«Ο Μιχάλης Κακογιάννης
αντιπροσωπεύει την πιο δημιουργική και εξωστρεφή εκδοχή του σύγχρονου
ελληνικού Πολιτισμού» δήλωσε ο υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού, Παύλος
Γερουλάνος, εκφράζοντας «ένα μεγάλο ευχαριστώ» σε όσα προσέφερε ο
σπουδαίος σκηνοθέτης που απεβίωσε στις 25 Ιουλίου. Για την πολιτιστική του προσφορά μίλησε και ο Φώτης Κουβέλης.
Ο σκηνοθέτης απεβίωσε σε ηλικία 90 ετών. Τις τελευταίες ημέρες νοσηλευόταν στο νοσοκομείο Ευαγγελισμός, όπου είχε εισαχθεί με αναπνευστικά και καρδιολογικά προβλήματα.
Ο Μιχάλης Κακογιάννης, γεννημένος Κύπριος αλλά αυτοπροσδιοριζόμενος Φιλέλλην, ο πατέρας του διασημότερου Έλληνα, του Ζορμπά, και της διασημότερης Ελληνίδας, της Στέλλας, υπήρξε ο σκηνοθέτης που «έβαλε» τον Ευριπίδη στην οθόνη και ταυτόχρονα την Ελλάδα στην παγκόσμια ιστορία του κινηματογράφου.
Η νεκρώσιμη ακολουθία θα ψαλεί στον ιερό ναό του Αγίου Διονυσίου Αρεοπαγίτου την Πέμπτη στις 16:00 ενώ η ταφή θα γίνει, σύμφωνα με την επιθυμία του σκηνοθέτη, στον περίβολο του ιδρύματος Μιχάλη Κακογιάννη.
Την οδύνη του για το θάνατο «του μεγάλου Κύπριου σκηνοθέτη, συγγραφέα και πνευματικού ανθρώπου, του δημιουργού Μιχάλη Κακογιάννη» εκφράζει σε γραπτή δήλωσή του ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Δημήτρης Χριστόφιας, απευθύνοντας τα βαθύτερα συλλυπητήριά του προς τους συγγενείς και τους οικείους του.
Η Κύπρος, αναφέρει ο Πρόεδρος, «είναι περήφανη γιατί γέννησε άντρα όπως ο Κακογιάννης, ο οποίος με το έργο του και τη στάση ζωής θα την τιμά για πάντα».
Αναφερόμενος στο έργο του Μιχάλη Κακογιάννη, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας υπογραμμίζει ότι «υπήρξε κορυφαία προσωπικότητα της πολιτιστικής μας δημιουργίας» και «η συμβολή του στον κινηματογράφο και το θέατρο, για δεκαετίες, εξέφραζε τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά της κυπριακής και ελληνικής κοινωνίας, τις τάσεις και τις αγωνίες της με τρόπο που προκαλούσε το παγκόσμιο ενδιαφέρον και θαυμασμό. Εξέφραζε τις προοδευτικές και δημοκρατικές ιδεολογικές ανησυχίες του».
Εξαίροντας το έργο του εκλιπόντα, ο Δημήτρης Χριστόφιας αναφέρει ότι «η ικανότητά του να εκφράζει μέσα από υψηλής αισθητικής έργα τις ιστορικές, τις κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις που ορίζουν τον άνθρωπο και την ιστορία του, τον καθιέρωσε ως μια από τις παγκόσμιες μορφές του κινηματογράφου στον 20ο αιώνα».
Παράλληλα σημειώνει ότι «τα έργα του για την Κυπριακή τραγωδία του 1974 εξέφρασαν όσο λίγα έργα την πολιτική και κοινωνική διάσταση της προδοσίας και της εισβολής, και τα σημάδια που άφησαν στη λαβωμένη πατρίδα μας».
Ο Δημήτρης Χριστόφιας αναφέρεται και στο Ιδρυμα «Μιχάλης Κακογιάννης» τονίζοντας ότι «παραμένει ένας σημαντικός θεσμός για την Ελλάδα και την Κύπρο ώστε να συνεχίσουμε την καλλιέργεια του πολιτισμού και της τέχνης». Η Κυπριακή Δημοκρατία, αναφέρει, «αναγνωρίζοντας το κορυφαίο έργο του Μιχάλη και την τεράστια προσφορά του υπέγραψε πρόσφατα συμφωνία συνεργασίας με το Ιδρυμα».
