Μια θάλασσα από φώσφορο
Ρεμβάζεις πίνοντας το ποτό σου βραδάκι του Αυγούστου ή του Σεπτέμβρη στην παραλία της Αμφιλοχίας. Καθώς ζυγώνει το σκοτάδι, η θάλασσα αρχίζει να φωσφορίζει σαν να πέφτει επάνω της ένα γκριζοπράσινο φως. Ένα σπάνιο φαινόμενο που οφείλεται στην υψηλή συγκέντρωση μικροοργανισμών, το λεγόμενο πλαγκτόν. Ο Αμβρακικός είναι ο πλουσιότερος διατροφικός κόλπος στον κόσμο. Σχεδόν κλειστή θάλασσα, επικοινωνεί με το Ιόνιο μόνο από τον στενό και αβαθή δίαυλο πλάτους 600 μ. στο πέρασμα Ακτίου-Πρέβεζας. Τρεις ποταμοί στη Βόρεια πλευρά του, ο Λούρος, ο Άραχθος και ο μικρότερος Βωβός, τροφοδοτούν τον κόλπο με γλυκό νερό και άφθονα φερτά υλικά, φυτική και ζωική βιομάζα. Στις εκβολές τους, τα πολύτιμα αυτά ποτάμια-τροφοί του Αμβρακικού, σχηματίζουν απίστευτης ομορφιάς και αξίας δελταϊκά τόξα τα οποία αποτελούν συνάμα τις καλύτερες φυσικές διαπλάσεις του είδους στη Μεσόγειο. Αυτοί οι ακανόνιστοι σχηματισμοί των εκβολών ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για την εκπληκτική βιοποικιλότητα του κόλπου και αποτελούν τις κατοικίες και το συσσίτιο ενός σημαντικού πλήθους ορνιθοπανίδας. Εκεί σχηματίζονται και οι σημαντικότερες Λιμνοθάλασσες, σ’ έναν υγροτοπικό ιστό που αγγίζει τα 250 τετραγωνικά χιλιόμετρα, με μιας εκπληκτικής σύνθεσης και ποικιλίας οικοτόπους. Αλίπεδα, λασπότοποι, έλη, αρμυρίκια, λουρονησίδες, αμμονησίδες, καλαμιώνες κ.ά. δημιουργούν ένα απαράμιλλο μωσαϊκό στο οποίο η άγρια ζωή βρίσκει ιδανικά καταφύγια. Περισσότερα από 290 είδη πουλιών έχουν εντοπιστεί στον Αμβρακικό, από τα οποία τα 75 περιλαμβάνονται στον Ευρωπαϊκό Κατάλογο απειλουμένων με εξαφάνιση. Παράλληλα, ο κόλπος, αποτελεί έναν από τους σπουδαιότερους ψαρότοπους της χώρας μας, όπου ασκούνται μέχρι και σήμερα παραδοσιακοί τρόπου αλιείας και η παραγωγική δύναμη του οποίου συνιστά σημαντικότατη πηγή πλούτου για τη χώρα μας.
Τρεις Νομοί -Αιτωλοακαρνανίας, Άρτας, Πρέβεζας-, 14 Δήμοι και Κοινότητες και πολλά όμορφα χωριά απολαμβάνουν τα δώρα του Αμβρακικού κατά μήκος μιας περιμετρικής ακτογραμμής που φτάνει τα 256 χιλιόμετρα. Η Αμφιλοχία, η Βόνιτσα, η Πρέβεζα και η Άρτα είναι οι 4 σημαντικές πόλεις-έδρες που θα συναντήσει σε αυτό το «κυκλικό» ταξίδι του ο επισκέπτης. Όποια εποχή και να διαλέξετε για την εξερεύνηση και την εκδρομή σας, ο Αμβρακικός θα σας προσφέρει πλούσιες εμπειρίες και εικόνες μοναδικές. Φθινόπωρο και χειμώνα θα χαρείτε μεγάλες συγκεντρώσεις πουλιών αφού σταθμεύουν εδώ, ξαποσταίνουν και ανεφοδιάζονται κατά το μακρινό ταξίδι τους προς το Νότο. Αφορμή για τη δική μου εκδρομή στάθηκε μια ευγενική πρόσκληση της Νομαρχίας Άρτας. Από τις πιο συναρπαστικές στιγμές της ξενάγησης ήταν η γνωριμία με τον Υγρότοπο της Ροδιάς και το γραφικό παλιό λιμάνι της Κόπραινας.
