτών εξασφάλισε εκ προοιμίου το σχετικό προσανατολισμό, σε σχέση με τις ελάχιστες άλλες συναντήσεις αρχαιολογικού περιεχομένου (βλ. π.χ. Κρητολογικό) προς την ανακίνηση συζητήσεων πάνω σε θέματα που καίνε τον κλάδο και καθιστούν το έργο του εξαιρετικά επισφαλές στις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται. Από αυτήν και μόνο την άποψη οι εργασίες της συνάντησης προκάλεσαν όχι μόνο τους ευαισθητοποιημένους συναδέλφους – φοιτητές, αλλά παράλληλα έθεσαν περισσότερο επιτακτικά πια, και με τον καλύτερο τρόπο τους ιθύνοντες και όλους εκείνους που εκπροσωπούν τον κλάδο στον ένα ή στον άλλο βαθμό, προ των ευθυνών τους απέναντι στην καταφανή υπονόμευση του αρχαιολογικού έργου όχι μόνο στην Κρήτη αλλά και σε όλη την Ελλάδα.
Οι αντιδράσεις που εκφράστηκαν στις σχετικές συζητήσεις, οι οποίες αποκάλυψαν απρόοπτα τους ημετέρους και τους κατ’ επίφασιν, έχουν προκαλέσει το ενδιαφέρον ακόμη και αυτών των φοιτητών που για τον ένα ή τον άλλο λόγο δεν πίστεψαν ότι όφειλαν να παρευρεθούν σε αυτήν τη συνάντηση. Μας ρωτούν καθημερινά και με αγωνία: τι τελικά συνέβη, τι τελικά ειπώθηκε; Τους ενημερώσαμε σχετικώς ότι επίκειται ουσιαστική παρέμβαση των φοιτητών με τη δημιουργία του «Κύκλου των Φίλων του Αρχαιολογικού Έργου στην Κρήτη» ο οποίος θα ενημερώνει συστηματικά, διαδικτυακώς και εντύπως, για όλες εκείνες τις απόψεις που εκφράστηκαν πάνω στο σχετικό θέμα. Παράλληλα ευελπιστούμε το βήμα που θα διαμορφωθεί να αποτελέσει το χώρο όπου όλοι οι ευαισθητοποιημένοι συνάδελφοί μας θα μπορούν να εκφράσουν τις απόψεις τους και, γιατί όχι, θα συνεισφέρουν με οποιοδήποτε τρόπο στη στήριξη της περιοδικής αυτής Συνάντησης. Έτσι εννοούμε εμείς την ουσιαστική στήριξη του θεσμού!
Κρίμα που ο αποχαιρετιστήριος λόγος της κ. ΓΓ εξαντλήθηκε σε αμυντικές αφέλειες, προσβλητικές για την νοημοσύνη του ακροατηρίου της, χωρίς να βρει τελικά να πει ούτε λέξη για τους πράγματι ελάχιστους φοιτητές που άντεξαν περασμένη ώρα – κυριακάτικο, να παραβρίσκονται στην μικρή καθόλα παρέμβασή της στο κλείσιμο των εργασιών του ΙΙου Αρχαιολογικού Έργου. Δε βρήκε δηλαδή να πει ούτε μία θετική λέξη για όλους εκείνους τους συναδέλφους που κράτησαν ένα μεγάλο μέρος της οργάνωσης της συνάντησης στους ώμους τους, ενώ θεώρησε ότι ήταν πλέον πρέπον να λοιδορήσει, κεκαλυμμένα πάντα, την… μεμψιμοιρία των «συναδέλφων» της για τις πραγματικές προθέσεις του Υπουργείου. Ενημερωτικά ας ειπωθεί ότι οι εν λόγω φοιτητές, κατακουρασμένοι από το φόρτο της δουλειάς των δύο προηγούμενων ημερών, έμειναν «στις επάλξεις» όχι τόσο για να ακούσουν την εκπρόσωπο του ΥΠΠΟ, όσο γιατί έπρεπε, παρά την κούρασή τους, να συμμαζέψουν την αίθουσα πριν σβήσει και το τελευταίο φως του Αμφιθεάτρου. Επιπλέον ας γνωρίζει η κ. Μενδώνη ότι η εκκωφαντική σιωπή των «άβουλων» φοιτητών στους οποίους μιλούσε, αποτελεί τον έμπρακτο και ειλικρινή σεβασμό τους απέναντι στους παριστάμενους πανεπιστημιακούς δασκάλους· ας είναι βεβαία στο μέλλον ότι αυτό δεν αποτελεί ένα φτηνό άλλοθι.
