Μια από αυτές τις ιστορίες των αστέγων είναι του Ηλία από τη Μυτιλήνη. Στην έρευνα του Αθήνα 9.84 παρεμβαίνει και ο καθηγητής του Πανεπιστήμιου Αιγαίου κος Ευστράτιος Παπάνης.
Τις ιστορίες αστέγων και τις μαρτυρίες τους συνέλεξαν οι δημοσιογράφοι του Αθήνα 9.84 Καλλιόπη Ασλανίδου, Ελευθερία Κουμάντου και Δέσποινα Μπαρδάκου.
Ηλίας: «Πάω τώρα στα τρία χρόνια άστεγος, και όταν δεν μπαίνουν σε ένα σπίτι λεφτά μπαίνει η γκρίνια. Και αυτό δεν γίνεται καλά με τίποτα. Ήμουν οδηγός από το 1985. Έχω βγει και έξω. Μένω κάτω από τη γέφυρα. Ακούς θόρυβο και ανοίγει το μάτι σου. Τρέμει το φυλλοκάρδι σου και λες να ξημερώσει το πρωί, γιατί πολλά γίνονται, πολλά ακούγονται και παραφυλάς και τι ύπνο να κάνεις. Κάποιοι συγνώμη κυνηγούσαν κάποιους κλέφτες και ένας σκόνταψε πάνω μας , σηκώθηκε και έφυγε. Άντε να μην σηκωνόταν, να αρνιόταν να σηκωθεί και να σου έβγαζε κανένα κέρατο, στα καλά καθούμενα και χωρίς να ξέρεις τι σου γίνεται. Σπίτι είχα πριν 4 χρόνια, και οικογένεια και αυτή τη στιγμή, είμαι στη γέφυρα, τρώω από το Δήμο και τι να πεις φοβάσαι, πάρα πολύς ξένος κόσμος, και ελάχιστοι οι καλοί. Η οικογένεια είναι στη Μυτιλήνη, έχω παιδιά, κοντά 4-5 χρόνια χώρια. Πας συζητάς με μάντρες με αυτοκίνητα, με το ένα με το άλλο, δουλειά, σου λέει τα βλέπεις; Κάθονται. Άσε τηλέφωνο, άμα ανοίξει δουλειά θα τα πούμε. Να βρούμε μια δουλίτσα, να πατήσω στα ποδαράκια μου, να πάω στα παιδάκια μου. Άμα σταματήσεις να ελπίζεις, είσαι νεκρός. Όλοι μαζί βοήθεια ο ένας τον άλλο θα κάνουμε δουλειά, ένας ένας θα πάμε…τελίτσα. Δεν το λέω».
Λεωνίδας: «Είμαι από τη Χίο, δούλευα σαν ελαιοχρωματιστής στην οικοδομή, ώσπου μια μέρα δεν είχε μεροκάματο, έψαξα παντού δουλειά, δεν βρήκα και αναγκάστηκα και βγήκα στα παγκάκια που λένε. Έχω έναν αδερφό, τον οποίο δεν θέλησα εγώ να τον φορτώσω με τα δικά μου τα προβλήματα και αποφάσισα μόνος μου να το τραβήξω αυτό το λούκι. Όταν έγινα και εγώ άστεγος άλλαξα πάρα πολύ λόγω και της κρίσης, που υπάρχει αυτή τη στιγμή. Το να γίνει κανείς άστεγος δεν είναι καθόλου δύσκολο. Όλα σου συμβαίνουν απλό τη μια στιγμή στην άλλη. Στην Κλίμακα έφτασα μέσω κάποιων άλλων φίλων μου -πάλι άστεγων- που μου είπαν ότι υπάρχει και αυτός ο χώρος που προσφέρει φαγητό, μπάνιο… Από την πρώτη στιγμή μου συμπεριφέρθηκαν με πολύ ζεστασιά, με έκαναν σαν να είμαι στο σπίτι. Αν όλα γίνουν όπως πρώτα τι θα αλλάξω; Θα είμαι πιο ανοιχτός σε ανθρώπους που χρειάζονται την βοήθειά μου. Παιδιά πρέπει κάποιος να έρθει στη θέση του άλλου για να τον καταλάβει».
