Ανεξάρτητα από το πότε θα πάρουμε την επόμενη δόση, οι περισσότεροι ξένοι αναλυτές, αλλά πλέον και πολλοί Έλληνες (μεταξύ αυτών και υπουργοίτης σημερινής κυβέρνησης, για να μην ξεχνιόμαστε) θεωρούν ως ένα πιθανό (αν όχι και ισχυρό) ενδεχόμενο να βρεθεί η Ελλάδα εκτός ευρώ. Αν αυτό δεν είναι επιχείρηση... προετοιμασίας, τότε τι είναι;
Ίσως όμως είναι η επιχείρηση προετοιμασίας όχι για τη... δραχμή, αλλά για το είδος της πτώχευσης που μας ετοιμάζουν. Όπως λένε οι Γερμανοί, οι Ολλανδοί, οι Αυστριακοί και τόσοι άλλοι, το ζητούμενο είναι ηπροστασία του ευρώ από την Ελλάδα, η οποία αποτελεί πηγή κινδύνων για τη σταθερότητα του νομίσματος.
Ως εκ τούτου δείχνουν να βιάζονται να ενεργοποιήσουν μια ήδη ειλημμένη απόφαση του Μαρτίου, προσυπογεγραμμένη και από την ελληνική κυβέρνηση: ελεγχόμενη πτώχευση στο πλαίσιο του νέου μηχανισμού χρηματοπιστωτικής σταθερότητας (ESM), που είχε προγραμματιστεί να λειτουργήσει από το καλοκαίρι του 2013. Η μόνη τους έγνοια είναι να μην επέλθει νωρίτερα η πτώχευση και γίνει κατά τρόπο ανεξέλεγκτο. Δηλαδή πριν οι ίδιοι οι πιστωτές (και επιτηρητές) της χώρας καταφέρουν να ελέγξουν τους όρους της και τις συνέπειές της.
Ωστόσο τα προβλήματα είναι πολλά. Το κυριότερο συνίσταται στην απουσία ενός «μηχανισμού» ο οποίος να εγγυάται ότι μια χρεοκοπία μπορεί πράγματι να παραμείνει ελεγχόμενη. Τέτοιοι μηχανισμοί στην Ευρώπηδεν υπάρχουν - άλλωστε η Ε.Ε. στηρίζεται κυρίως στην τεχνογνωσία και τους μηχανισμούς του ΔΝΤ, το οποίο δεν τους έχει... ανανεώσει από τις αρχές της δεκαετίας του 2000.
Οι άνθρωποι του ΔΝΤ αυτές τις μέρες λένε συνεχώς ότι «δεν πρέπει να επαναληφθούν τα λάθη του παρελθόντος». Στην περίπτωσή μας αυτή η επισήμανση παραπέμπει ευθέως στο παράδειγμα της... Αργεντινής, όπου μια απόπειρα «μετακύλισης ομολόγων», όπως αυτή που εξελίσσεται τώρα στην Ελλάδα, οδήγησε σε μια κανονικότατη και... επίσημη πτώχευση.
Στην πραγματικότητα - με την ελληνική πτώχευση να αποτελεί ήδη μια ειλημμένη και επίσημη απόφαση, κάτι που η κυβέρνηση... παραλείπει όταν μας σερβίρει τον έναν εφιάλτη μετά τον άλλο για να την... αποφύγουμε! - η Γερμανία, π.χ., αγωνιά μόνο για το αν θα καταφέρει να την ελέγξει.
♦ Γι’ αυτό ο υπουργός Βιομηχανίας Φ. Ρέσλερ μίλησε για την ανάγκη να επισπευστεί η ελεγχόμενη πτώχευση της Ελλάδας.
♦ Γι’ αυτό η Μέρκελ τον επιβεβαίωσε πλήρως με επίσημη δήλωσή της στην οποία είπε ότι πρέπει να κάνουμε τα πάντα για να αποφύγουμε μια άτακτη και ανεξέλεγκτη πτώχευση.
♦ Γι’ αυτό οι Ευρωπαίοι θέλουν να επισπεύσουν τη λειτουργία του μόνιμου μηχανισμού (πτωχεύσεων) ESM.
