Από την πρώτη προσωπική μου δημόσια παρέμβαση-ενημέρωση για το θέμα των επικείμενων εξορυκτικών δράσεων στην περιοχή του Κιλκίς, από το...
πρώτο κείμενό μου σε τοπικη εφημερίδα, όπως και στη συνέχεια σε 24σέλιδο κείμενό μου με τίτλο «Σχέδια Εξορυκτικής – Μεταλλευτικής Δραστηριότητας στο Δήμο Κιλκίς, Σωτηρία; Μια κάποια Λύση; ή Καταστροφή;» είχα τονίσει, και από τότε συνεχώς υπενθυμίζω, πως το κύριο πρόβλημα που δημιουργείται και που αφορά στο περιβάλλον και στη δημόσια υγεία προέρχεται από τα συνεπαγόμενα μιας τεράστιας σε κλίμακα εξορυκτικής επέμβασης, με κύριο στόχο την απόληψη και του τελευταίου ίχνους χρυσού που υπάρχει στο υπέδαφος μιας έκτασης 91 χιλιάδων στρεμμάτων, δίπλα στην πόλη του Κιλκίς.
Ο λόγος που επανέρχομαι με το παρόν κείμενο είναι οτι μεσολάβησε η δημόσια ενημέρωση των πολιτών της περιφερειακής ενότητας Κιλκίς από μέρους κλιμακίου του ΥΠΕΚΑ και του ΙΓΜΕ το βράδυ της 6-2-2012, αλλά και η μετά τρείς μέρες παραπομπή (με επιστολή της 9-2-2012) από τον υφυπουργό ΠΕΚΑ κ. Μανιάτη του θέματος για συζήτηση σε δύο Επιτροπές της Βουλής (Διαρκής Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου και Ειδική Μόνιμη Επιτροπή Προστασίας Περιβάλλοντος). Στην πρώτη (16-2-2012), που ήδη πραγματοποιήθηκε και στην οποία παρευρέθηκα κατά προτροπήν του σεβασμιωτάτου μητροπολίτου Πολυανής και Κιλκισίου κ. Εμμανουήλ, ο οποίος φρόντισε επίσης για την εξασφάλιση της σχετικής άδειας εισόδου στη Βουλή και συμμετοχής μου στην επιτροπή αυτή, μου επετράπει να μιλήσω και να εκθέσω τις απόψεις μου αυστηρά στο πλαίσιο ενός τριλέπτου. Επι τροχάδην λοιπόν κατάφερα μόλις να προλάβω να διαβάσω κείμενο μιάμιση σελίδας. Οι του Υπουργείου βεβαίως και οι συμμετέχοντες στην επιτροπή βουλευτές είχαν πολύ μεγαλύτερη ευχέρεια χρόνου να μιλήσουν στην πεντάωρης διάρκειας συνεδρίαση αυτής της επιτροπής, που άρχισε και έκλεισε με δύο μακρές ομιλίες του υφυπουργού κ. Μανιάτη.
Ποιο ήταν το πριν αλλά και μετά τη συζήτηση συμπέρασμα των συνεργατών του και του ίδιου του κ. υφυπουργού; Οτι οι τοπικές αρχές του Κιλκίς κατέληξαν να ταχθούν καθολικά και ομόφωνα εναντίον των εξορύξεων στην περιοχή Γερακαριού – Βάθης, επειδή είχαν πέσει θύματα παραπληροφόρησης και εκφοβισμού.
Επειδή συμβαίνει να θεωρώ πως συμμετείχα στην πληροφόρηση της κοινωνίας του Κιλκίς για τα συνεπαγόμενα της εξορυκτικής δράσης, και επειδή, ως επιστήμονας και ως ακαδημαϊκός δάσκαλος, θεωρώ πως η όποια εκτίμησή μου από την κοινωνία βασίζεται αποκλειστικά στην αξιοπιστία των λεγομένων μου, αισθάνομαι την ανάγκη να ξεκαθαρίσω τα πράγματα, στο βαθμό που η κατηγορία της παραπληροφόρησης προφανώς αφορά και εμένα προσωπικά και δεν μπορώ για το λόγο αυτό να την αφήσω να αιωρείται αναπάντητη.
Ποια ήταν όμως τα θέματα στα οποία ο κ. υφυπουργός θεώρησε ότι έγινε παραπληροφόρηση;
Παραπληροφόρηση(;) πρώτη:
Θα υπάρξει χρήση κυανίου στη διαδικασία απόλυψης χρυσού.
Ο υφυπουργός κ.Μανιάτης κατά τη συνεδρίαση της επιτροπής στη Βουλή στις 16-2-2012, βεβαίωσε, και κατηγορηματικά δεσμεύτηκε, πως αποκλείεται να γίνει κατά τις εμπλουτιστικές ή όποιες άλλες επεξεργασίες του υλικού που θα εξορυχθεί από το “κοίτασμα” Γερακαριού – Βάθης χρήση κυανίου.
Όμως, ο κ. υφυπουργός, ερωτηθείς επ αυτού κατά τη σύσκεψη ενημέρωσης των τοπικών φορέων του Κιλκίς που έγινε στην Αθήνα στις 19-1-2012 δεν είχε τότε αποκλείσει τη χρήση κυανίου, όπως όλοι οι εκεί συμμετέχοντες τοπικοί φορείς μας μετέφεραν.