Ο Αμβρακικός ...των Πελοποννησίων
Στη θέση της σημερινής πόλης της Άρτας, ο Γόργος, νόθος γιος του τυράννου της Κορίνθου Κύψελου, ίδρυσε στα 625 π.Χ. την πόλη Αμβρακία. Την έχτισε με το Ιπποδάμειο σύστημα της Ισονομίας, της Ισοπολιτείας και της Ισομοιρίας και την ανέδειξε σε πολιτεία λαμπρή, καταστόλιστη μνημείων και ιερών και σε λιμάνι θαυμαστό, κομβικής σημασίας για τις πολεμικές και εμπορικές επιχειρήσεις της κραταιάς Κορίνθου.
Το όνομα, ωστόσο, η πόλη το χρωστάει στον θεσπρωτικό κλάδο των Δρυόπων, προγενέστερων κατόχων της γης και στον γιο του Θεσπρωτού, Άμβρακα, ή την κόρη του Μελανέα, Αμβρακία. Στα χρόνια της Κορινθιακής κυριαρχίας η πόλη διεύρυνε τα όριά της στην ευρύτερη περιοχή του κόλπου και μεγαλούργησε τόσο ως διακομετακομιστικός κόμβος για την πλούσια παραγωγή προϊόντων της Μητρόπολης προς το Βορρά όσο και ως καλλιτεχνικό κέντρο. Ήταν περίφημη για τα ναυπηγεία της στα οποία κατασκευάζονταν δυνατά σκαριά από τα δρυοδάση της περιοχής. Ισχυρά τείχη και φρούρια προστάτευαν την πόλη των 7 λιμανιών και στην επικράτειά της ζούσαν 100.000 άνθρωποι. Στον Πελοποννησιακό πόλεμο, ταγμένη στο πλευρό της Μητέρας Κορίνθου, έφτασε να απειλήσει τις γειτονικές πόλεις των Ακαρνάνων και το Αμφιλοχικό Άργος. Οι Αμβρακιώτες αντιστάθηκαν στους Μακεδόνες του Φιλίππου και μόνο μετά τη μάχη της Χαιρώνιας υποχρεώθηκαν να δεχτούν Μακεδονική φρουρά. Ο Αλέξανδρος χάρισε την αυτονομία στην πόλη και το 295 π.Χ. την έκανε πρωτεύουσα της Ηπείρου με βασιλιά τον Πύρρο. Υπέκυψε το 189 π.Χ. στην ασφυκτική πολιορκία του Ρωμαίου Στρατηγού Μάρκου Φούλβιου Νοβολίωρα, ο οποίος ρήμαξε την πόλη και τους θησαυρούς της. Οι πηγές αναφέρουν ότι περισσότερα από 1015 αγάλματα μεταφέρθηκαν τότε στη Ρώμη. Νέα λεηλασία δέχτηκε λίγα χρόνια αργότερα από τον Λεύκιο Αιμίλιο Παύλο, ο οποίος ισοπέδωσε 70 πόλεις της Ηπείρου και θέρισε 150.000 ψυχές. Το 130 π.Χ. βρίσκει την Αμβρακία σε πλήρη παρακμή και λίγες δεκαετίες αργότερα (30 π.Χ.), οι τελευταίοι κάτοικοί της θα υποχρεωθούν να εγκατασταθούν στην ανατέλλουσα Νικόπολη του Οκταβιανού. Λίγα δυσπρόσιτα ερείπια του κυριότερου λιμανιού της Αμβρακίας, τον Άμβρακο, σώζονται στο Φειδόκαστρο κοντά στη λιμνοθάλασσα Λογαρού.