Ευστράτιος Παπάνης, καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου: «Υπολογίζεται πως το ποσοστό αστέγων στις ΗΠΑ, μπορεί να προσεγγίζει το 10-20% ανάλογα με την έρευνα που γίνεται και φυσικά αυτό είναι ένα φαινόμενο που έχει συμβεί εδώ και πάρα πολλά χρόνια σε χώρες της δυτικής και φυσικά της ανατολικής Ευρώπης. Σε μας, είναι λίγο περίεργο γιατί το φυσικό χαρακτηριστικό της Ελλάδας είναι η ιδιοκατοίκηση και η δυνατότητα της κάθε γενιάς να κληροδοτεί στους επόμενους έναν τόπο κατοικίας. Το πρόβλημα είναι ακόμα μεγαλύτερο στα αστικά κέντρα, κυρίως γιατί τα μικρά χωριά έχουν ακόμα τις δυνατότητες κοινωνικής συνοχής και αλληλεγγύης ώστε να αποτρέπουν τέτοια φαινόμενα και ενώ παλιότερα ο άστεγος στα μικρά χωριά ήταν ένας γραφικός τύπος, κατά κάποιο τρόπο, έπασχε από κάποια ψυχική νόσο και γι αυτό το λόγο έμενε άστεγος, σήμερα βλέπουμε ότι στα αστικά κέντρα δημιουργείται ένα κοινωνικό φαινόμενο που συνδέεται φυσικά με τη φτώχεια αλλά και με την ψυχική ασθένεια που προβλέπεται ότι θα ενταθεί τα επόμενα χρόνια. Χαρακτηριστικά των πόλεων όπως η Αθήνα, είναι ότι το κέντρο, συνήθως, υποβαθμίζεται και ότι τα πλούσια κοινωνικά στρώματα μεταφέρονται προς τα προάστια ουσιαστικά, αν μια κοινωνία δεν μπορεί να εγγυηθεί το μίνιμουμ της ποιότητας και της πρόσβασης σε πόρους σε πολίτες, τότε δεν έχει και λόγο ύπαρξης. Άστεγοι έχουν πάρα πολλά προβλήματα, πέρα από το πρόβλημα της φτώχειας, ζουν μια νομαδική ζωή, μεταφέρονται από το ένα σημείο στο άλλο, συνήθως σε μερικές περιοχές μπορεί να σχηματίσουν ακόμα και ομάδες, με έναν τύπο ιεραρχίας. Έχουν υπερβολικά κακές συνθήκες υγιεινής, με αποτέλεσμα να πλήττονται πολύ πιο εύκολα από ασθένειες, πολλές φορές οδηγεί σε κατάθλιψη, σε απόπειρες αυτοκτονίας ή και σε αυτοκτονίες, τελικά αν το φαινόμενο εδραιωθεί, οδηγεί σε μια κουλτούρα αστέγων και η οποία μπορεί να πλήξει και τη συνοχή της πόλης στην οποία κατοικούν. Επομένως, είναι ένα φαινόμενο που πρέπει να απασχολεί όλες τις κοινωνικές τάξεις, γιατί δεν μένει έτσι, μεταλαμπαδεύεται και φυσικά δημιουργεί τρόμο και φυσικά συνδέεται με την εγκληματικότητα με τις οργανωμένες ομάδες και σίγουρα κάποιοι θα εκμεταλλευτούν αυτούς τους ανθρώπους και να σας πω ότι αν οι άστεγοι είναι γυναίκες ή παιδιά. Τότε τα προβλήματα είναι ακόμη μεγαλύτερα. Έχει παρατηρηθεί ότι τα άστεγα παιδάκια συνήθως δεν έχουν καμία εμπειρία από σχολείο, καμία εμπειρία από πολιτισμό, οπότε νομίζω ότι θα έπρεπε να είναι προτεραιότητα οποιουδήποτε δήμου, ο οποίος θα πρέπει να αφήσει οποιαδήποτε άλλη ασχολία και να δώσει έμφαση στην άρση αυτού του κοινωνικού φαινομένου. Αν το φαινόμενο αυτό δεν έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις αυτό οφείλεται στο γεγονός, ότι οι Έλληνες διαθέτουν ακόμα ευτυχώς κάποια υποστηρικτικά δίκτυα. Τα οποία φυσικά δεν είναι το Κράτος Πρόνοιας το οποίο δεν υπήρξε και δεν θα υπάρξει ποτέ στην Ελλάδα έτσι που πάμε. Αλλά κυρίως συγγενείς, φίλους, γνωστούς οι οποίοι μπορούν να αποτρέψουν μέχρι ενός σημείου αυτό το κύλισμα στη φτώχεια και τη μιζέρια».
