Να ρίξει φως στις σκοτεινές πτυχές της ιστορίας του ελληνικού κράτους από την απελευθέρωση από τους Τούρκους και...μετά πρόκειται να επιχειρήσει η Ολομέλεια του Αρείου Πάγου, με στόχο να επιτύχει την αναδιανομή της γης στα νησιά. Ερμηνεύοντας όλα τα πρωτόκολλα από την ίδρυση του ελληνικού κράτους, σε συνδυασμό με τη νομοθεσία για τα δημόσια κτήματα, που θεσπίστηκε το 1837, ο Α.Π. υποχρεούται να δώσει τέλος στη διαμάχη των ιδιωτών με το κράτος, κρατώντας μακριά τους καταπατητές.
Το δεδικασμένο που θα προκύψει από την απόφαση αυτή θεωρείται πολύ βασικό, αφού θα αποτελέσει πιλότο για εκατοντάδες αντιδικίες του Δημοσίου με τους ιδιώτες σχετικά με την κυριότητα στρεμμάτων γης.
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του «Έθνους», το πρόβλημα ξεκίνησε πριν από 77 χρόνια, όταν με αφορμή μια διένεξη μεταξύ ιδιωτών για ακίνητα στην Ικαρία, ο Α.Π. αποφάνθηκε (200/1934) ότι το νησί δεν εξουσιάστηκε από τον Σουλτάνο ή Οθωμανούς, αλλά από χριστιανούς ιδιώτες, και συνεπώς το ελληνικό Δημόσιο δεν απέκτησε κανένα δικαίωμα επί του ακινήτου, είτε ως διάδοχο του οθωμανικού Δημοσίου είτε μέσω «δικαιώματος πολέμου».
Με την αναβάθμιση των νησιών, η αξία της γης εκτοξεύτηκε στα ύψη, με αποτέλεσμα πολλοί ιδιώτες να διεκδικούν γη σε δάση, αγροτικές περιοχές, βουνά, γκρεμούς και αιγιαλούς, ισχυριζόμενοι ότι η κυριότητα τους ανήκει, καθώς στη νησιωτική Ελλάδα δεν υπήρξε κυριότητα του ελληνικού Δημοσίου επί Τουρκοκρατίας.
Στο παρελθόν, δικαστικές αποφάσεις έχουν δικαιώσει τους ιδιώτες, αφού η απόφαση ανέφερε ότι πολλές περιοχές αποτελούνταν στο σύνολό τους από «ιδιωτικές γαίες καθαράς ιδιοκτησίας κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας, διότι τα νησιά αυτά υπήχθησαν στην οθωμανική κυριαρχία όχι δικαιώματι πολέμου αλλά ειρηνικά, κατόπιν συνθηκών ανάμεσα σε Ενετούς κατακτητές και στον Σουλτάνο».
Σε θεωρητικό επίπεδο, το Δημόσιο δεν διαθέτει τίτλους ιδιοκτησίας στα νησιά, εν αντιθέσει με την ηπειρωτική χώρα και έτσι μπορεί οποιοσδήποτε να εμφανιστεί, στη λογική αυτή, υποστηρίζοντας ότι με χρησικτησία είκοσι ετών έχει περιέλθει η ιδιοκτησία στην κατοχή του.
Εδώ, όμως, ελλοχεύει ο κίνδυνος να ανοίξει ο δρόμος για νομιμοποίηση χιλιάδων καταπατήσεων και από τη στιγμή που το Δημόσιο δεν είναι σε θέση να αποδείξει την κυριότητά του σε δασικές, χορτολιβαδικές εκτάσεις, σε βουνά, ακόμα και βραχονησίδες.