Εκτός, όμως, από την Αμβρακία, μια σειρά από πόλεις και αρχαιολογικές θέσεις μαρτυρούν την ισχυρή παρουσία των Πελοποννησίων στην περιοχή του κόλπου. Από δύο ακόμα νόθα παιδιά του Κύψελου, Πολυάδη και Εχιάδη, ιδρύθηκε η(σβήσιμο του η) το 630 π.Χ. το Ανακτόριο, στα δυτικά της σημερινής Βόνιτσας. Ο γιος του Αμφιαράου, Αμφίοχος, έκτισε μετά την Τρωικό Πόλεμο το Αμφιλοχικό Άργος στις ανατολικές όχθες του Αμβρακικού. Ηλείοι έκτισαν τον 8ο αι. π.Χ. την πόλη των Ρωγών στην σημερινή περιοχή του χωριού Κερασούντα Πρεβέζης. Ως αποικία των Κορινθίων παραδίδεται και το αρχαίο Θύρρειον των Ακαρνάνων όπου και το σημερινό χωριό Θύρρειο ή Άγιος Βασίλειος. Οι αρχαίες τοποθεσίες του Αμβρακικού είναι πολλές αλλά συστηματικές ανασκαφές μεγάλης έκτασης δεν έχουν γίνει. Κατά καιρούς βλέπουν το φως της δημοσιότητας ευρήματα είτε από κάποια αποσπασματική έρευνα της σκαπάνης είτε γιατί σκοντάφτουν πάνω τους διάφορα σύγχρονα έργα. Για τους λάτρες του είδους σίγουρα προσφέρει λαμπρό πεδίο διάσπαρτων λειψάνων.
Οι λιμνοθάλασσες
Οι υγρότοποι είναι «τεχνουργήματα» της δραστηριότητας των ποταμών. Τα υλικά που φέρνει η αδιάκοπη ροή τους σχηματίζουν τα δελταϊκά τόξα και με την επενέργεια του κυματισμού της θάλασσας δημιουργούνται λουρονησίδες (χαμηλά αναχώματα) που διαχωρίζουν τις λιμνοθάλασσες από την θάλασσα.
Περισσότερες από 20 λογαριάζονται οι χρυσοφόρες λιμνοθάλασσες του Αμβρακικού με τις μεγαλύτερες και σπουδαιότερες στα παράλια της Άρτας και της Πρέβεζας. Αποτελούν φυσικά ιχθυοτροφεία παραγωγής γόνου που τροφοδοτούν τον κόλπο με θαυμαστή ποικιλία και μεγάλο πλήθος αλιευμάτων. Οι πιο ονομαστές είναι στα βορειοδυτικά οι λιμνοθάλασσες της Λογαρούς, της Ροδιάς, της Αυλερής, το Τσουκαλιό, το Τσοπέλι. Οι Λιμνοθάλασσες Σακολέτσι, Κόφτρα-Παλιομπούκα, Πλαματερού και Άγριλου απλώνονται από τα Κορακονήσια, στο κέντρο των βόρειων ακτών ως την Κόπραινα βορειοανατολικά. Στα παράλια της Πρέβεζας, από την Νικόπολη ως το Ακρωτήρι της Λασκάρας συναντάμε τις Λιμνοθάλασσες Μάζωμα, Βαθύ, Γκαβογιάννη και Πωγωνίτσας. Στο νότιο τμήμα, από το Άκτιο ως τις ανατολικές ακτές, ακολουθούν διαδοχικά οι λιμνοθάλασσες Σαλτίνη (με παρακείμενη ομώνυμη λίμνη), το Μυρτάρι, η Ρούγα, και οι λιμνοθάλασσες Μπούρκας και Κατάφουρκου στην περιοχή των εκβολών του μικρού ποταμού Κρικελιώτη. Αν μπήκα στον κόπο να τις ονομάσω αναλυτικά, είναι για να υπογραμμιστεί ο φυσικός ιχθυοπαραγωγικός θησαυρός αυτού του τόπου που το μέγεθός τους, στέλνει στο απόσπασμα τις υπεράριθμες