«Ο Μιχάλης Κακογιάννης παραμένει φωτεινό παράδειγμα για όλους μας σήμερα, που οι μεγάλοι άνθρωποι του πολιτισμού και της τέχνης λιγοστεύουν. Ας είναι το έργο και η μνήμη του παράδειγμα και έμπνευση για όλους μας, στους απαιτητικούς καιρούς που διερχόμαστε» καταλήγει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας.
Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού της Κύπρου σημειώνει ότι ο Μιχάλης Κακογιάννης, ένας από τους σημαντικότερους δημιουργούς του 20ού αιώνα, υπήρξε μια από τις μεγάλες μορφές της σύγχρονης Κύπρου αλλά και άπαντος του Ελληνισμού, παραθέτει ευρέως το έργο του μεγάλου σκηνοθέτη.
«Ο Κακογιάννης, με τη στερεότητα μιας πλούσιας παιδείας που συνδύαζε κυρίως το κλασικό αγγλικό θέατρο και τον ιταλικό κινηματογραφικό νεορεαλισμό, δημιούργησε έργα σπάνιας ισορροπίας ανάμεσα στο μελόδραμα και τη λαϊκή τραγωδία, αναφέρει το Υπουργείο Παιδείας προσθέτοντας ότι από τους δρόμους του λαϊκού δράματος συνάντησε την αρχετυπικά ανθρωποκεντρική και δραματικά σύγχρονη δύναμη της αρχαίας τραγωδίας, ενώ ο «Ζορπάς» αποτελεί σπάνια στιγμή στην ιστορία του κινηματογράφου, στον οποίο το δράμα συνυπάρχει με μια γαργαντούικη διάθεση ζωής.
Περαιτέρω το Υπουργείο Παιδείας παρατηρεί πως μέσα από τα υψηλής αισθητικής έργα και τις αφηγήσεις του αποκαλύπτονται οι ιστορικές, κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις που ορίζουν την ανθρώπινη μοίρα.
«Μοναδικός, πολυσχιδής, ιδιοφυής και αεικίνητος, ο Μιχάλης Κακογιάννης συνέχισε μέχρι το τέλος τον αγώνα του για τον πολιτισμό, ιδρύοντας το κοινωφελές Ιδρυμα με την επωνυμία ‘Ιδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης’, με το οποίο θέλησε να προσφέρει έναν πολυπολιτισμικό χώρο για την υποστήριξη και την έκφραση των τεχνών, του θεάτρου και του κινηματογράφου, αλλά και ένα βήμα για την Κύπρο, όπου νέοι Κύπριοι δημιουργοί βρήκαν ήδη φιλοξενία και στήριξη», προσθέτει το Υπουργείο Παιδείας.
Αναφέροντας επίσης ότι μόλις την περασμένη Δευτέρα, ο Υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού Αντρέας Δημητρίου υπέγραψε με το σκηνοθέτη προγραμματική σύμβαση που αφορά στη συνεργασία για τη διοργάνωση, παραγωγή και επιμέλεια εκδηλώσεων πολιτιστικού και εκπαιδευτικού χαρακτήρα, σημειώνει πως «ο Μιχάλης Κακογιάννης συνδέθηκε όσο λίγοι με την πνευματική ανάταση της Ελλάδας και της Κύπρου και υπήρξε ένας από τους τελευταίους μεγάλους δημιουργούς του πολιτισμού μας, σε μια εποχή, στην οποία οι μεγάλοι άνθρωποι του πολιτισμού και της τέχνης σπανίζουν όλο και περισσότερο».
«Με αυτά τα λίγα αποχαιρετούμε ένα μεγάλο δημιουργό και άνθρωπο, που με το έργο του έχει πατήσει τις κορυφές της καλλιτεχνικής δημιουργίας, καταθέτοντας ένα σπουδαίο κεφάλαιο στην ιστορία του ελληνικού και παγκόσμιου κινηματογράφου» συνεχίζει και καταλήγει σημειώνοντας ότι ο Κακογιάννης «υποχρέωσε το παγκόσμιο φιλότεχνο κοινό να στραφεί με εκτίμηση και θαυμασμό στο έργο του, ένα έργο που θα πρέπει να είναι παράδειγμα και έμπνευση για τους μεταγενέστερους, στους δύσκολους καιρούς που διανύουμε».
