Πτώση του Τείχους του Βερολίνου και όλου του σοσιαλιστικού μπλοκ το '89.
Τη μέρα που έπεσαν οι δίδυμοι πύργοι στη Νέα Υόρκη από το φονικό χτύπημα των αεροπλάνων, τα συναισθήματα ήταν αλλόκοτα και μπερδεμένα.
Και προσωπικά εκείνη την ώρα παρακολουθούσα τυχαία τηλεόραση και το πρόγραμμα που έβλεπα διεκόπη για να μεταδοθεί η έκτακτη είδηση ότι έγινε ισχυρή έκρηξη στον έναν απ' τους δύο πύργους και την ώρα που έδειχνε η τηλεόραση τον ένα πύργο να φλέγεται, ξαφνικά σε ζωντανή μετάδοση πέφτει ένα αεροπλάνο και στον παρακείμενο πύργο και γίνεται το ολοκαύτωμα.
Τα συναισθήματά μου εκείνη την ώρα;
Ένας παράξενος, απροσδιόριστος -μα και δικαιολογημένος- φόβος απ' τη μία γι' αυτήν την καινούρια ασύμμετρη απειλή.
Μια απειλή, απ' αυτές που δεν ξέρεις... από πού σου ΄ρχεται!
Και μία υφέρπουσα χαιρεκακία, για να είμαι ειλικρινής, απ την άλλη. Είχαν περάσει μόλις δύο χρόνια από την ισοπέδωση της Γιουγκοσλαβίας και των κατοίκων της από τις δυνάμεις των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ εν γένει.
Δεν είχε περάσει δα και αρκετός καιρός από τη θρυλική ρίψη του αμερικανικού stealth από τους Γιουγκοσλάβους, μια ρίψη η οποία ακολουθήθηκε από πανηγυρισμούς του μεγαλύτερου μέρους του ελληνικού λαού.
Δε θα σταθώ τόσο στο θέμα της τρομοκρατίας, διότι αυτό έχει συζητηθεί τόσο που έχει εξαντληθεί.
Εξάλλου, λόγω της επετείου, θα ασχοληθούν όλοι με αυτό.
Θα ασχοληθώ περισσότερο με αυτήν την υφέρπουσα χαιρεκακία που αυθόρμητα νιώσαμε κι εγώ και πολλοί γύρω μου στο πρώτο άκουσμα της είδησης.
Και που μάλιστα όταν ειπώθηκε ότι ένα αεροπλάνο κατευθύνεται στο Πεντάγωνο και ένα άλλο στο Λευκό Οίκο, να πω την αμαρτία μου, είπα "απάνω τους!"
Νομίζω πως η υποκρισία περισσεύει στη χώρα μας και γι' αυτό παίρνω το ρίσκο να μιλήσω για το πραγματικό συναίσθημα που ένιωσα και σε αντιδράσεις πολλών άλλων που παρατήρησα.
Ας αφήσουμε τις υποκρισίες για να μπούμε στην ουσία του θέματος, πέρα από τις politically correct καταδίκες.
Δεν ξέρω πόσοι θα επιμείνουν να στρουθοκαμηλίζουν, κατηγορώντας με, αλλά... "πάταξον μεν, άκουσον δε".
Τι είναι αυτό που με έκανε στιγμιαία να σκεφτώ τόσο βάρβαρα;
Τι είναι αυτό που μας έκανε -στιγμιαία έστω- να ζητάμε αίμα, ξεχνώντας ότι θα είναι αίμα, ως συνήθως, αθώων ανθρώπων;
Ίσως πίστεψα ότι ήταν η μοναδική ευκαιρία να ηττηθούν επιτέλους οι ΗΠΑ σε έναν πόλεμο σε ζωντανή τηλεοπτική μετάδοση;
Ίσως μια αίσθηση απονομής δικαίου;
Ας μην ξεχναμε, επαναλαμβάνω, την ατελείωτη σφαγή που ήταν τόσο πρόσφατη τότε.
Νωπές οι μνήμες από τις εκατώμβες θυμάτων -εν πολλοίς αμάχων- στη Γιουγκοσλαβία.
Οι χήρες ακόμη μαυροφορεμένες, οι τύμβοι με φρέσκο χώμα, τα σπίτια, οι γέφυρες, τα σχολεία, τα εργοστάσια ακόμη γκρεμισμένα.
Και όμως!
Θα έλεγε κανείς ότι έπειτα από αυτές τις εικόνες, θα μας δημιουργούνταν αυθόρμητα μια τάση αποστροφής προς κάθε πολεμική πράξη, προς κάθε ενεργεια που θα είχε ως συνέπεια πλήθη νεκρών.
Αλλά, φευ!, η ανθρώπινη φύση συχνά πνίγεται μες στην εκδικητικότητά της.
Το "οφθαλμόν αντί οφθαλμού" είναι βαθιά ριζωμένο μέσα μας.