Άντα Αλαμάνου, Μη Κυβερνητική Οργάνωση «Κλίμακα»: «Το προφίλ του νεοαστέγου είναι πολύ διαφορετικό από το προφίλ του αστέγου που είχαμε συνηθίσει τα προηγούμενα χρόνια, και αυτό ισχύει όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά παγκοσμίως. Βλέπουμε λοιπόν ότι απέναντι στην εικόνα του ανθρώπου που αν θέλετε είναι περιθωριοποιημένος, ή ανήκει σε χαμηλά οικονομικά κοινωνικά στρώματα, έχει χαμηλό μορφωτικό επίπεδο. Ο σημερινός άστεγος είναι πολύ διαφορετικός. Είναι ένας άνθρωπος, ή μπορεί να είναι και μια ολόκληρη οικογένεια, που μέχρι πρότινος είχαν ένα οργανωμένο τρόπο ζωής, υπήρχε δουλειά, υπήρχε σπίτι, είναι άτομα από όλες τις ηλικίες γιατί και η κρίση και η ανεργία χτυπάει όλες τις ηλικίες, ωστόσο θα λέγαμε ότι αφορά περισσότερο την ηλικιακή ομάδα από 30-45 χρονών. Έχουμε όμως και νεώτερους αστέγους, έχουμε και ακόμα μεγαλύτερους, άτομα που λίγο πριν τη σύνταξη έχασαν τη δουλειά τους. Δεν υπάρχουν ψυχιατρικά προβλήματα, δεν υπάρχουν προβλήματα εξάρτησης ή παραβατικότητας. Τα άτομα αυτά έχουν μέτριο έως υψηλό μορφωτικό επίπεδο και έχουν μεγαλύτερη δυνατότητα για επανένταξη. Τώρα, μιλάμε για μεγάλη αύξηση για ραγδαία αύξηση του πληθυσμού. Οι άστεγοι είναι ένας παράλληλος κόσμος, μια άλλη κοινωνία, που έχει τους δικούς της κώδικες τη δική της ηθική. Όντως υπάρχουν κατηγορίες αστέγων . Είναι κάποιοι άνθρωποι που είναι πιο κοινωνικοί. Είναι σε ομάδες, είναι και διαφορετική έτσι και η τοποθέτησή τους, στην πόλη και το χώρο. Οι άνθρωποι οι πιο κοινωνικοί είναι σε μέρη που υπάρχει φωτισμός, που υπάρχει συχνή κίνηση, κάποιοι άλλοι για άλλους λόγους, για λόγους υγείας, ψυχιατρικούς κλπ, είναι πιο αποστασιοποιημένοι, είναι σε σημεία που είναι σκοτεινά, πολλές φορές άστεγοι μένουν μόνοι τους, δεν θέλουν επικοινωνία με άλλους ανθρώπους. Οι άνθρωποι που είναι στο δρόμο δεν είναι από δική τους επιλογή. Ακόμη και αν οι ίδιοι θέλουν κάποιοι επικοινωνία ή κάποια βοήθεια είναι τα ψυχολογικά προβλήματα, η αποδιοργάνωση της προσωπικότητας τους, ειδικά για ανθρώπους που είναι χρόνια στο δρόμου, που δεν τους επιτρέπει αυτή την επικοινωνία. Οπότε, ας μην μείνουμε σε αυτό και μην απενοχοποιηθούμε ότι δεν θέλουν τη βοήθειά μας».
http://lesvosnews.net/
Τις ιστορίες αστέγων και τις μαρτυρίες τους συνέλεξαν οι δημοσιογράφοι του Αθήνα 9.84 Καλλιόπη Ασλανίδου, Ελευθερία Κουμάντου και Δέσποινα Μπαρδάκου.
