του Πάνου Γιακουμίδη
Λαμβάνοντας υπόψη τον τρόπο με τον οποίο γίνονται οι πορείες,οι διαδηλώσεις αλλά και κάθε είδους εκφράσεις αγώνα σήμερα, θα ήθελα να εξωτερικεύσω κάποιες σκέψεις τις οποίες κρατάω μέσα μου από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου να συμμετέχει σε κοινωνικές δράσεις.
Αρχικά να ξεκαθαρίσω τη θέση μου.Είμαι απ' αυτούς που πιστεύουν πως η συλλογικότητατων Αγώνων μπορεί να επιφέρει κοινωνικά αποτελέσματα και κοινωνικές μεταβολές,πως η δύναμη των πολλών (έστω και οικονομικά ανίσχυρων) μπορεί να υπερισχύσει της δύναμης των λίγων και οικονομικά ισχυρών. Είμαι απ' αυτούς που δεν πιστεύουν ότι η ατομική δράση και ευθύνη από μόνη της μπορεί να φέρει θετικές αλλαγές για την κοινωνία.Ίσα-ίσα, μπορεί να φέρει και αρνητικές αλλαγές.Για αυτόν τον λόγο,χρειάζεται να εισάγονται,σε κάθε μορφή Αγώνα, τα στοιχεία τουσυντονισμού, της αλληλεγγύης, της συλλογικότητας. Χρειάζεται να μπαίνει μπροστά το «εμείς» και όχι το «εγώ».Απλά το «εγώ» θα πρέπει να υπηρετεί το «εμείς».Είμαι από αυτούς που πιστεύουν πως η κατάσταση μπορεί και πρέπει να αλλάξει «από τα κάτω».Για αυτό πιστεύω στην δύναμη των ανθρώπων που διαδηλώνουν,απεργούν,απαιτούν,δεν συμβιβάζονται,αγωνίζονται.Πάντα με αιτία και όραμα.Για όλα αυτά,πιστεύω και συμμετέχω σε πορείες,κινητοποιήσεις,κοινωνικές δράσεις.
Παρ' όλα αυτά, όμως, δεν μπορώ να παραβλέψω τον πεπαλαιωμένο τρόπο με τον οποίον γίνονται σήμερα οι πορείες αλλά και άλλες κινητοποιήσεις.Συνθήματα διαχρονικά ΝΑΙ που έχουν χάσει όμως την σημασία τους από την χιλιο-ειπωμένη και στερεότυπη ηχώ των ντουντουκάδων. Χαρακτηριστικά,ένα από αυτά είναι το «εμπρός λαέ,μην σκύβεις το κεφάλι..αντίσταση και πάλη.» που με το που τ' ακούς βαριέσαι ακόμα και να αναπνεύσεις.!!!Έπειτα το βρίσκω εξαιρετικά ανούσιο και ανεύθυνο σε κάθε πορεία,όλα τα κοσμητικά επίθετα να τα αφιερώνουμε στους αστυνομικούς.Και λέω αστυνομικούς και όχι «μπάτσους» διότι είμαι από αυτούς που διακρίνουν σε αυτόν τον κλάδο δύο κατηγορίες:Τους αστυνομικούς και τους μπάτσους.Οι αστυνομικοί,εξάλλου, είναι και αυτοί εργαζόμενοι και προφανώς δεν ευθύνονται στο απόλυτο για τις πολιτικές που ακολουθούνται και για τις εντολές που λαμβάνουν και είναι υποχρεωμένοι να τηρήσουν.Απλά θα πρέπει κάποιες φορές να βάζουμε ΚΑΙ τον εαυτό μας στην θέση κάποιων άλλων.Προσοχή!Δεν βγάζω στο απυρόβλητο την αστυνομία.Είναι σε σημαντικό βαθμό διαβρωμένη και ορισμένα μέλη της ασκούν ωμή βία(μπάτσοι).Αλλά επαναλαμβάνω δεν είναι αυτό το κύριο πρόβλημα.