«Στοπ» στους καταπατητές
Το Γ' τμήμα, σε αντίθεση με τον Άρειο Πάγο, εξέδωσε νέα απόφαση και ερμηνεύοντας διαφορετικά τις διεθνείς Συνθήκες (Πρωτόκολλα Λονδίνου 1830, τα ερμηνευτικά κείμενα των τριών προστάτιδων δυνάμεων, τη συνθήκη της Κωνσταντινούπολης του 1832), τη νομοθεσία για τα δημόσια κτήματα (1837) σε συνδυασμό ακόμα και με το Βυζαντινορωμαϊκό Δίκαιο, δίνει στο Δημόσιο σημαντικό περιθώριο δικαίωσης από την Ολομέλεια του Αρείου Πάγου, όπου παραπέμφθηκε το ζήτημα ως γενικότερου ενδιαφέροντος. Και τούτο διότι η νομική λύση που θα δοθεί, θα καθορίσει την τύχη των ιδιοκτησιών σε όλες τις Κυκλάδες και τα περισσότερα ελληνικά νησιά.
Στο επίκεντρο η Καλντέρα
Πριν από περίπου 10 χρόνια, το Δημόσιο κατέθεσε αγωγή κατά προσώπων που διεκδικούν 91,5 στρέμματα στην Καλντέρα της Σαντορίνης, υποστηρίζοντας ότι κανένας ιδιώτης δεν απέκτησε δικαίωμα στο ακίνητο που περιήλθε στο κράτος λόγω διαδοχής του οθωμανικού Δημοσίου και «δικαιώματι πολέμου».
Το Πρωτοδικείο Νάξου απέρριψε την αγωγή, αλλά το Εφετείο Αιγαίου δικαίωσε το Δημόσιο, υιοθετώντας τις απόψεις του. Με την εφετειακή απόφαση επισημαίνεται η προσπάθεια αύξησης της διεκδικούμενης έκτασης, αποκρούοντας ορισμένες δηλώσεις και μαρτυρίες ως ψευδείς, ενώ κρίνεται ότι στα γκρεμνά δεν υπήρξαν ποτέ ιδιοκτησίες και ότι με την κλίση και τις απότομες επιφάνειές τους δεν ήταν δυνατή οποιαδήποτε αγροτική εκμετάλλευσή τους, εξόρυξη θηραϊκής γης και ελαφρόπετρας.
Ο ισχυρισμός αντιδίκων ότι επί τουρκοκρατίας δεν δηλωνόταν ολόκληρη η έκταση για φορολογικούς λόγους αποκρούστηκε δικαστικά ως αβάσιμος, ενώ αναφέρεται έκθεση της οικείας ΔΟΥ για ανέγερση στην περιοχή παράνομων κτισμάτων (τοιχοποιίας).
Η Καλντέρα θεωρείται παγκόσμιο μνημείο μοναδικού φυσικού κάλλους και ωραιότητας, ενώ έχει γίνει δεκτό ότι σπάνια ανακαλύπτεται τόσο καθαρά το εσωτερικό και η κατασκευή του ηφαιστείου.
Πάντως οι ιδιώτες υποστηρίζουν ότι όλες οι γαίες στη Θήρα και στις Κυκλάδες ανήκουν σε ιδιώτες, αφού δεν εξουσιάστηκαν ποτέ από τον σουλτάνο και Οθωμανούς ιδιώτες και έτσι δεν εμπεριέχονται στις διεθνείς συνθήκες.
Έτσι, το ελληνικό Δημόσιο ουδέποτε απέκτησε κυριότητα ούτε ως διάδοχο του οθωμανικού ούτε «δικαιώματι πολέμου». Τα νομικά ζητήματα κρίθηκαν εξαιρετικής σημασίας, αφού αφορούν τη πλειονότητα των νησιών και η Ολομέλεια ΑΠ θα αποφανθεί ουσιαστικά για την τύχη τεραστίων εκτάσεων (εκατ. στρεμμάτων).
Στο Δημόσιο τα «αδέσποτα» κτήματα
Τέλος, να σημειώσουμε ότι μετά από εισήγηση του αρεοπαγίτη Δ. Μαζαράκη, ο Άρειος Πάγος έκρινε ότι τα «αδέσποτα» κτήματα και όσα εγκαταλείφθηκαν από τους Οθωμανούς μετά την αποχώρησή τους, αποκτήθηκαν «δικαιώματι πολέμου», ανεξαρτήτως της κατάληψής τους κατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα από το Δημόσιο ή τις ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις.