Το «αντίο» της πολιτικής ηγεσίας
Για έναν σκηνοθέτη βαθύτατα πολιτικοποιημένο, η διαδρομή του οποίου είχε έντονη κοινωνική αναφορά έκανε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας, λέγοντας πως ο σκηνοθέτης «παθιασμένος και επίμονος, ανεξάντλητος, δεν δίσταζε να συγκρουστεί με κατεστημένα για να προωθήσει τις ιδέες του και το όραμά του».
Ο Κακογιάννης, αναφέρει ο Πρόεδρος, «αφήνει πίσω του σημαντικότατο έργο και ένα κοινωφελές ίδρυμα που θα λειτουργήσει ως θεματοφύλακας της πνευματικής του κληρονομιάς και ως κοιτίδα ανάπτυξης πολιτισμού, όπως τον έβλεπε ο Κακογιάννης: Αταξικό, χωρίς διαμεσολαβητές και ερμηνευτές, οικουμενικό και πανανθρώπινο» .
«Με θλίψη αποχαιρετούμε σήμερα τον μεγάλο δημιουργό του κινηματογράφου και του θεάτρου, Μιχάλη Κακογιάννη» ανέφερε σε ανακοίνωσή του ο πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου , λέγοντας πως ο Κακογιάννης με «το ανήσυχο πνεύμα του και το ανατρεπτικό έργο του έφερε την πρωτοπορία στην τέχνη και ανέδειξε, σε καιρούς δύσκολους, τις απεριόριστες δυνατότητες του Ελληνισμού, στην Ελλάδα, στην γενέτειρά του την Κύπρο, σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη, όπου καρποφόρησε το ελληνικό πνεύμα».
«Άνθρωποι, όπως ο Μιχάλης Κακογιάννης, μας υπενθυμίζουν την δημιουργικότητα και την αποφασιστικότητα του Ελληνισμού, την ικανότητά του να δίνει νικηφόρες μάχες σε κάθε γωνιά της γης και να βγαίνει πάντα πιο δυνατός» κατέληξε ο πρωθυπουργός..
«Ο Μιχάλης Κακογιάννης, τον οποίο σήμερα αποχαιρετούμε, αντιπροσωπεύει την πιο δημιουργική και εξωστρεφή εκδοχή του σύγχρονου Ελληνικού Πολιτισμού» δήλωσε ο υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού, Παύλος Γερουλάνος.
«Προσωπικότητα πολυσχιδής, ο Μιχάλης Κακογιάννης πλούτισε με το ταλέντο και την ιδιαίτερα ευαίσθητη ματιά του, την εγχώρια και παγκόσμια κινηματογραφική και θεατρική τέχνη. Τέχνες τις οποίες υπηρέτησε με πρωτογενές πάθος, αφοσίωση και ήθος, για μια ολόκληρη ζωή» ανέφερε.
«Το επιστέγασμα της τεράστιας προσφοράς του υπήρξε η δημιουργία του Ιδρύματος Κακογιάννη, το 2004, με σκοπό τη μελέτη, υποστήριξη και διάδοση των τεχνών του κινηματογράφου και του θεάτρου» πρόσθεσε.
«Ένα μεγάλο "ευχαριστώ" για όσα μας προσέφερε και θερμά συλλυπητήρια στους οικείους του» κατέληξε.
«Ο διάσημος σκηνοθέτης ήταν ένας από τους πολύ λίγους καλλιτέχνες, που βοήθησαν την μετεμφυλιακή Ελλάδα να ανοιχτεί στον κόσμο. Το έργο του θα μείνει ζωντανό μέσα από τις ταινίες - ορόσημο της σύγχρονης μεταπολεμικής Ελλάδας και θα αποτελεί παρακαταθήκη για τη νέα γενιά» ανέφερε ο Πρόεδρος της Βουλής, σε ανακοίνωσή του, εκφράζοντας τα συλλυπητήρια στους οικείους του.