Ένα άλλο θέμα που σχετίζεται με την μορφή των αγώνων είναι αυτό της περιφρούρησης τους.Με την έννοια της περιφρούρησης,εννοώ ότι σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να εισέρχονται στον κλοιό των διαδηλώσεων ,άτομα τα οποία μοναδικό στόχο έχουν να καταστρέφουν και να προκαλούν πανικό.Οι πολίτες,λοιπόν, έχουν την ηθική και την κύρια υποχρέωση να προστατεύουν τις κινητοποιήσεις και τους αγώνες τους από όποιον προσπαθεί να τις υπονομεύσει.Η πολιτεία τώρα,σε δεύτερη μοίρα, έχει και αυτή με την σειρά της την δευτερεύουσα αλλά εξίσου σημαντική υποχρέωση να προστατεύει με τον δικό της τρόπο τις υγιείς κινητοποιήσεις των πολιτών.Βέβαια,η αρχή αυτή δεν συναντάται, σε καμία περίπτωση,σε καθεστώτα αυταρχικά,δικτατορίες ή ακραία πολιτικά κοινοβουλευτικά(έστω!) συστήματα.Αυτό όμως είναι ένα θέμα που ξεφεύγει της ανάλυσης του παρόντος κειμένου.
Ο πεπαλαιωμένος, όμως, τρόπος που πραγματοποιούνται σήμερα οι αγώνες δεν οφείλεται μόνο στα παραπάνω.Μπορεί να ακουστεί παράξενο,αλλά από τις κινητοποιήσεις λείπει υπερβολικά η φαντασία.Τι εννοώ;Εκτός από τα κλασσικά πανό και πλακάτ,θα μπορούσε για παράδειγμα να οργανωθεί το «πέρασμα» ενός γιγαντιαίου πανό,όπως αυτών που περνάνε από τα κάτω προς τα πάνω οι οπαδοί σε μία ποδοσφαιρική εξέδρα, με πολιτικό μήνυμα και διακύβευμα.Επιπλέον, μπαλόνια,κεριά ή μουσικά όργανα θα μπορούσανε να δώσουν μια αξιοπρόσεχτη και εκκεντρική μορφή στις κινητοποιήσεις.Διότι,όπως γνωρίζουμε πολύ καλά,δεν έχει σημασία μόνο τι κάνεις αλλά και πως το κάνεις.Έτσι,θα εκσυγχρονίσεις τις κινητοποιήσεις και θα κάνεις τον κόσμο,που τις παρακολουθεί από την τηλεόραση ή το πεζοδρόμιο,να τις προσέξει και γιατί όχι στο μέλλον να συμμετάσχει σε αυτές, εκδηλώνοντας τα αιτήματα και τις διεκδικήσεις του στον δρόμο και όχι μόνο στο Διαδίκτυο.Και για να αποφευχθούν τυχόν παρεξηγήσεις,ΔΕΝ αναθεωρούνται ή παραμορφώνονται οι ιδέες και οι αρχές του Αγώνα,της συλλογικότητας,της πίστης στην δύναμη των πολλών,της αφοσίωσης στην αξία της κοινωνικής (και όχι μόνο) Δικαιοσύνης.Απλά εκσυγχρονίζεται ο τρόπος έκφρασής τους.Κάποιοι, ωστόσο,αδυνατούν να κατανοήσουν πως οι αρχές και οι αξίες ΔΕΝ αλλάζουν,αλλοιώνονται ή διαπραγματεύονται από εποχή σε εποχή. Αντιθέτως, μένοντας συνεπής και υπεύθυνος ως προς την ιδεολογία σου,αλλάζουν και εκσυγχρονίζονται τα μέσα πραγμάτωσης και εκπλήρωσης των παραπάνω αξιών και αρχών.
