Οι βασικοί αγοραστές ήταν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και ορισμένα hedge funds. Οι πωλήσεις αυτές αντιπροσώπευαν το 13% του χαρτοφυλακίου περιφερειακών ομολόγων των ευρωπαϊκών τραπεζών οι οποίες έχουν πλέον περιορίσει τη συνολική έκθεσή τους στην Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία, την Ιταλία και την Ισπανία σε 513 δις ευρώ.
Τα νούμερα αυτά για τη μείωση της έκθεσης των ευρωπαϊκών τραπεζών προέκυψαν την Παρασκευή, μετά τη δημοσίευση των αποτελεσμάτων των τεστ αντοχής των τραπεζών από την Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή (ΕΒΑ). Η έκθεση της ΕΒΑ, εντός από τις κεφαλαιακές ανάγκες του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος, που αυξήθηκαν σε 115 δις ευρώ από τα 106 δις ευρώ που είχαν ανακοινωθεί τον Οκτώβριο, έδωσε και νούμερα για την έκθεση των ευρωπαϊκών τραπεζών στο χρέος της ευρωπαϊκής περιφέρειας στα τέλη Σεπτεμβρίου. Δυστυχώς από αυτά τα στοιχεία λείπει η εικόνα για τις ελληνικές τράπεζες, επειδή δεν συμπεριλήφθηκαν στα τελευταία τεστ αντοχής.
Από την Ευρώπη, η τράπεζα που μείωσε περισσότερο την έκθεσή της στο χρέος της ευρωπαϊκής περιφέρειας ήταν η πρώτη σε μέγεθος τράπεζα της Γαλλίας, η BNP Paribas, η οποία πούλησε στο εννιάμηνο Ιανουαρίου- Σεπτεμβρίου τίτλους ύψους 7 δις ευρώ. Στα τέλη Σεπτεμβρίου η BNP Paribas είχε απομείνει με ελληνικά, ιταλικά, πορτογαλικά, ιταλικά και ισπανικά ομόλογα 28,71 δις ευρώ.
Γερμανικές τράπεζες σε κίνδυνο αν ενεργοποιηθούν CDS στην Ευρώπη
Η μεγαλύτερη ποσοστιαία μείωση έκθεσης στο χρέος της ευρωπαϊκής περιφέρειας, ωστόσο, κατά 66%, ήταν της γερμανικής Deutsche Bank, που τώρα πια έχει τίτλους της ευρωπαϊκής περιφέρειας ύψους μόλις 3,2 δις ευρώ.
Από τις 65 τράπεζες, των οποίων την έκθεση στην ευρωπαϊκή περιφέρεια δημοσίευσε η ΕΒΑ, οι 55 μείωσαν την έκθεσή τους. Υπήρξαν ωστόσο και 10 τράπεζες που την αύξησαν. Αυτές ήταν πρωτίστως ισπανικές τράπεζες, ιδίως η Bankia, που αγόρασε ισπανικά και ιταλικά ομόλογα ύψους 4,9 δις ευρώ, καθώς και η BBVA που αύξησε την έκθεση της στο ισπανικό χρέος κατά 1 δις ευρώ.
Από τα υπόλοιπα αποτελέσματα, η κίνηση που αιφνιδίασε ήταν της Landesbank Baden-Wurttemberg, της γερμανικής κρατικής περιφερειακής τράπεζας της Βάδης Βυττεμβέργης που αγόρασε ιταλικά, ισπανικά και πορτογαλικά ομόλογα ύψους 3,7 δις ευρώ.
Όπως επισήμαναν οι αναλυτές της Citigroup, η τράπεζα αυτή μαζί με άλλες δύο γερμανικές περιφερειακές τράπεζες, τις Landesbank West-LB και NordLB καθώς και την αυστριακή Volksbank, αποτελούν τους μεγαλύτερους πωλητές συμβολαίων ασφαλιστικής προστασίας για κρατικούς τίτλους (CDS) σε σχέση με την κεφαλαιακή τους βάση. Κι αυτό θα γίνει πρόβλημα για εκείνες σε περίπτωση που εκδηλωθούν χρεοκοπίες και ενεργοποιηθούν CDS στην Ευρωζώνη.