«Ένας από τους μοναδικούς δημιουργούς της νεότερης Ελλάδας, που τίμησε και πρόβαλλε τη χώρα μας στο εξωτερικό, χωρίς καμία πολιτική ή κρατική στήριξη, ακολούθησε την ανθρώπινη μοίρα» δήλωσε ο υπεύθυνος του Τομέα Πολιτικής Ευθύνης Πολιτισμού της Νέας Δημοκρατίας, Θανάσης Δαβάκης.
«Θα τον θυμόμαστε μέσα από τα έργα του, τον ασυμβίβαστο χαρακτήρα του και τη μοναδική αίσθηση της ελληνικότητας που τον διέκρινε» κατέληξε.
«Το έργο του Κακογιάννη είναι άρρηκτα δεμένο με τη ζωή, μέσα από ένα βαθύ κοινωνικό ρεαλισμό, αντλώντας τα θέματα του από την λαϊκή θεματολογία» ανέφερε το ΚΚΕ. Το ΚΚΕ χαρακτηρίζει τον Κακογιάννη πρωτοπόρο του μεταπολεμικού ελληνικού κινηματογράφου και «σκηνοθέτη διεθνών επιτυχιών που αρνήθηκε το Χόλιγουντ για τον κινηματογράφο και το θέατρο της
ποιότητας, με ένα πλούσιο καλλιτεχνικό έργο στη Αμερική και την Ευρώπη».
«Από τις μεγαλύτερες μορφές του ελληνικού αλλά και του παγκόσμιου κινηματογράφου, ο Μιχάλης Κακογιάννης έβαλε "τίτλους τέλους" στη ζωή του. Υπήρξε από τους στυλοβάτες του πολιτισμού της νεότερης Ελλάδας, ανά την υφήλιο δόξασε τη χώρα του και τίμησε τον ελληνισμό» δήλωσε ο εκπρόσωπος του ΛΑΟΣ, Κωστής Αϊβαλιώτης.
«Πολυτάλαντο εργάτη του Πολιτισμού» χαρακτηρίζει τον Μιχάλη Κακογιάννη, ο πρόεδρος της ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ, Αλέξης Τσίπρας.
«Ο έξοχος σκηνοθέτης του κινηματογράφου, του θεάτρου και της όπερας, ο δημιουργικός συγγραφέας, ο άνθρωπος που φώτισε όχι μόνο το πιο λαμπρό μνημείο της αρχαιότητας, την Ακρόπολη, αλλά και την ίδια μας τη ζωή, αποχώρησε αφήνοντας ένα μεγάλο αποτύπωμα στην τέχνη αλλά κι ένα μεγάλο κενό» δήλωσε.
Η Ελλάδα, η Κύπρος, το θέατρο, ο κινηματογράφος, τα γράμματα, όλοι πενθούν σήμερα. Ο Μιχάλης Κακογιάννης έφυγε από κοντά μας, αφού διέτρεξε ως δημιουργός μια πορεία γεμάτη από πολιτιστική προσφορά» είπε ο πρόεδρος της Δημοκρατικής Αριστεράς, Φώτης Κουβέλης.
«Σπουδαίος πολίτης, βαθιά προοδευτικός και δημοκρατικός άνθρωπος, μας αφήνει το τεράστιο έργο του ως συνεχή πνευματική περιουσία για να τροφοδοτεί με αξίες τις άνυδρες εποχές που περνάμε» πρόσθεσε.
«Ο κινηματογραφιστής Κακογιάννης ανέδειξε σε Πρωτεϊκές μορφές τούς χαρακτήρες των σύγχρονων Ελλήνων ηρώων του. Η Στέλλα και ο Ζορμπάς παρουσιάστηκαν με τόσο δυνατό και ανεξίτηλο για τη μνήμη τρόπο που, μέχρι σήμερα, συνεχίζουν να αποτελούν τα αρχέτυπα των ανθρώπων της σύγχρονης Ελλάδας στην συνείδηση της παγκόσμιας κοινότητας. Αλλά, την σκληρή και ανεξίτηλη αυτή σύγχρονη Ελλάδα, ο Κακογιάννης είχε την δύναμη και το ταλέντο να την συνδέσει και με το πανάρχαιο παρελθόν της, αγκαλιάζοντας, με τρόπο που περιλαμβάνει τη συνολική δραματουργική εμπειρία του ελληνισμού, και το αρχαίο δράμα: Ηλέκτρα, Τρωάδες, Ιφιγένεια» αναφέρει η Ντόρα Μπακογιάννη, πρόεδρος της Δημοκρατικής Συμμαχίας.