Ηλίας: «Πάω τώρα στα τρία χρόνια άστεγος, και όταν δεν μπαίνουν σε ένα σπίτι λεφτά μπαίνει η γκρίνια. Και αυτό δεν γίνεται καλά με τίποτα. Ήμουν οδηγός από το 1985. Έχω βγει και έξω. Μένω κάτω από τη γέφυρα. Ακούς θόρυβο και ανοίγει το μάτι σου. Τρέμει το φυλλοκάρδι σου και λες να ξημερώσει το πρωί, γιατί πολλά γίνονται, πολλά ακούγονται και παραφυλάς και τι ύπνο να κάνεις. Κάποιοι συγνώμη κυνηγούσαν κάποιους κλέφτες και ένας σκόνταψε πάνω μας , σηκώθηκε και έφυγε. Άντε να μην σηκωνόταν, να αρνιόταν να σηκωθεί και να σου έβγαζε κανένα κέρατο, στα καλά καθούμενα και χωρίς να ξέρεις τι σου γίνεται. Σπίτι είχα πριν 4 χρόνια, και οικογένεια και αυτή τη στιγμή, είμαι στη γέφυρα, τρώω από το Δήμο και τι να πεις φοβάσαι, πάρα πολύς ξένος κόσμος, και ελάχιστοι οι καλοί. Η οικογένεια είναι στη Μυτιλήνη, έχω παιδιά, κοντά 4-5 χρόνια χώρια. Πας συζητάς με μάντρες με αυτοκίνητα, με το ένα με το άλλο, δουλειά, σου λέει τα βλέπεις; Κάθονται. Άσε τηλέφωνο, άμα ανοίξει δουλειά θα τα πούμε. Να βρούμε μια δουλίτσα, να πατήσω στα ποδαράκια μου, να πάω στα παιδάκια μου. Άμα σταματήσεις να ελπίζεις, είσαι νεκρός. Όλοι μαζί βοήθεια ο ένας τον άλλο θα κάνουμε δουλειά, ένας ένας θα πάμε…τελίτσα. Δεν το λέω».
Λεωνίδας: «Είμαι από τη Χίο, δούλευα σαν ελαιοχρωματιστής στην οικοδομή, ώσπου μια μέρα δεν είχε μεροκάματο, έψαξα παντού δουλειά, δεν βρήκα και αναγκάστηκα και βγήκα στα παγκάκια που λένε. Έχω έναν αδερφό, τον οποίο δεν θέλησα εγώ να τον φορτώσω με τα δικά μου τα προβλήματα και αποφάσισα μόνος μου να το τραβήξω αυτό το λούκι. Όταν έγινα και εγώ άστεγος άλλαξα πάρα πολύ λόγω και της κρίσης, που υπάρχει αυτή τη στιγμή. Το να γίνει κανείς άστεγος δεν είναι καθόλου δύσκολο. Όλα σου συμβαίνουν απλό τη μια στιγμή στην άλλη. Στην Κλίμακα έφτασα μέσω κάποιων άλλων φίλων μου -πάλι άστεγων- που μου είπαν ότι υπάρχει και αυτός ο χώρος που προσφέρει φαγητό, μπάνιο… Από την πρώτη στιγμή μου συμπεριφέρθηκαν με πολύ ζεστασιά, με έκαναν σαν να είμαι στο σπίτι. Αν όλα γίνουν όπως πρώτα τι θα αλλάξω; Θα είμαι πιο ανοιχτός σε ανθρώπους που χρειάζονται την βοήθειά μου. Παιδιά πρέπει κάποιος να έρθει στη θέση του άλλου για να τον καταλάβει».