Φαύλος κύκλος
Το ξεπούλημα του χρέους της ευρωπαϊκής περιφέρειας ξεκίνησε από τις αρχές του 2011 καθώς οι τράπεζες επιδίωκαν να μειώσουν τον κίνδυνο, επιταχύνθηκε όμως δραματικά από το καλοκαίρι, όταν άρχιζε να διαφαίνεται ότι η Ευρωζώνη, σε συννενόηση με την ΕΒΑ, θα ζητούσαν από τις ευρωπαϊκές τράπεζες να αποτιμήσουν τους κρατικούς τίτλους της περιφέρειας που κατείχαν σε τιμές αγοράς – πράγμα που σήμαινε ότι θα έπρεπε να κάνουν διαγραφές – και να αντλήσουν νέα κεφάλαια προκειμένου να ενισχύσουν την κεφαλαιακή τους βάση. Έκτοτε όσο μικρότερη είναι η έκθεση μιας τράπεζας στο κρατικό χρέος της ευρωπαϊκής περιφέρειας, τόσο λιγότερο πλήττεται η κεφαλαιακή της βάση και τόσο μικρότερες γίνονται οι απαιτήσεις άντλησης νέων κεφαλαίων στο πλαίσιο του σχεδίου ανακεφαλαιοποίησης των ευρωπαϊκών τραπεζών. Ταυτόχρονα όμως όσο πουλάνε τίτλους της περιφέρειας οι τράπεζες, τόσο ανεβαίνει το κόστος δανεισμού των κρατών που βλέπουν τα ομόλογά τους να ξεπουλιούνται και τόσο αντιστοίχως μειώνεται η αξία των περιφεριακών τίτλων που διακρατούν οι υπόλοιπες τράπεζες.
Μιλάμε δηλαδή για φαύλο κύκλο – που κατά μία άποψη υπάρχει περίπτωση τώρα, με τις πρόσφατες ανακοινώσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, να αντιστραφεί. Η άποψη αυτή θεωρεί ότι η απόφαση της ΕΚΤ να επεκτείνει τη διάρκεια της χρηματοδότησης που παρέχει προς τις τράπεζες από 1 σε 3 χρόνια, σε συνδυασμό με τη μείωση της αυστηρότητας των νέων κεφαλαιακών απαιτήσεων, αλλά και την αναίρεση των πιθανοτήτων συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα διά της επιβολής κουρέματος στους ομολογιούχους σε περίπτωση που μια ευρωπαϊκή χώρα μπει σε πρόγραμμα στήριξης, θα επιτρέψει στις τράπεζες να αρχίζουν να ξαναγοράζουν περιφερειακό χρέος και θα αντιστρέψει τις σημερινές τάσεις. Την άποψη αυτή εξέφρασε μάλιστα ρητά Παρασκευή ο Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί.
«Οι ιταλικές τράπεζες θα μπορούν να δανείζονται από την ΕΚΤ με 1% ευρώ ενώ το ιταλικό κράτος δανείζεται με 6% - 7%. Δεν χρειάζεται να είσαι οικονομολόγος για να δεις ότι το ιταλικό κράτος θα μπορεί να ζητήσει από τις ιταλικές τράπεζες να χρηματοδοτήσουν μέρος του κρατικού χρέους με χαμηλότερα επιτόκια», είπε ο Σαρκοζί.
Ευσεβείς πόθοι
Οι περισσότεροι οικονομολόγοι ωστόσο θεωρούν ότι αυτά είναι ευσεβείς πόθοι των Ευρωπαίων ηγετών και αμφιβάλλουν ότι εν μέσω τόσων ισχυρών αμφισβητήσεων για την συνοχή της Ευρωζώνης, οι τράπεζες θα δελεαστούν από τα κέρδη της διαφοράς επιτοκίων ανάμεσα στο χαμηλό 1% της ΕΚΤ και τις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων που περιγράφει ο Σαρκοζί.
«Ο δανεισμός των τραπεζών από την ΕΚΤ για να αγοράζουν στη συνέχεια κρατικά ομόλογα δεν αποτελεί βιώσιμη στρατηγική ούτε για τις τράπεζες, ούτε για τα κράτη. Ο κόσμος θα αμφισβητήσει για πόσο καιρό μπορεί να συνεχιστεί αυτό», σημείωσε χαρακτηριστικά ο Σόνι Καπούρ, μέλος του θινκ τανκ Re-Define. «Συν τοις άλλοις, με αυτόν τον τρόπο ενισχύεις το δεσμό ανάμεσα στις τράπεζες και τα κράτη που έχει αποδειχτεί εξαιρετικά επικίνδυνος στην παρούσα κρίση. Μπορεί βραχυπρόθεσμα να είναι χρήσιμος, αλλά μπορεί να επιδεινώσει την ευάλωτη θέση και των κρατών και των τραπεζών σε μελλοντικά σοκ», κατέληξε.