Πώς και γιατί
Στο πλαίσιο της διεθνούς συζήτησης για την επόμενη μέρα στην Ελλάδα, σε επίπεδο ειδικών, οικονομολόγων και ΜΜΕ, δύο είναι τα κορυφαία θέματα: το ύψος και το είδος (και όχι το... «αν») του κουρέματος των ελληνικών ομολόγων και η παραμονή της χώρας στο ευρώ ή η αποπομπή (είτε η οικειοθελής έξοδός της) και η μετάβασή της σε (ή... «στο») εθνικό νόμισμα.
Στο πλαίσιο αυτό την περασμένη Παρασκευή ο συνδρομητικός ενημερωτικός βραχίονας BreakingViews του πρακτορείου Reuters, που απευθύνεται σε ηγετικά στελέχη αλλά και διαμορφωτές γνώμης, κυκλοφόρησε με ένα κείμενο περί δραχμής, το οποίο αναλύει σε βάθος «πώς και γιατί» μπορεί να γίνει η επιστροφή στο ιστορικό ελληνικό νόμισμα. Κυρίως, όμως, είναι το πρώτο που με στο πλαίσιο του έγκυρου Reuters κάνει μια τέτοια αναφορά. Ο αρθρογράφος Μάρτιν Χάτσινσον είναι συγκεκριμένος και σαφής. Κάτι που δείχνει ότι έχει ψάξει το θέμα, αλλά και ότι βρήκε συνομιλητές για να το αναλύσει:
«Περιφερειακές συγκρίσεις οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το ελληνικό βιοτικό επίπεδο αυξήθηκε δυσανάλογα προς την παραγωγικότητα από τότε που η χώρα μπήκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ώστε τα μέτρα λιτότητας δεν επαρκούν για την εξισορρόπηση της οικονομίας. Έτσι η επιστροφή στη δραχμή [σ.σ.:η «δραχμοποίηση», όπως την καταγράφει χαρακτηριστικά] θα επιτρέψει στις δυνάμεις της αγοράς να διαμορφώσουν τα ορθά μισθολογικά επίπεδα στην Ελλάδα και στα υπόλοιπα χρεωμένα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να προωθήσουν μεταρρυθμίσεις χωρίς τη βοήθεια της Ε.Ε. Και έτσι θα ισχυροποιήσει το ευρώ».
Η ανάλυση σημειώνει ότι «η δραματική αύξηση του ελληνικού βιοτικού επιπέδου, που για το 2008 αποτυπώθηκε στα 30.400 δολάρια κατά κεφαλήν για το ΑΕΠ [σ.σ.: δηλαδή εκεί όπου βρίσκεται σχεδόν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος], προήλθε όχι από μια θεαματική βελτίωση στην παραγωγικότητα, αλλά κυρίως από μαζικές επιδοτήσεις και δανεισμό».
Προσθέτει, δε, ότι το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών, το οποίο υπολογίστηκε από τον «Economist» σε 8,3% του ΑΕΠ για το 2011, υποδεικνύει ότι, παρά τη βαθιά ύφεση, η χώρα παραμένει μη ανταγωνιστική. Και καταλήγει ότι, για να επανέλθει η Ελλάδα σε καθεστώς ανταγωνιστικότητας, το βιοτικό επίπεδο θα πρέπει να διολισθήσει 30% - 40%. Και βέβαια αυτή η προσαρμογή δεν είναι δυνατόν να γίνει μόνο μέσω της λιτότητας. Άλλωστε η αναταραχή που φαίνεται ότι θα προκληθεί από νέα μέτρα λιτότητας θα υπονομεύσει πολιτικά το μέλλον της Ελλάδας.
Δεδομένου δε ότι είναι πολιτικά ανέφικτο να υπάρξει περαιτέρω «επιδότηση» από τους Ευρωπαίους φορολογουμένους, η αντικατάσταση του ευρώ με μια νέα δραχμή εμφανίζεται ως η μόνη πρακτική εναλλακτική λύση.
«Η προτιμότερη λύση»!