«Αλλά δεν σταμάτησε εκεί: Η Ακρόπολη και ο Λυκαβηττός καταυγάζουν την ταλαιπωρημένη πόλη μας με το φως που εκείνος τους εξασφάλισε» προσθέτει.
«Ο πρεσβευτής του ελληνικού πολιτισμού, Μιχάλης Κακογιάννης, με το έργο του και τις υπηρεσίες που προσέφερε στην τέχνη, πέρασε στην αθανασία. Η Ελλάδα, η Κύπρος, αλλά και η παγκόσμια καλλιτεχνική κοινότητα θρηνούν σήμερα την απώλεια ενός σπουδαίου καλλιτέχνη με όραμα, ευαισθησία και γνώση» είπε η Ελεάννα Ιωαννίδου, εκπρόσωπος Τύπου των Οικολόγων Πράσινων.
Φόρος τιμής από ανθρώπους του Πολιτισμού
«Χάσαμε τον μεγάλο σκηνοθέτη και δάσκαλο, ιδρυτικό και επίτιμο μέλος της ΕΑΚ, Μιχάλη Κακογιάννη» αναφέρει η Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου.
«Το έργο του αποτέλεσε έμπνευση και η πορεία του οδηγός ζωής, για τους περισσότερους από εμάς».
Τα συλλυπητήριά του εξέφρασε και το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, κάνοντας λόγο για έναν «διανοούμενο δημιουργό», με μοναδική καλλιτεχνική ματιά και βαθιά γνώση του αρχαίου θεάτρου και του κινηματογράφου.
«Ήταν ο πρώτος που έβγαλε την εγχώρια κινηματογραφία εκτός ελληνικών συνόρων. Η κληρονομιά του είναι ανεκτίμητη, το κενό που αφήνει, δυσαναπλήρωτο» αναφέρει το ΦΚΘ σε ανακοίνωσή του.
Ο σκηνοθέτης Γιάννης Σμαραγδής δήλωσε ότι ο Μ.Κακογιάννης «άλλαξε το πρόσωπο της Ελλάδας, άλλαξε το πρόσωπο του ελληνικού κινηματογράφου».
Σύμφωνα με τον Γιώργο Μιχαλακόπουλο, ο θάνατός του «είναι μια τεράστια απώλεια στον χώρο του κινηματογράφου και του θεάτρου. Είναι ένας δημιουργός που έβγαλε το καλό πρόσωπο της Ελλάδας προς τα έξω. Ένας ευαίσθητος άνθρωπος που νοιαζόταν το σύνολο. Κατά την ταπεινή μου άποψη είναι μια τεράστια απώλεια για τον χώρο της τέχνης».
Ο Αλέκος Φασιανός είπε: «Ήταν από τους ηγέτες του ελληνικού κινηματογράφου, ο πιο σπουδαίος, ένας άνθρωπος της σύγχρονης ιστορίας του κινηματογράφου [...] Η κληρονομιά που μας άφησε του είναι καταπληκτική».
«Δεν είχα την τύχη να συνεργαστώ μαζί του στον κινηματογράφο, συνεργάστηκα στο θέατρο σε μία παράσταση με την Κάτια Δανδουλάκη και τη Χρυσούλα Διαβάτη στο Ναν, όπου εκεί γνώρισα από κοντά τον καλλιτέχνη. Η απώλεια είναι μεγάλη. Είναι μια προσωπικότητα που θα θυμόμαστε πάντα» είπε ο Νικήτας Τσακίρογλου.
«Υπήρχε ανάμεσά μας μία αμοιβαία εκτίμηση. Είναι πολύ σπουδαία για τον ελληνικό κινηματογράφο η τριλογία του «Το κυριακάτικο Ξύπνημα», «Το κορίτσι με τα μαύρα» και το «Τελευταίο ψέμα», νομίζω ότι είναι ίσως οι ωραιότερες ελληνικές ταινίες που γυρίστηκαν» είπε ο Λευτέρης Βογιατζής.