Φυσικά,σε ότι αφορά το άτομο, η συνέπεια και η ορθή στάση ζωής ως προς τις παραπάνω αρχές αποτελεί απαραίτητη και αναγκαία προϋπόθεση για την δημιουργία μιας ευρύτερης μάζας τέτοιων ατόμων που θα οδηγήσει τελικά την κοινωνία σε αλλαγές υπέρ των πολλών και οι οποίες θα προστατεύουν τουλάχιστον(αν όχι αναβαθμίζουν βιοτικά,πνευματικά,πολιτισμικά) τους κοινωνικά αδύναμους.Αυτό θα πραγματοποιηθεί πάντα με μοχλό την υπέρτατη αξία της Δικαιοσύνης,έτσι όπως αυτή εκφράζεται μέσα από το ευρύτερο πλαίσιο της Αριστερής ιδεολογίας και του Σοσιαλισμού.Οι πολίτες,για παράδειγμα,που ασπάζονται αυτές τις αρχές, θα πρέπει να τις υιοθετούν,όσο αυτό είναι δυνατό στις σημερινές συνθήκες, στην καθημερινότητά τους και παράλληλα να Αγωνίζονται για να τις μεταδώσουν ευρύτερα στην κοινωνία. Θα πρέπει,δηλαδή, να είναι αλληλέγγυοι στον συνάνθρωπό τους,να υπερασπίζονται το δίκαιο όπου μπορούν,να είναι δίκαιοι οι ίδιοι προς τους άλλους(έχει μεγάλη διαφορά με το προηγούμενο),να είναι έντιμοι,συλλογικοί,να επιθυμούν την ατομική πρόοδο(κακό δεν είναι!) αλλά να την προτάσσουν όταν χρειάζεται για το συλλογικό καλό.Με άλλα λόγια,δεν αρκούν μόνο οι πορείες και οι διαδηλώσεις.Αυτά που εκφράζουμε στον δρόμο πρέπει να τα υιοθετήσουμε ως ΣΤΑΣΗ ΖΩΗΣ. Ο Αγώνας δίνεται στον δρόμο μαζί με άλλους αλλά και ατομικά στη ζωή μας.Το ένα συμπληρώνει το άλλο και το ένα μόνο του δεν έχει αποτέλεσμα.Χρειάζονται παράλληλα συλλογικές αλλά και ατομικές σύγχρονες μορφές Αγώνα για να αλλάξει η κοινωνία.Δύσκολο;Δεν ξέρω.Πάντως κάποτε ένας είπε «Για να γυρίσει ο ήλιος,θέλει δουλειά πολλή.»..
Αρχικά να ξεκαθαρίσω τη θέση μου.Είμαι απ' αυτούς που πιστεύουν πως η συλλογικότητατων Αγώνων μπορεί να επιφέρει κοινωνικά αποτελέσματα και κοινωνικές μεταβολές,πως η δύναμη των πολλών (έστω και οικονομικά ανίσχυρων) μπορεί να υπερισχύσει της δύναμης των λίγων και οικονομικά ισχυρών. Είμαι απ' αυτούς που δεν πιστεύουν ότι η ατομική δράση και ευθύνη από μόνη της μπορεί να φέρει θετικές αλλαγές για την κοινωνία.Ίσα-ίσα, μπορεί να φέρει και αρνητικές αλλαγές.Για αυτόν τον λόγο,χρειάζεται να εισάγονται,σε κάθε μορφή Αγώνα, τα στοιχεία τουσυντονισμού, της αλληλεγγύης, της συλλογικότητας. Χρειάζεται να μπαίνει μπροστά το «εμείς» και όχι το «εγώ».Απλά το «εγώ» θα πρέπει να υπηρετεί το «εμείς».Είμαι από αυτούς που πιστεύουν πως η κατάσταση μπορεί και πρέπει να αλλάξει «από τα κάτω».Για αυτό πιστεύω στην δύναμη των ανθρώπων που διαδηλώνουν,απεργούν,απαιτούν,δεν συμβιβάζονται,αγωνίζονται.Πάντα με αιτία και όραμα.Για όλα αυτά,πιστεύω και συμμετέχω σε πορείες,κινητοποιήσεις,κοινωνικές δράσεις.