Και εκεί γεννιέται κι άλλο ένα ερώτημα: "τον οφθαλμόν ποίου;"
Ο Αμερικανός εργαζόμενος διέταξε τους βομβαρδισμούς στη Γιουγκοσλαβία και αλλού;
Γιατί η εκδίκηση να περιλαμβάνει αυτόν και όχι αποκλειστικά και μόνο αυτούς που διέταξαν τις σφαγές;
Εδώ βέβαια αυτομάτως γεννάται το ερώτημα "κατά πόσο είναι υπεύθυνος κάθε πολίτης μιας χώρας για τις πράξεις της χώρας;".
Χωράει μεγάλη συζήτηση σ' αυτό.
Και υπάρχουν δύο εξεταστέες οπτικές.
Ξεκινώ από τη δική μας, την οπτική των "θεατών" και άρα κριτών στη συγκεκριμένη περίπτωση.
Καλό είναι να αντιληφθούμε ότι για κάθε μαλακία που σχεδιάζει η CIA, το State Department και το λοιπό σκυλολόι, αξίζει να τιμωρούνται παραδειγματικά οι εντολείς, αλλά όχι ο λαός και μάλιστα με τη λογική της συλλογικής ευθύνης.
Δηλαδή, αφού οι ΗΠΑ ως Κράτος καθάρισαν εκατομμύρια κόσμο σε άλλες χώρες, τότε πρέπει να τιμωρηθεί κάθε Αμερικανός;
Μόνο ένας αντίστοιχος "Πάγκαλος" των ΗΠΑ θα μπορούσε να επιχειρηματολογήσει γι' αυτό ότι... "μαζί τους βομβαρδίσαμε".
Μια τέτοια λογική είναι επικίνδυνη και φασιστική.
Αυτή η λογική ταιριάζει σε Χίτλερ, νεοναζί απογόνους του, Ευρωπαίους "εταίρους" (αν όχι "εταίρες") και Ταλιμπάν καμικάζι.
Θα μου πείτε βέβαια "μα κι εσύ νωρίτερα ανέφερες ότι αυθορμήτως ένιωσες χαιρεκακία".
Θα απαντήσω ότι κανείς δεν είναι τέλειος και ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθον βαλέτω!
Όλοι οι άνθρωποι κάποιες φορές κυριευόμαστε από ταπεινά ένστικτα, τα οποία όμως υποχωρούν γρήγορα όταν ορθώνεται μπροστά τους η λογική τους και η συναισθηματική νοημοσύνη τους.
Πάμε τώρα και στην άλλη οπτική την οπτική των λαών- θυμάτων της συλλογικής ευθύνης.
Νομίζω πως τα περιστατικά τυφλής βίας, όπως αυτό των δίδυμων πύργων, πρέπει να προβληματίσουν και τους λαούς που έστω και με τη σιωπή τους, ανέχονται την δολοφονική πολιτική του Κράτους τους, με τη λογική του "εντάξει, μπορεί να μη συμφωνώ, αλλά είναι μακριά από εμένα".
Ή πιο λαικά... "μακριά απ' τον κώλο μας κι ας είν' τρεις σπιθαμές"!
Όχι δεν είναι μακριά από σας, δεν είναι μακριά από μας όλα αυτά.
Αν αύριο μεθαύριο το Κράτος μας αρχίζει να βομβαρδίζει ανηλεώς άλλους λαούς κι εμείς δεν κάνουμε τίποτα ή κάνουμε ελάχιστα για να το αποτρέψουμε, τότε ,παρότι δεν φέρουμε το ίδιο μερίδιο ευθύνης με τους εντολείς των σφαγών, αποδεχομαστε την εισαγωγή και της δικής μας ζωής στο φαύλο κύκλο της τυφλής βίας.
Όταν κάνω τα στραβά μάτια, ενώ ο Πρωθυπουργός που έχω εκλέξει διατάσσει την ισοπέδωση μια χώρας, ενός λαού, τότε να γνωρίζω ότι και η δική μου σειρά δε θα αργήσει.
Ναι μεν δεν είμαι συνυπεύθυνος με το σφαγέα, αλλά δεν είμαι και τελείως άμοιρος ευθυνών.
Και ακόμη και αν είμαι άμοιρος ευθυνών, άντε να το εξηγήσω στους σφαγιασμένους και ισοπεδωμένους λαούς!
Ναι μεν ΔΕΝ μου αξιζει να πεθάνω από την τυφλή μανία ενός πωρωμένου ζώου που θα καβαλήσει ένα αεροπλάνο ή θα ζωστεί με εκρηκτικά για να με ανατινάξει, αλλά η αλήθεια είναι ότι με τη σιωπή μου επέτρεψα (ή δεν απέτρεψα επαρκώς) στους σφαγείς να κάνουν ανενόχλητοι την καταστροφική δουλειά τους.
Κατά την περίοδο π.χ. του πολέμου στο Βιετνάμ, ο Αμερικανικός λαός αντέδρασε, έστω και με καθυστέρηση, στον πόλεμο που διεξήγαγε το Κράτος τους στην Ασία και όσο κορυφώνονταν οι αντιπολεμικές εκδηλώσεις, τόσο πλησίαζε το τέλος του πολέμου, στόχος που επετεύχθη.