Είναι τυχαίο άραγε ότι δε βρήκε να πει τίποτα απολύτως για όλους εκείνους τους ανθρώπους που βρίσκονται πίσω από τη συστηματική και οργανωμένη καθώς φαίνεται απαξίωση και υπονόμευση του επαγγέλματος του αρχαιολόγου, τόσο στο στάδιο της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης όσο και κυρίως στο στάδιο της αγοράς εργασίας, προκαλώντας ύπουλη σύγχυση στα όνειρα και στις αξίες τόσων και τόσων συναδέλφων; Είναι τυχαίο άραγε ότι μέσα στο ίδιο πλαίσιο εντάσσονται καταφανείς πια προσπάθειες απαξίωσης οργανωμένων κινήσεων συσπείρωσης των αρχαιολόγων, μία εκ των οποίων θα μπορούσε να είναι και η νεότευκτη Συνάντηση για το Αρχαιολογικό Έργο στην Κρήτη, που δίνει τη δυνατότητα σε όλους τους αρχαιολόγους του νησιού να έρθουν κοντά ο ένας στον άλλον; Εκτός βέβαια και αν η κ. Μενδώνη έχει να προτείνει κάποιο άλλο βήμα πληροφόρησης και ανταλλαγής απόψεων στους νέους αρχαιολόγους της Κρήτης, έστω και υπό την αιγίδα του ευαισθητοποιημένου επ’ αυτού ΥΠΠΟ.
Δε βρήκε να πει τίποτα απολύτως για την ταμπακέρα! Για την ευθύνη την οποία ενδεχομένως φέρει και η ιδία, κατά μέρος ασφαλώς, στο φαινόμενο της εντελώς δικαιολογημένης απουσίας των συναδέλφων – φοιτητών αρχαιολόγων που βλέπουν από μακριά το όνειρό τους να χάνεται και να σβήνει. Γιατί άραγε θα έπρεπε να προϋπαντήσουν την κ. ΓΓ του ΥΠΠΟ, μετά βαΐων και κλάδων, κατά το αστραπιαίο πέρασμά της, σε ένα αποχαιρετισμό όχι τόσο της συγκεκριμένης Συνάντησης, όσο σε έναν υποφαινόμενο αποχαιρετισμό του ίδιου του κλάδου… που υβρίζεται και χλευάζεται αδικαιολόγητα από τα πλέον επίσημα χείλη;! Ακόμη και με τη σιωπή τους και την αδιαφορία τους, δια της απουσίας τους, κατάφεραν να υπερασπίσουν τα τελευταία τους ιδανικά.
Η έκπληξή μας, ωστόσο, έφτασε στο κορυφαίο της σημείο όταν αντικρίσαμε τα πρόσωπα των συναδέλφων που άφηναν το Αμφιθέατρο: μια γεύση γλυκύτητας για το στοίχημα που κερδίθηκε, την επιτυχία δηλαδή της Συνάντησης, με ένα ωστόσο διάφανο μανδύα κατήφειας για το… άδοξο φινάλε. Στην τελευταία εικόνα του άδειου Αμφιθέατρου θα μπορούσες να ακούσεις τις αντηχήσεις μιας ζωντανής παρέας που εις πείσμα καιρών και ανθρώπων, τολμά να αρχαιολογεί ελπίζοντας… Ήταν η στιγμή που το απαλό χέρι της Ελένης άγγιξε το διακόπτη και το φως έσβησε…
Οι έκπληκτοι λοιπόν, και με το στόμα ανοιχτό…
ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ
Κρήτη
30 Νοεμβρίου 2010