Ο αρθρογράφος επισημαίνει ότι τα προβλήματα που μπορεί να προκύψουν από μια επιστροφή στο ιστορικό νόμισμα (ή μια έξοδο από την ευρωζώνη) είναι κολοσσιαία. «Όχι, όμως, αδύνατο να επιλυθούν» λέει ο προετοιμασμένος αρθρογράφος. Άλλωστε γι’ αυτό έγραψε και την ανάλυση, φέρνοντας ως παραδείγματα εφαρμογής ανάλογης τακτικής την Αργεντινή του 2001 και τα κράτη της πρώην Γιουγκοσλαβίας μετά τη διάλυση.
«Στην Αργεντινή η κυβέρνηση αρχικώς επέβαλε όριο αναλήψεων ρευστού από τις τράπεζες στα 250 δολάρια την εβδομάδα. Η μετατρεψιμότητα του πέσο καταργήθηκε το 2002 και δημιουργήθηκε μια συναλλαγματική ισοτιμία στα 1,4 πέσος ανά δολάριο, βάσει της οποίας μετατράπηκαν σε πέσοςυποχρεωτικά όλες οι καταθέσεις. Όταν η ισοτιμία στην ελεύθερη αγορά κατακάθισε στα περίπου 4 πέσος ανά δολάριο, τις μεγαλύτερες απώλειες κεφαλαίου είχαν επωμιστεί οι καταθέτες και όχι οι τράπεζες».
Κατά τον αρθρογράφο, ένας τέτοιος σχεδιασμός, σε συνδυασμό με μια αναδιάρθρωση του χρέους τύπου Αργεντινής, θα μείωνε το χρέος σε βαθμό ανάλογο με την πτώση του βιοτικού επιπέδου.
Έτσι, αναλογικά για την Ελλάδα, «σε λογιστική βάση, η εκτύπωση χαρτονομισμάτων δραχμής με εγγυήσειςδεν θα είναι απαραίτητη. Με βάση το παράδειγμα του τόλαρ της Σλοβενίας οι συναλλαγές σε ρευστό θα μπορούν εναλλακτικά να γίνονται σε ευρώ, τα οποία θα δίνονται από τις τράπεζες σε ελεύθερη ισοτιμία, όταν οι τραπεζικοί λογαριασμοί μετατραπούν σε δραχμές».
Με δυο λόγια, όπως λέει ο Χάτσινσον, «θα υπάρξουν δυσάρεστες, αλλά παροδικές επιπτώσεις, όπως τα όρια στις τραπεζικές αναλήψεις, συναλλαγματικοί έλεγχοι και ενδεχομένως πρόσκαιρη αναστολή των δικαιωμάτων που παρέχει η Συνθήκη του Σένγκεν [σ.σ.: η οποία, παρεμπιπτόντως, είναι ήδη στα ευρωπαϊκά... σκαριά!]. Με τέτοιους περιορισμούς, η μετατροπή μπορεί να γίνει σε μία... τραπεζική αργία όχι μεγαλύτερη του οκταημέρου που παρατηρήθηκε στις ΗΠΑ το 1993».
Οικονομικά η αξία της δραχμής θα πέσει κάθετα, αλλά η πτώση στο βιοτικό επίπεδο θα είναι μικρότερη: Και δίνει ένα παράδειγμα με φλεγματικό χιούμορ: Η αξία μιας Mercedes θα εκτιναχτεί, αλλά η αξία ενόςκουρέματος ή ενός... μουσακά δεν θα αυξηθούν άμεσα. Έτσι οι Έλληνες εργαζόμενοι θα γίνουν διεθνώς ανταγωνιστικοί και η Ελλάδα γρήγορα θα αποκτήσει εμπορικό πλεόνασμα, χάρη στις πολύ φθηνές τουριστικές προσφορές της, και η δραματική ανεργία θα μειωθεί θεαματικά. Βέβαια, για να γίνει αυτό, θα χρειαστεί μια πτώση του βιοτικού επιπέδου μεταξύ του 50% που χρειάζεται για εξομοίωση με τη Βουλγαρία και του 18% προς την Πορτογαλία. Άρα, έχουμε και να διαλέξουμε.
