Διαγραμματικά η σύνδεση ανάμεσα σε περισσότερες από 43,000 εταιρίες αποκαλύπτει έναν στενά συνεκτικό πυρήνα κορυφαίων οικονομικών παραγόντων. Το 2007 μόνο 147 εταιρίες ήλεγχαν σχεδόν το 40% της χρηματικής αξίας όλων των συναλλαγών σύφμωνα με μία επιστημονική έκθεση που δημοσιεύτηκε online στις 28 Ιουλίου στο arXiv.org. "Πρόκειται για την εμπειρική απόδειξη αυτού που είχε κατανοηθεί σιωπηρά εδώ και χρόνια", δηλώνει ο Brandy Aven, θεωρητικός της Πληροφορίας στο Tepper School of Business στο Carnegie Mellon του Pittsburg.
Αυτή η ανάλυση αποτελεί μια πρώτη προσπάθεια καταγραφής του διεθνούς ιστού των συνδέσμων μεταξύ εταιριών και εξακρίβωσης του ποιος έχει στην κατοχή του - και πόσες - μετοχές σε κάθε μία από αυτές. Χρησιμοποιώντας την οικονομική βάση δεδομένων Orbis, οι επιστήμονες από το ETH Zurich στην Ελβετία εξέτασαν τις πολυεθνικές που έχουν τουλάχιστον το 10% των μετοχών τους σε περισσότερες της μίας χώρες. Στην συνέχεια η ομάδα διερεύνησε τις προς τα πάνω και προς τα κάτω σχέσεις αποκαλλύπτοντας ένα δίκτυο 605,508 οικονομικών παραγόντων συνεδεδεμένων με περισσότερο του 1 εκ. ιδιοκτησιακών δεσμών.
Το δίκτυο αυτό λαμβάνει μια τοξοειδή μορφή με ένα μεγάλο αριθμό διάχυτων παραγόντων στα φτερα και μερικούς κύριους παίκτες συσσωρευμένους στο κέντρο. Συνεπώς, ενώ είναι αληθές ότι η ιδιοκτησία των μετοχοποιημένων εταιριών είναι ευρέως διαχυμένη, εντούτοις σύμφωνα με τον ερευνητή σύνθετων συστημάτων, James Glattfelder, ένα βήμα πιο πίσω όλα καταλήγουν στα ίδια χέρια.
Παρόλο που ο καθένας θα μπορούσε να έχει προβλέψει αυτό το αποτέλεσμα, η οικονομική βιβλιογραφία παρουσιάζει τις αγορές ως δυναμικές που στερούνται θερμών σημείων. Οι ερευνητές δεν είναι σίγουροι για το τι να κάνουν με την αλληλοσύνδεση του πυρήνα. Από την μία θα μπορούσαν να θέσουν όλο το δίκτυο σε κίνδυνο.
"Φανταστείτε μία μολυσματική ασθένεια", λέει ο Aven. "Αν έχεις ένα λύκειο όπου όλοι κοιμούνται μαζί και ένα άτομο κολήσει σύφιλη, τότε και όλοι οι άλλοι θα κολήσουνε". Από την άλλη όμως παρατηρεί ότι οι αλληλοσύνδεση μπορεί να οδηγήσει καλύτερη αυτόρύθμιση και σε θετικές συμπεριφορές, όπως δίκαιες εργασιακές πρακτικές και περιβαλλοντικά φιλικές πολιτικές.
Και παρόλο που το status πολλών παραγόντων στην ανάλυση έχει αλλάξει δραστικά από το 2007 (η τώρα διαλυμένη Lehman Brothers ήταν ένα στοιχείο κλειδί του πυρήνα), εντούτοις, σύμφωνα με τον Gerald Davis του Πανεπιστημίου του Μίτσιγκαν στο Αν Άρμπορ, η ανάλυση φανερώνει ότι η ιδιοκτησία καθίσταται αυξητικά συγκεντρωτική και πολυεθνική.
Σημειώνει επίσης ότι δεδομένου του ότι η ανάλυση αυτού του είδους των δεδομένων είναι δύσκολη, τέτοιες μελέτες στοχεύουν περισσότερο "στην πρώτη εντύπωση της επιφάνειας της Σελήνης που λαμβάνει κάποιος με το τηλεσκόπιο. Δεν πρόκειται για οδικό χάρτη".
Η ιδιοκτησία είναι δύσκολο να μελετηθεί σε διεθνές επίπεδο καθώς η κατοχή μετοχών σε ένα αμοιβαίο κεφάλαιο δεν σημαίνει αναγκαστικά το ίδιο πράγμα στις ΗΠΑ και στην κομμουνιστική Κίνα. Όπως αναφέρεις ο οικονομολόγος Matthew Jackson του Stanford University, ακόμη και σε μία μόνο χώρα, η ιδιοκτησία είναι μερικές φορές δύσκολο να εξακριβωθεί. Για παράδειγμα, όταν κάποιος επενδύει σε ένα αμοιβαίο ή αγοράζει μετοχές μέσως ενός οργανισμού όπως η Merrill Lynch, η εταιρία εξακολουθεί πολλές φορές να είναι ο επίσημος κάτοχος του προϊόντος. Ακόμη και όταν οι μέτοχοι έχουν δικαίωμα ψήφου, μπορεί να μην το εξασκούν.
"Αυτό καθίσταται ανησυχητικό όταν όλοι είναι όπως εγώ και λένε 'θα αφήσω την Vanguard να ψηφίσει. Ίσως θα πρέπει να είμαστε λίγο πιο προσεκτικοί αλλά πάλι δεν ξέρω αν πρέπει", αναφέρει ο Jackson.
center24.blogspot.com