Παρ' όλα αυτά, όμως, δεν μπορώ να παραβλέψω τον πεπαλαιωμένο τρόπο με τον οποίον γίνονται σήμερα οι πορείες αλλά και άλλες κινητοποιήσεις.Συνθήματα διαχρονικά ΝΑΙ που έχουν χάσει όμως την σημασία τους από την χιλιο-ειπωμένη και στερεότυπη ηχώ των ντουντουκάδων. Χαρακτηριστικά,ένα από αυτά είναι το «εμπρός λαέ,μην σκύβεις το κεφάλι..αντίσταση και πάλη.» που με το που τ' ακούς βαριέσαι ακόμα και να αναπνεύσεις.!!!Έπειτα το βρίσκω εξαιρετικά ανούσιο και ανεύθυνο σε κάθε πορεία,όλα τα κοσμητικά επίθετα να τα αφιερώνουμε στους αστυνομικούς.Και λέω αστυνομικούς και όχι «μπάτσους» διότι είμαι από αυτούς που διακρίνουν σε αυτόν τον κλάδο δύο κατηγορίες:Τους αστυνομικούς και τους μπάτσους.Οι αστυνομικοί,εξάλλου, είναι και αυτοί εργαζόμενοι και προφανώς δεν ευθύνονται στο απόλυτο για τις πολιτικές που ακολουθούνται και για τις εντολές που λαμβάνουν και είναι υποχρεωμένοι να τηρήσουν.Απλά θα πρέπει κάποιες φορές να βάζουμε ΚΑΙ τον εαυτό μας στην θέση κάποιων άλλων.Προσοχή!Δεν βγάζω στο απυρόβλητο την αστυνομία.Είναι σε σημαντικό βαθμό διαβρωμένη και ορισμένα μέλη της ασκούν ωμή βία(μπάτσοι).Αλλά επαναλαμβάνω δεν είναι αυτό το κύριο πρόβλημα.
Ένα άλλο θέμα που σχετίζεται με την μορφή των αγώνων είναι αυτό της περιφρούρησης τους.Με την έννοια της περιφρούρησης,εννοώ ότι σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να εισέρχονται στον κλοιό των διαδηλώσεων ,άτομα τα οποία μοναδικό στόχο έχουν να καταστρέφουν και να προκαλούν πανικό.Οι πολίτες,λοιπόν, έχουν την ηθική και την κύρια υποχρέωση να προστατεύουν τις κινητοποιήσεις και τους αγώνες τους από όποιον προσπαθεί να τις υπονομεύσει.Η πολιτεία τώρα,σε δεύτερη μοίρα, έχει και αυτή με την σειρά της την δευτερεύουσα αλλά εξίσου σημαντική υποχρέωση να προστατεύει με τον δικό της τρόπο τις υγιείς κινητοποιήσεις των πολιτών.Βέβαια,η αρχή αυτή δεν συναντάται, σε καμία περίπτωση,σε καθεστώτα αυταρχικά,δικτατορίες ή ακραία πολιτικά κοινοβουλευτικά(έστω!) συστήματα.Αυτό όμως είναι ένα θέμα που ξεφεύγει της ανάλυσης του παρόντος κειμένου.