Ο Χάτσινσον καταλήγει: «Θα είναι μια επίπονη διαδικασία, αλλά η αυξημένη οικονομική ζωντάνια και ημείωση της ανεργίας καθιστούν αυτήν τη λύση καλύτερη για τους Έλληνες σε σχέση με πολλά χρόνια λιτότητας, που θα επιβάλλεται από το εξωτερικό, και πολιτικού χάους. Για την Ε.Ε. και το ευρώ θα είναιευεργετική, καθώς θα εξαλείψει τον “ηθικό κίνδυνο” επανάληψης ανάλογων εξελίξεων στην υπόλοιπη ευρωζώνη».
Κύμα φημών
Ο Ευάγγελος Βενιζέλος, λίγο πριν το Υπουργικό Συμβούλιο εγκρίνει και τα νέα μέτρα της περασμένης Κυριακής για τα ακίνητα, δήλωσε από την πολιορκημένη Θεσσαλονίκη: «Δεν είναι η πρώτη φορά που εμφανίζεται αυτό το οργανωμένο κύμα “φημών” για δήθεν χρεοκοπία της Ελλάδας. Πρόκειται για ένα κακόγουστο παιχνίδι, για μια οργανωμένη σπέκουλα, που στρέφεται κατά του ευρώ και της ευρωζώνης συνολικά».
Πώς, όμως, να μην αποφύγει τα σενάρια και τις φήμες όταν όλοι οι παροικούντες την παγκόσμια οικονομική Ιερουσαλήμ γνωρίζουν πως όλοι οι αρμόδιοι Ευρωπαίοι παράγοντες - και όχι μόνο - δηλώνουν σε όλους τους τόνους ότι προέχει η ελεγχόμενη χρεοκοπία για να αποφευχθεί η ανεξέλεγκτη; Και όταν πριν από μια εβδομάδα ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε δήλωσε στο γερμανικό κοινοβούλιο ότι «αν η κυβέρνηση δεν επιτύχει τους στόχους, θα πρέπει η / Ελλάδα να βρει χρηματοδότηση χωρίς τη βοήθεια της ευρωζώνης»;
Και όλα αυτά ενώ στην Ευρώπη κερδίζει έδαφος η άποψη ότι οι χώρες που δεν τα καταφέρνουν θα πρέπει να χάνουν τη «δημοσιονομική κυριαρχία» τους ως... πρώτο βήμα πριν από την έξοδό τους από την ευρωζώνη.
Έξω απ’ τον... «παράδεισο»
Για την περίπτωσή μας: Η δημοσιονομική κυριαρχία έχει εν μέρει χαθεί εδώ και αρκετούς μήνες. Η χώρα μας δεν βρίσκεται απλώς υπό επιτήρηση, αλλά υπό δανεισμό με όρους. Και η έξοδος από τον... «παράδεισο» της ευρωζώνης προβάλλεται από πολλά κέντρα ως απειλή για να πειθαρχήσει η Ελλάδα στα προγράμματα προσαρμογής.
Η κυβέρνηση γνωρίζει ότι, παρά την ασφυκτική πίεση που δέχεται, έχει κι άλλο (πολιτικό) χρόνο: Ο λόγος είναι ότι, ακόμη και αν βρεθεί νομική φόρμουλα που να επιτρέπει την αποπομπή από το ευρώ (π.χ. με πρόπλασμα τα άρθρα 7 και 50 της συνθήκης της Λισσαβώνας), θα χρειαστεί χρόνος που υπερβαίνει (ίσως... κατά πολύ) τον χρόνο ζωής αυτής της κυβέρνησης.
Συνεπώς, για να προσγειωθούμε, το κεντρικό πρόβλημα δεν είναι αυτή τη στιγμή το νόμισμα, αλλά το είδοςτης βέβαιης πτώχευσης και το ποιος θα την ελέγξει. Με τίνος τους όρους, δηλαδή, θα γίνει: της Ελλάδας ή των δανειστών; Για όλα τα άλλα υπάρχει χρόνος...