τεχνητές μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας με την κατηγορία της εγκληματικής υπερεκμετάλλευσης. Κοντεύουν 2 χρόνια από την τραγική νύχτα που 1000 τόνοι ψάρια των κλουβιών βρέθηκαν νεκρά από έλλειψη οξυγόνου. Στο έλεος 3 Νομαρχιών, 2 Περιφερειών και 14 ΟΤΑ, η ανεξέλεγκτη χορήγηση αδειών προστέθηκε στις πολλές άλλες σοβαρές πιέσεις που δέχεται ο κόλπος. Η πολυπόθητη ΚΥΑ για την μετατροπή του Αμβρακικού σε Εθνικό Πάρκο ήρθε με μεγάλη καθυστέρηση το 2008. Ένα χρόνο μετά, ο κόλπος συνεχίζει να ταλαιπωρείται από τις πολιτικές σκοπιμότητες, τη γραφειοκρατία, την έλλειψη προσωπικού στον Φορέα Διαχείρισης, τις παρανομίες και την ασέβεια.
Στους υγροτόπους της Ροδιάς
Το σύπλεγμα των υγροτόπων της Ροδιάς είναι ίσως το σπουδαιότερο καταφύγιο άγριας ζωής του Αμβρακικού, ζωτικής σημασίας παραγωγικός τόπος για τους κατοίκους του χωριού Στρογγυλή και από τους καλύτερα οργανωμένους για τον επισκέπτη βιότοπος. Στην Στρογγυλή ιδρύθηκε το 2002 το περιβαλλοντικό, πληροφοριακό Κέντρο Υγροτόπων Ροδιάς που υλοποιεί εκπαιδευτικά προγράμματα ενημέρωσης και ψυχαγωγίας τόσο για τις σχολικές ηλικίες όσο και για ενήλικες ομάδες επισκεπτών. Το Κέντρο στεγάζεται στο παλιό πετρόχτιστο σχολείο του χωριού, στο οποίο λειτουργούν Μουσείο για τις αξίες του υγροτόπου, αίθουσα προβολών και ενημέρωσης. Η πιο συγκλονιστική προσφορά του Κέντρου είναι η ξενάγηση με τα παραδοσιακά πριάρια στις λιμνοθάλασσες, τους καλαμιώνες, τα ιβάρια, τους αλμυρόβαλτους και τα μνημεία του υγροτόπου. Μια βιωματική εμπειρία άμεσης επαφής με την άγρια ζωή και τις ιδιαιτερότητες του οικοσυστήματος που δεν μπορεί να υποκατασταθεί από οποιοδήποτε ανάγνωσμα ή περιγραφή. Καθώς γλιστράει αργά το πριάρι μέσα στα κανάλια του υγροτοπικού μωσαϊκού γύρω σου πετούν θορυβημένα τα πουλιά και σε συντροφεύουν οι εικόνες της θάλασσας του Αμβρακικού. Στα ιχθυοτροφεία Τσουκαλού και Κωστάντιο ο επισκέπτης έρχεται αντιμέτωπος με την τελετουργία της παραδοσιακής αλιείας, τους ευγενικούς ψαράδες και τις ψαροκαλύβες, ξύλινες κατασκευές αρμονικά ενταγμένες στην αισθητική του υγροτόπου. Από το παρατήριο πουλιών μπορείς να θαυμάσεις, ανάλογα με την εποχή, αγριόπαπιες, ερωδιούς, γλάρους, αργυροπελεκάνους και δεκάδες άλλα είδη πουλιών. Κυρίως όμως έρχεσαι αντιμέτωπος ένα πολυσύνθετο δημιούργημα της φύσης που η αριστουργηματική αρχιτεκτονική του ανοίγει τον ορίζοντα της σκέψης σε στοχασμούς για την αχαριστία και την απληστία του ανθρώπου απέναντι σ’ αυτήν την τελειότητα.