Ευστράτιος Παπάνης, καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου: «Υπολογίζεται πως το ποσοστό αστέγων στις ΗΠΑ, μπορεί να προσεγγίζει το 10-20% ανάλογα με την έρευνα που γίνεται και φυσικά αυτό είναι ένα φαινόμενο που έχει συμβεί εδώ και πάρα πολλά χρόνια σε χώρες της δυτικής και φυσικά της ανατολικής Ευρώπης. Σε μας, είναι λίγο περίεργο γιατί το φυσικό χαρακτηριστικό της Ελλάδας είναι η ιδιοκατοίκηση και η δυνατότητα της κάθε γενιάς να κληροδοτεί στους επόμενους έναν τόπο κατοικίας. Το πρόβλημα είναι ακόμα μεγαλύτερο στα αστικά κέντρα, κυρίως γιατί τα μικρά χωριά έχουν ακόμα τις δυνατότητες κοινωνικής συνοχής και αλληλεγγύης ώστε να αποτρέπουν τέτοια φαινόμενα και ενώ παλιότερα ο άστεγος στα μικρά χωριά ήταν ένας γραφικός τύπος, κατά κάποιο τρόπο, έπασχε από κάποια ψυχική νόσο και γι αυτό το λόγο έμενε άστεγος, σήμερα βλέπουμε ότι στα αστικά κέντρα δημιουργείται ένα κοινωνικό φαινόμενο που συνδέεται φυσικά με τη φτώχεια αλλά και με την ψυχική ασθένεια που προβλέπεται ότι θα ενταθεί τα επόμενα χρόνια. Χαρακτηριστικά των πόλεων όπως η Αθήνα, είναι ότι το κέντρο, συνήθως, υποβαθμίζεται και ότι τα πλούσια κοινωνικά στρώματα μεταφέρονται προς τα προάστια ουσιαστικά, αν μια κοινωνία δεν μπορεί να εγγυηθεί το μίνιμουμ της ποιότητας και της πρόσβασης σε πόρους σε πολίτες, τότε δεν έχει και λόγο ύπαρξης. Άστεγοι έχουν πάρα πολλά προβλήματα, πέρα από το πρόβλημα της φτώχειας, ζουν μια νομαδική ζωή, μεταφέρονται από το ένα σημείο στο άλλο, συνήθως σε μερικές περιοχές μπορεί να σχηματίσουν ακόμα και ομάδες, με έναν τύπο ιεραρχίας. Έχουν υπερβολικά κακές συνθήκες υγιεινής, με αποτέλεσμα να πλήττονται πολύ πιο εύκολα από ασθένειες, πολλές φορές οδηγεί σε κατάθλιψη, σε απόπειρες αυτοκτονίας ή και σε αυτοκτονίες, τελικά αν το φαινόμενο εδραιωθεί, οδηγεί σε μια κουλτούρα αστέγων και η οποία μπορεί να πλήξει και τη συνοχή της πόλης στην οποία κατοικούν. Επομένως, είναι ένα φαινόμενο που πρέπει να απασχολεί όλες τις κοινωνικές τάξεις, γιατί δεν μένει έτσι, μεταλαμπαδεύεται και φυσικά δημιουργεί τρόμο και φυσικά συνδέεται με την εγκληματικότητα με τις οργανωμένες ομάδες και σίγουρα κάποιοι θα εκμεταλλευτούν αυτούς τους ανθρώπους και να σας πω ότι αν οι άστεγοι είναι γυναίκες ή παιδιά. Τότε τα προβλήματα είναι ακόμη μεγαλύτερα. Έχει παρατηρηθεί ότι τα άστεγα παιδάκια συνήθως δεν έχουν καμία εμπειρία από σχολείο, καμία εμπειρία από πολιτισμό, οπότε νομίζω ότι θα έπρεπε να είναι προτεραιότητα οποιουδήποτε δήμου, ο οποίος θα πρέπει να αφήσει οποιαδήποτε άλλη ασχολία και να δώσει έμφαση στην άρση αυτού του κοινωνικού φαινομένου. Αν το φαινόμενο αυτό δεν έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις αυτό οφείλεται στο γεγονός, ότι οι Έλληνες διαθέτουν ακόμα ευτυχώς κάποια υποστηρικτικά δίκτυα. Τα οποία φυσικά δεν είναι το Κράτος Πρόνοιας το οποίο δεν υπήρξε και δεν θα υπάρξει ποτέ στην Ελλάδα έτσι που πάμε. Αλλά κυρίως συγγενείς, φίλους, γνωστούς οι οποίοι μπορούν να αποτρέψουν μέχρι ενός σημείου αυτό το κύλισμα στη φτώχεια και τη μιζέρια».