Τότε βέβαια δεν συνηθιζόταν η χρήση τυφλής βίας και τρομοκρατίας, αλλά ακόμη και να γινόταν κάτι τέτοιο, αμφιβάλλω κατά πόσο οι Βιετναμέζοι θα μετέρχονταν τέτοιων ενεργειών ενάντια σε ένα λαό που αντιδρούσε δυναμικά στη σφαγή των Βιετναμέζων αλλά και των Αμερικανών στρατιωτών.
Κλείνοντας, θέλω να πω πως τα παραπάνω γεγονότα υπήρξαν για μένα τροφή για σκέψη για τη φύση του ανθρώπου και για τα κατώτερα ένστικτα που μας κυριέυουν συχνά.
Έως ένα σημείο έχουμε τα ελαφρυντικά μας, όταν στιγμιαία λειτουργήσουμε με τέτοιο τρόπο.
Αλλά αυτό που ξεχωρίζει -υποτίθεται- τους ανθρώπους απ τα ζώα είναι ο Λόγος, με την Αριστοτελική του έννοια.
Και ο Λόγος λοιπόν δεν μπορεί να πανηγυρίζει πάνω από ομαδικούς τάφους αθώων, δεν μπορεί να επικροτεί το μίσος και την τυφλή βία, που το μόνο που φέρνουν είναι κι άλλο μίσος κι άλλη τυφλή βία.
Όταν πλακώσει ο θάνατος, αρχίζει η καταγραφή της ζωής...
Αδυνατώ π.χ. να πανηγυρίσω και στις σφαγές Παλαιστινίων και στις σφαγές Ισραηλινών.
Όποιος μετά ωρίμου σκέψεως συνεχίζει να πανηγυρίζει είτε στη μία είτε στην αλλη περίπτωση, είναι απλά.... βάρβαρος!
Αλλά εκτός αυτών, καλό είναι να επαναπροσδιορίσουμε ως πολίτες την ευθύνη που έχουμε για τις πράξεις της πολιτείας μας.
Κάθε ενέργεια του Κράτους μας προς άλλα Κράτη στο πέρασμα των χρόνων, στη συνείδηση των λαών-θυμάτων, δεν είναι ενέργειες του Κλίντον ή του Μπους. Είναι των ΗΠΑ.
Δεν είναι του Πούτιν. Είναι της Ρωσίας.
Δεν είναι του Κεμάλ. Είναι της Τουρκίας.
Δεν είναι του Σαρκοζί. Είναι της Γαλλίας.
Οι εντολείς-σφαγείς έρχονται και παρέρχονται με το αξίωμά τους.
Οι λαοί όμως μένουν και υπομένουν τις συνέπειες των πράξεων, που άλλοι αποφάσισαν.
Επομένως, έστω και αδίκως, έστω και άθελα τους, οι πολίτες κάθε χώρας που διαρπάττει κάποιο έγκλημα, φορτώνονται σαν μυρμήγκια στις πλάτες τους ένα δυσανάλογο γι' αυτούς βάρος: το βάρος της συνευθύνης σε μια σφαγή.
Γι' αυτό λοιπόν, και για να αποφεύγεται η -έστω λανθασμένη- αίσθηση συνευθύνης, οι λαοί των κρατών που εξαπολύουν σφαγές και πολέμους, έχουν χρέος απέναντι και στους άλλους λαούς, αλλά απέναντι και στους εαυτούς τους και στους απογόνους τους -που ίσως βιώσουν αντίποινα- να αντιστέκονται δυναμικά στη δολοφονική πολιτική των κρατών τους.
Ειδάλλως, τα άρρωστα μυαλά αφθονούν.
Και οι πλατείες, τα εμπορικά κέντρα, οι υπηρεσίες, τα λεωφορεία, τα μετρό θα ανατινάζονται και η σιωπή στα εγκλήματα θα τιμωρείται άδικα και δυσανάλογα με μια τιμωρία με το κατηγορητήριο της συλλογικής ευθύνης να εκστομίζεται από τα αιμοβόρα στόματα των εκατέρωθεν φανατικών.
Περιττό να πω πως λίγες μόλις ώρες μετά το συγκλονιστικό φονικό στους δίδυμους πύργους, η όποια υφέρπουσα χαιρεκακία είχε ήδη υποχωρήσει για πάντα, δίνοντας τη θέση της σε ένα σφίξιμο στο στομάχι, έναν κόμπο στο λαιμό κι ένα κρυμμένο δάκρυ.
Για τους ανθρώπους που χάθηκαν αδίκως.
Για τους ανθρώπους που θα χάνονταν μετά ως απόρροια του φονικού.
Για την κατάντια του ανθρώπινου είδους.
Για την κατάντια μου κι εμένα να αντιδράσω -έστω και στιγμιαία- με χαιρεκακία...
toixo-toixo.blogspot.com