Η περιήγηση στον υγρότοπο συνεχίζεται με επίσκεψη στην Μονή της Ροδιάς ή Ρόδον Αμάραντον αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου και χτισμένη σε γραφικό σημείο της όχθης, στους πρόποδες του Μαυροβουνίου. Ιδρύθηκε το 970 και ανακαινίστηκε το 1860. Το εσωτερικό της είναι κατάγραφο από εκφραστικές αγιογραφίες του 1884 που ιστορούν τα σημαντικότερα γεγονότα της Αγίας Γραφής και το τοπίο της ειδυλλιακό. Το ρωμαϊκό ελαιοτριβείο, ο λόφος της Αγίας Αικατερίνης, το ανάχωμα του ποταμού Λούρου αποτελούν μερικά ακόμα αξιοθέατα της περιπλάνησης.
Από τις πιο εντυπωσιακές συναντήσεις στον υγρότοπο της Ροδιάς είναι ίσως αυτή με τους νεροβούβαλους. Παμπάλαιοι κάτοικοι του Αμβρακικού, εξαφανίστηκαν την δεκαετία του ’50 για να ανακαλύψουμε την αξία τους και πάλι τα τελευταία χρόνια. Ο νεροβούβαλος θεωρείται ο καθαριστής του καλαμιώνα και η βόσκησή του ιδανική μέθοδος δημιουργίας υγρών λιβαδιών. Αποτελεί πολύτιμο σύντροφο της άγριας ζωής των υγροτόπων και μέχρι τη δεκαετία του 50 υπήρχαν σε όλη την Ελλάδα 75000 ζώα. Το 1990 ο πληθυσμός τους είχε συρρικνωθεί στα 600 άτομα ενώ σήμερα υπάρχουν περίπου 2000 ζώα, με το σημαντικότερο αριθμό στην περιοχή της Κερκίνης. Στα μέρη του Αμβρακικού εξαφανίστηκαν στη διάρκεια της κατοχής όταν οι κάτοικοι υποχρεώθηκαν να τους θυσιάσουν στον βωμό της πείνας. Πριν από λίγα χρόνια επέστρεψαν 4 θηλυκοί νεροβούβαλοι και 1 αρσενικός που δημιούργησαν μια οικογένεια 50 περίπου μελών μέχρι σήμερα.
Η αυτοκρατορία των πουλιών. Η μεγάλη ποικιλία και οι πληθυσμοί της ορνιθοπανίδας του Αμβρακικού οφείλονται στο σύμπλεγμα των υγροτόπων του που είναι το μεγαλύτερο της Ελλάδας. Η μεγάλη του περιβαλλοντική αξία για την παγκόσμια κοινότητα οδήγησε στις νομοθετικές ρυθμίσεις για την προστασία του. Από τα 300 περίπου είδη πουλιών της περιοχής, τα 126 σημειώνονται ως απειλούμενα ή προστατευόμενα στην Ευρώπη. Μερικά από τα είδη που απειλούνται σε παγκόσμιο επίπεδο είναι: Αργυροπελεκάνος (Pelecanus crispus), η Βαλτόπαπια (Aythya nyroca), ο Ήταυρος (Botaurus sellaris), ο Στκταετός (Aquila clanga), ο Κραυγαετός (Aquila pomarina) η Λαγγόνα (Phalacrocorax pygmeus), η Λεπτομύτα (Numenius tenuirostris).