Άντα Αλαμάνου, Μη Κυβερνητική Οργάνωση «Κλίμακα»: «Το προφίλ του νεοαστέγου είναι πολύ διαφορετικό από το προφίλ του αστέγου που είχαμε συνηθίσει τα προηγούμενα χρόνια, και αυτό ισχύει όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά παγκοσμίως. Βλέπουμε λοιπόν ότι απέναντι στην εικόνα του ανθρώπου που αν θέλετε είναι περιθωριοποιημένος, ή ανήκει σε χαμηλά οικονομικά κοινωνικά στρώματα, έχει χαμηλό μορφωτικό επίπεδο. Ο σημερινός άστεγος είναι πολύ διαφορετικός. Είναι ένας άνθρωπος, ή μπορεί να είναι και μια ολόκληρη οικογένεια, που μέχρι πρότινος είχαν ένα οργανωμένο τρόπο ζωής, υπήρχε δουλειά, υπήρχε σπίτι, είναι άτομα από όλες τις ηλικίες γιατί και η κρίση και η ανεργία χτυπάει όλες τις ηλικίες, ωστόσο θα λέγαμε ότι αφορά περισσότερο την ηλικιακή ομάδα από 30-45 χρονών. Έχουμε όμως και νεώτερους αστέγους, έχουμε και ακόμα μεγαλύτερους, άτομα που λίγο πριν τη σύνταξη έχασαν τη δουλειά τους. Δεν υπάρχουν ψυχιατρικά προβλήματα, δεν υπάρχουν προβλήματα εξάρτησης ή παραβατικότητας. Τα άτομα αυτά έχουν μέτριο έως υψηλό μορφωτικό επίπεδο και έχουν μεγαλύτερη δυνατότητα για επανένταξη. Τώρα, μιλάμε για μεγάλη αύξηση για ραγδαία αύξηση του πληθυσμού. Οι άστεγοι είναι ένας παράλληλος κόσμος, μια άλλη κοινωνία, που έχει τους δικούς της κώδικες τη δική της ηθική. Όντως υπάρχουν κατηγορίες αστέγων . Είναι κάποιοι άνθρωποι που είναι πιο κοινωνικοί. Είναι σε ομάδες, είναι και διαφορετική έτσι και η τοποθέτησή τους, στην πόλη και το χώρο. Οι άνθρωποι οι πιο κοινωνικοί είναι σε μέρη που υπάρχει φωτισμός, που υπάρχει συχνή κίνηση, κάποιοι άλλοι για άλλους λόγους, για λόγους υγείας, ψυχιατρικούς κλπ, είναι πιο αποστασιοποιημένοι, είναι σε σημεία που είναι σκοτεινά, πολλές φορές άστεγοι μένουν μόνοι τους, δεν θέλουν επικοινωνία με άλλους ανθρώπους. Οι άνθρωποι που είναι στο δρόμο δεν είναι από δική τους επιλογή. Ακόμη και αν οι ίδιοι θέλουν κάποιοι επικοινωνία ή κάποια βοήθεια είναι τα ψυχολογικά προβλήματα, η αποδιοργάνωση της προσωπικότητας τους, ειδικά για ανθρώπους που είναι χρόνια στο δρόμου, που δεν τους επιτρέπει αυτή την επικοινωνία. Οπότε, ας μην μείνουμε σε αυτό και μην απενοχοποιηθούμε ότι δεν θέλουν τη βοήθειά μας».