Τις περασμένες ημέρες, πάντως, προκάλεσε εντύπωση ότι ακόμη και ο φιλοκυβερνητικός Τύπος δημοσίευσε «προχωρημένα» αφιερώματα για το τι θα συμβεί σε περίπτωση που η χώρα δεν λάβει την επόμενη δόση ή οδηγηθεί σε έξοδο από το ευρώ, με ρεπορτάζ που μιλούσαν για περιστάσεις που ποικίλλουν, απόαναστολή των πληρωμών από το Δημόσιο μέχρι πλήρη κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος και αναρχία στους δρόμους.
Βέβαια αυτά τα σενάρια εντάσσονται στις επιχειρήσεις τρόμου, ώστε η κοινή γνώμη να προτιμήσει το... λιγότερο κακό σενάριο. Δηλαδή θέλουν να μας πουν ότι είναι... καλύτερα να μας «φορέσουν» και νέα μέτρα από το να μην έχουμε να φάμε ή να σταματήσουν να πληρώνονται οι μισθοί και οι συντάξεις. Και οι εκβιασμοί όμως δεν μπορούν να είναι... αιωνίως αποτελεσματικοί!
Δίωξη για διακεκριμένη κατασκοπεία
Ως «Μάχες οπισθοφυλακής» που δίνει ένα (πρώην) ισχυρό σύστημα εξουσίας εντός της ΕΥΠ, χαρακτηρίζουν «άνθρωποι που γνωρίζουν πολλά» την υπόθεση κατασκοπίας από στέλεχος της υπηρεσίας υπέρ της Βρετανίας. Πρόκειται, όπως λένε, για μια προσπάθεια υπενθύμισης της ύπαρξης ενός (πρώην) συστήματος εξουσίας εν όψει και των συνδικαλιστικών διαδικασιών (εκλογές) που έρχονται.
Η υπόθεση έχει περάσει στον Τύπο ως «Σκάνδαλο κατασκοπείας υπέρ της Βρετανίας από κορυφαίο στέλεχος της ΕΥΠ».
Η Εισαγγελία Αθηνών άσκησε ποινική δίωξη για διακεκριμένη κατασκοπεία σε βάρος υψηλόβαθμου στελέχους της Γ Διεύθυνσης Αντικατασκοπίας, η οποία είναι αρμόδια για τις επιχειρήσεις επιτήρησης και παρακολούθησης «στόχων» εντός του ελληνικού εδάφους.
Σύμφωνα με το κατηγορητήριο, στον ηλεκτρονικό υπολογιστή του στελέχους της ΕΥΠ βρέθηκαν e-mail με απόρρητα έγγραφα που είχε στείλει στις βρετανικές υπηρεσίες MI5 (αντικατασκοπία και αντιτρομοκρατία) και ΜI6 (κατασκοπεία στο εξωτερικό της Βρετανίας).
Το στέλεχος της ΕΥΠ που κατηγορείται, είχε αναλάβει τη θέση του προϊσταμένου την περίοδο 2005-2006 και ήταν σε ομάδα που ειδικευόταν στις ηλεκτρονικές παρακολουθήσεις.
Προ μερικών μηνών έγινε αντιληπτό ότι οι βρετανικές υπηρεσίες είχαν άριστη πληροφόρηση για «στόχους» εντός του ελληνικού εδάφους και μάλιστα συνέπιπτε αυτή η πληφορόρηση με τις ίδιες αναφορές που είχε και η ΕΥΠ και τότε ξεκίνησε η σχετική έρευνα που κατέληξε στον «εγκλωβισμό» του e-mail του συγκεκριμένου αξιωματούχου, ο οποίος μάλιστα στο παρελθόν είχε εκπαιδευτεί και στη Βρετανία. Ο ίδιος απορρίπτει τις κατηγορίες και μιλάει για «συνηθισμένη αλληλογραφία με συμμαχικές υπηρεσίες».
Σύμφωνα με πληροφορίες του «Π», τα εν λόγω e-mail από την ΕΥΠ απευθύνονταν στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο Έλληνα καθηγητή σε βρετανικό πανεπιστήμιο. Τα απόρρητα στοιχεία έχουν να κάνουν με τα ονόματα ανθρώπων που έδωσαν εξετάσεις για να στελεχώσουν την ΕΥΠ.