Περισσότερα από 100 είναι τα διαχειμάζοντα είδη στην περιοχή, με τις πάπιες και τις φαλαρίδες να φτάνουν τον μήνα Ιανουάριο τα 145.000 πουλιά. Εδώ εμφανίζονται και οι μεγαλύτεροι πληθυσμοί υδρόβιων στην Ελλάδα. Περισσότερα από 152 είναι τα φωλεάζοντα, περίπου 230 τα πουλιά που εμφανίζονται κάθε χρόνο και περίπου 78 τα είδη που συναντάμε σε όλη τη διάρκεια του έτους. Ερωδιοί, Χαλκόκοτες, Καλαμοκανάδες, πολλά είδη στρουθιόμορφων, αρπακτικών, ακόμα και τα σπάνια φοινικόπτερα, βρίσκουν στον Αμβρακικό πατρίδα. Από τα αρπακτικά εικάζεται ότι φωλιάζει εδώ(και σβήσιμο του και) ζευγάρι θαλασσαετών, ένα από τα 3 ή 4 ζευγάρια που υπάρχουν στην Ελλάδα. Για τους Ορνιθολόγους, ο Αμβρακικός αποτελεί αστείρευτο μεταλλείο έρευνας, ωστόσο οι μελέτες στον κόλπο δεν έχουν ολοκληρωθεί και τα στοιχεία που παρουσιάζονται είναι ρευστά. Ο Αργυροπελεκάνος είναι από τα ωραιότερα θεάματα στα παρατήρητήρια του Αμβρακικού. Υπάρχουν δύο αποικίες τους, στη Λιμνοθάλασσα Τσουκαλιό και στη Λογαρού, που δεν ξεπερνούν συνολικά τα 40-50 ζευγάρια. Σε παγκόσμιο επίπεδο ο πληθυσμός τους δεν ξεπερνάει τα 1300 ζεύγη ενώ οι θέσεις που φωλιάζουν ανά τη γη είναι 19. Στην Ελλάδα φωλιάζουν μόνο στον Αμβρακικό και στη Μικρή Πρέσπα. Τα χέλια, οι γωβιοί, οι κυπρίνοι αποτελούν την κυριότερη τροφή του και ο κόλπος του τα προσφέρει γενναιόδωρα.
Όσο για τον σπάνιο Ήταυρο, το στοιχειό του βάλτου, παρ’ ότι κυκλοφορεί στους καλαμιώνες, χρειάζεται πολύ υπομονή και τύχη για να τον συναντήσεις. Η τεράστια περιβαλλοντική αξία του Αμβρακικού δεν θα σωθεί χωρίς την απόλυτη εναρμόνιση των τοπικών κοινωνιών με τους κανόνες προστασίας. Όσες μελέτες και όσες νομοθετικές ρυθμίσεις και αν γίνουν, ο ανθρώπινος παράγοντας που ζει από τις παροχές και τα δώρα του κόλπου καλείται σήμερα να επιλέξει συνειδητά ανάμεσα στην διατήρηση της υγείας του και την υπερεκμετάλλευσή του. Η άγρια ζωή και ομορφιά μπορεί να υπάρξει και χωρίς τους ανθρώπους. Το αντίθετο φαντάζει τρομακτικό.
Το καθεστώς προστασίας
Ο Αμβρακικός είναι ένας από τις 11 περιοχές της χώρας που προστατεύονται από τη διεθνή Σύμβαση Ramsar. Προστατεύεται επίσης από τις συμβάσεις της Βέρνης (1979) και της Βόννης (1979), την Κοινοτική και την Ελληνική Νομοθεσία. Ανήκει στο δίκτυο NATURA 2000. Με την ΚΥΑ του 2008 και τον χαρακτηρισμό του ως Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Αμβρακικού καθορίστηκαν 4 ζώνες προστασίας:
1. Ζώνη Α - Περιοχές Προστασίας της Φύσης.
2. Ζώνη Β - Περιοχή Ειδικών Ρυθμίσεων.