Ο πεπαλαιωμένος, όμως, τρόπος που πραγματοποιούνται σήμερα οι αγώνες δεν οφείλεται μόνο στα παραπάνω.Μπορεί να ακουστεί παράξενο,αλλά από τις κινητοποιήσεις λείπει υπερβολικά η φαντασία.Τι εννοώ;Εκτός από τα κλασσικά πανό και πλακάτ,θα μπορούσε για παράδειγμα να οργανωθεί το «πέρασμα» ενός γιγαντιαίου πανό,όπως αυτών που περνάνε από τα κάτω προς τα πάνω οι οπαδοί σε μία ποδοσφαιρική εξέδρα, με πολιτικό μήνυμα και διακύβευμα.Επιπλέον, μπαλόνια,κεριά ή μουσικά όργανα θα μπορούσανε να δώσουν μια αξιοπρόσεχτη και εκκεντρική μορφή στις κινητοποιήσεις.Διότι,όπως γνωρίζουμε πολύ καλά,δεν έχει σημασία μόνο τι κάνεις αλλά και πως το κάνεις.Έτσι,θα εκσυγχρονίσεις τις κινητοποιήσεις και θα κάνεις τον κόσμο,που τις παρακολουθεί από την τηλεόραση ή το πεζοδρόμιο,να τις προσέξει και γιατί όχι στο μέλλον να συμμετάσχει σε αυτές, εκδηλώνοντας τα αιτήματα και τις διεκδικήσεις του στον δρόμο και όχι μόνο στο Διαδίκτυο.Και για να αποφευχθούν τυχόν παρεξηγήσεις,ΔΕΝ αναθεωρούνται ή παραμορφώνονται οι ιδέες και οι αρχές του Αγώνα,της συλλογικότητας,της πίστης στην δύναμη των πολλών,της αφοσίωσης στην αξία της κοινωνικής (και όχι μόνο) Δικαιοσύνης.Απλά εκσυγχρονίζεται ο τρόπος έκφρασής τους.Κάποιοι, ωστόσο,αδυνατούν να κατανοήσουν πως οι αρχές και οι αξίες ΔΕΝ αλλάζουν,αλλοιώνονται ή διαπραγματεύονται από εποχή σε εποχή. Αντιθέτως, μένοντας συνεπής και υπεύθυνος ως προς την ιδεολογία σου,αλλάζουν και εκσυγχρονίζονται τα μέσα πραγμάτωσης και εκπλήρωσης των παραπάνω αξιών και αρχών.
Φυσικά,σε ότι αφορά το άτομο, η συνέπεια και η ορθή στάση ζωής ως προς τις παραπάνω αρχές αποτελεί απαραίτητη και αναγκαία προϋπόθεση για την δημιουργία μιας ευρύτερης μάζας τέτοιων ατόμων που θα οδηγήσει τελικά την κοινωνία σε αλλαγές υπέρ των πολλών και οι οποίες θα προστατεύουν τουλάχιστον(αν όχι αναβαθμίζουν βιοτικά,πνευματικά,πολιτισμικά) τους κοινωνικά αδύναμους.Αυτό θα πραγματοποιηθεί πάντα με μοχλό την υπέρτατη αξία της Δικαιοσύνης,έτσι όπως αυτή εκφράζεται μέσα από το ευρύτερο πλαίσιο της Αριστερής ιδεολογίας και του Σοσιαλισμού.Οι πολίτες,για παράδειγμα,που ασπάζονται αυτές τις αρχές, θα πρέπει να τις υιοθετούν,όσο αυτό είναι δυνατό στις σημερινές συνθήκες, στην καθημερινότητά τους και παράλληλα να Αγωνίζονται για να τις μεταδώσουν ευρύτερα στην κοινωνία. Θα πρέπει,δηλαδή, να είναι αλληλέγγυοι στον συνάνθρωπό τους,να υπερασπίζονται το δίκαιο όπου μπορούν,να είναι δίκαιοι οι ίδιοι προς τους άλλους(έχει μεγάλη διαφορά με το προηγούμενο),να είναι έντιμοι,συλλογικοί,να επιθυμούν την ατομική πρόοδο(κακό δεν είναι!) αλλά να την προτάσσουν όταν χρειάζεται για το συλλογικό καλό.Με άλλα λόγια,δεν αρκούν μόνο οι πορείες και οι διαδηλώσεις.Αυτά που εκφράζουμε στον δρόμο πρέπει να τα υιοθετήσουμε ως ΣΤΑΣΗ ΖΩΗΣ. Ο Αγώνας δίνεται στον δρόμο μαζί με άλλους αλλά και ατομικά στη ζωή μας.Το ένα συμπληρώνει το άλλο και το ένα μόνο του δεν έχει αποτέλεσμα.Χρειάζονται παράλληλα συλλογικές αλλά και ατομικές σύγχρονες μορφές Αγώνα για να αλλάξει η κοινωνία.Δύσκολο;Δεν ξέρω.Πάντως κάποτε ένας είπε «Για να γυρίσει ο ήλιος,θέλει δουλειά πολλή.»..