3. Ζώνη Α1 - Περιοχή Ειδικής Διαχείρισης Υδάτων.
4. Ζώνη Περιβαλλοντικού Ελέγχου στην οποία καθορίζονται όροι και περιορισμοί των χρήσεων.
Τα διβάρια
Για πολλά χρόνια άνθρωποι και πουλιά ψάρευαν πλάι-πλάι στα πλούσια φυσικά ιχθυοτροφεία του κόλπου χωρίς να απειλείται η αφθονία του. Τα ψάρια του Ιονίου μπαίνουν στον κόλπο από το στενό δίαυλο τους ανοιξιάτικους μήνες, αναζητώντας θερμότερα και πλουσιότερα σε τροφή νερά και κατευθύνονται προς τις λιμνοθάλασσες. Την εποχή αυτή οι λιμνοθάλασσες γεμίζουν γόνο και αναρίθμητα νεαρά ψάρια όπως λαβράκια, τσιπούρες, μελανούρια κέφαλους, γλώσσες κλπ. Μια απλή κατασκευή από καλαμωτές παγίδευε την έξοδο των ψαριών στο διβάρι και καθιστούσε το ψάρεμά τους απλή υπόθεση. Την άνοιξη άνοιγαν πάλι τις παγίδες για να περάσουν τα ψάρια στον ιχθυότοπο. Σήμερα αυτού του είδους οι ιχθυοπαγίδες έχουν εξελιχθεί σε πιο περίπλοκες κατασκευές, ακολουθούν όμως την ίδια φιλοσοφία και η παρακολούθηση του ψαρέματος έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Σημαντικό αλίευμα των ιχθυοπαγίδων είναι το χέλι το οποίο αλιεύεται τις ασέληνες νύχτες του φθινοπώρου, τις λεγόμενες χελοβραδιές. Περισσότερα από 20 τέτοια διβάρια λειτουργούν ακόμα στις λιμνοθάλασσες με μεγαλύτερο αυτό της Λογαρούς. Πριάρια, γαϊτες, καλαμωτές, ξύλινες ψαροκαλύβες και γεφυράκια, αποτελούν, στο βαθμό που διατηρούν τον παραδοσιακό τους χαρακτήρα ένα υπέροχο σκηνικό των υγροτόπων. Με τους παραδοσιακούς τρόπους αλιείας, άνθρωποι και άγρια ζωή έζησαν αρμονικά πολλούς αιώνες χωρίς περιβαλλοντικές ανησυχίες. Η υπεραλίευση, οι ρύποι, οι τεχνητές ιχθυοκαλλιέργειες, και πολλές ακόμα πληγές απειλούν σήμερα τον Αμβρακικό που θα πρέπει σύντομα να πειθαρχήσει στους περιορισμούς για να συνεχίσει να παράγει. Τα ψάρια του, όμως, παραμένουν ασυναγώνιστης νοστιμιάς με την περίφημη γαρίδα του, την ευωδιαστή κουτσομούρα, τις σουπιές, τα καλαμάρια και πολλά ακόμα πλούσιας γεύσης θαλασσινά.
Μοναδικός, χωρίς υπερβολή, ο Αμβρακικός προσφέρει στα ουζερί και τα ταβερνάκια του ψαρομεζέδες θεϊκής απόλαυσης σε συνδυασμό με μια θέα ανεκτίμητη.
Η ωραία Κόπραινα
Στον βορειοανατολικό μυχό του Αμβρακικού, πλάι στον Βωβό ποταμό και κοντά στη λιμνοθάλασσα του Άγριλου βρίσκεται το παλιό, ιστορικό λιμάνι της Κόπραινας που μέχρι το 1940 έσφυζε από ζωή. Μετά την απελευθέρωση της Άρτας, το 1881, η Κόπραινα απέκτησε τελωνείο, αποβάθρα, Αστυνομία, γραφεία και εγκαταστάσεις εστίασης, αλυκές, δίνοντας ζωή και οικονομική άνθηση στους κατοίκους του Κομποτίου. Μετά τον πόλεμο, η ανάπτυξη των χερσαίων συγκοινωνιών οδήγησε το λιμάνι σε μαρασμό. Τα ωραία του πέτρινα κτίρια έμειναν για πολλά χρόνια έρημα. Σήμερα, τα κτίρια αυτά έχουν αναπαλαιωθεί και στεγάζουν το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Αράχθου, Μουσείο Αλιείας, Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, και η ζωή επανήλθε στην Κόπραινα, με τον σύγχρονο τρόπο της εκπαίδευσης και της ψυχαγωγίας. Λίγο πιο κάτω απ’ το λιμάνι, στην αιχμή της χερσονήσου, δεσπόζει ο πέτρινος φάρος της Κόπραινας που λειτουργεί σήμερα σαν μουσείο («Η κατοικία του φαροφύλακα»). Στέκεται ανάμεσα στα καταπόρφυρα αρμυρίκια, αγέρωχος και περιποιημένος. Ο κύριος Ελπιδοφόρος Ιτζέμπελης, εκπαιδευτικός, συγγραφέας, υπεύθυνος του Κέντρου, ανέλαβε την ξενάγηση των 30 περίπου δημοσιογράφων που είχαμε την τύχη να φιλοξενηθούμε στην όμορφη χώρα της Άρτας. Το τοπίο μοναδικό, με την αύρα της παλιάς του δόξας στην ατμόσφαιρα και τ’ απομεινάρια. Το παραδοσιακό ταβερνάκι, μια ζωγραφιά και η Κυρά που το φροντίζει περιβόητη για τις ψαρολιχουδιές της.
Θαλασσινές πολιτείες
Να βρεθείς στον Αμβρακικό και να μην κλέψεις έστω λίγες εικόνες από τις όμορφες πολιτείες του, μοιάζει ασύλληπτο όταν έχουν μεσολαβήσει 20 χρόνια από την τελευταία σου επίσκεψη. Αφήνοντας πίσω την πόλη της Άρτας για ένα επόμενο πιο λεπτομερές αφιέρωμα, ρούφηξα λίγα στιγμιότυπα από την Πρέβεζα και την παλιά αγαπημένη Μαργαρώνα της, και πέρασα απ’ την υποθαλάσσια σήραγγα του Ακτίου στην όμορφη Βόνιτσα. Το κάστρο, το Μυρτάρι της, το γραφικό λιμάνι της και το νησάκι Κουκουμίτσα με κράτησαν αρκετές ώρες στα δίχτυα της. Βάλσαμο η γαλήνη του Φθινοπώρου, χωρίς πολυκοσμία και κυκλοφοριακό χάος, ρίχνει στις φλέβες τις τελευταίες δόσεις του ονειρεμένου κόλπου. Μετρούσα ξανά και ξανά, τα δώδεκα νησάκια, τα 10 ακρωτήρια, τους 12 όρμους, τις κελυφολουρονησίδες, την Κορωνησία, τα ιβάρια, τα δελφίνια και τα χιλιάδες πουλιά, τα μοναστήρια και τα χωριά που δεν πρόφτασα να δω και μου φάνηκαν οι 4 μέρες κλάσματα του δευτερολέπτου.
Ευχαριστούμε θερμά τον Νομάρχη Άρτας Κο Γιώργο Παπαβασιλείου και τα στελέχη της Νομαρχίας για την πρόσκληση και την φιλοξενία. Ιδιαίτερα τη Δ/ντρια της Δ/νσης Πολιτισμού-Τουρισμού Κα Καλλιόπη Ντεκουμέ για την φροντίδα της. Τον Κο Βασίλη Λέκκα από το Κέντρο Υγροτόπων Ροδιάς για τις ωραίες φωτογραφίες των πουλιών και την πολύτιμη βοήθειά του.
bonitsapress.blogspot.com