Δεν παραπληροφορούσαμε λοιπόν, ούτε εκφοβίζαμε όταν περιγράφαμε και τονίζαμε τους κινδύνους από την τυχόν χρήση κυανίου πριν από την, για πρώτη φορά στις 16-2-2012 διατυπωθείσα, ρητή δέσμευση του κ. υφυπουργού για τη μη χρήση κυανίου. Αν δε η αλλαγή στάσης του κ. υφυπουργού στο θέμα αυτό είχε αιτία τις δικές μας επισημάνσεις για την επικινδυνότητα της χρήσης της ουσίας αυτής και την ανησυχία των πολιτών, τότε αυτή θα πρέπει να καταλογιστεί στα θετικά της δικής μας πληροφόρησης, που αποδείχτηκε εκ των πραγμάτων πως ήταν και απαραίτητη και πολύ χρήσιμη.
Νομίζω όμως, παρόλα αυτά, πως δεν θα πρέπει να πάψουμε να είμαστε σε εγρήγορση και πολύ επιφυλακτικοί σε ό,τι αφορά λεκτικές βεβαιώσεις και δεσμεύσεις υπουργών και υφυπουργών. Δεν θα είναι δα και η πρώτη φορά που τέτοιες βεβαιώσεις και δεσμεύσεις δίνονται για να καθησυχάσουν απλώς την κοινή γνώμη, για να αποδειχτούν μετά στην πράξη πως δεν ήταν παρά έπεα πτερόεντα. Από παραδείγματα, άπειρα.
Θα πρέπει να μεταφέρω όμως εδώ και να ξανατονίσω όσα έγραψα επί του θέματος στο κείμενό μου με τίτλο «Σχέδια Εξορυκτικής – Μεταλλευτικής ..κ.λπ.» για τη χρήση τοξικών χημικών ουσιών, στη σελίδα 16: «Όλες οι χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται ως συλλέκτες στη διαδικασία της επίπλευσης (ξανθάτες αλκαλιμετάλλων ή διθειφωσφατίδια, μαζί συνήθως και με κυανιούχο νάτριο), είναι τοξικές και ιδιαίτερα επικίνδυνες, τόσο κατά τη μεταφορά και τη χρήση τους, όσο και, ιδίως, κατά και μετά την τελική απόρριψή τους».
Εξακολουθώ να προσυπογράφω την παραπάνω πρόταση, που είναι υπεύθυνη πληροφόρηση και καθόλου παραπληροφόρηση. Η αφαίρεση με τη νέα θέση του κ. υφυπουργού του κυανιούχου νατρίου που (όπως έγραψα) συνήθως συνοδεύει και τις άλλες τοξικές ουσίες, βελτιώνει μεν (ως απλή υπόσχεση βεβαίως), αλλά δεν εξαλείφει την περιβαλλοντική επιβάρυνση από τη διάθεση των καταλοίπων των εμπλουτιστικών διεργασιών.
Παραπληροφόρηση(;) δεύτερη:
Θα υπάρξει όξινη απορροή.
Στην συνεδρίαση της επιτροπής της Βουλής της 16-2-2012, οι σύμβουλοι του ΥΠΕΚΑ υποστήριξαν πως αποκλείεται να υπάρξει όξινη απορροή στην περίπτωση των εξορύξεων Γερακαριού – Βάθης, λόγω ιδιαιτερότητος του εξορυσσόμενου υλικού. Αυτή είναι, με βάση την παγκόσμια βιβλιογραφία και εμπειρία, μια πρωτότυπη και πολύ αμφισβητήσιμη άποψη. Όποιος έχει το χρόνο και την όρεξη να ψάξει στο διαδίκτυο για περιπτώσεις porphyry copper acid drainage θα διαπιστώσει ότι η όξινη απορροή, σχεδόν χωρίς εξαίρεση, αλλά μόνο διαφοροποιούμενη σε ένταση κατά περίπτωση, συνοδεύει πάντοτε τα μεταλλεία θειούχων ενώσεων και σε πορφυριτικά κοιτάσματα. Επιπλέον, είναι επιστημονικά αντιδεοντολογικό να αποκλείσει κανείς a priori την τόσο συνηθισμένη όξινη απορροή, όταν δεν υπάρχει πλήρης εικόνα της ακριβούς χωρικής κατανομής και του όλου συστασιακού φάσματος των μεταλλοφόρων ζωνών εντός και πέριξ του πορφύρη και των άλλων συνοδών πετρωμάτων στους βαθύτερους ορίζοντες, κάτω από τη ζώνη οξείδωσης. Δεν υπάρχουν γεωτρητικά δεδομένα από τέτοια βάθη στη συγκεκριμένη περίπτωση. Άρα δεν μπορούμε κατά κανένα τρόπο να αποκλείσουμε την όξινη απορροή. Υπάρχουν όμως κάποια δεδομένα που πρέπει να μας κάνουν να υποπτευθούμε ότι όχι μόνο δεν μπορούμε να την αποκλείσουμε, αλλά πρέπει ίσως να τη θεωρήσουμε ως πολύ πιθανή.
Το νερό στην περιοχή των εξορύξεων, επιφανειακό ή από γεωτρήσεις, είναι γνωστό πως είναι επιβαρυμένο με υψηλές τιμές διαλυμένου σιδήρου, πράγμα που σημαίνει ότι και προ της όποιας εξόρυξης, ή ίσως ακριβώς λόγω παλαιότερων μικρής κλίμακας εξορυκτικών επεμβάσεων, υπάρχει διάλυση σιδηρούχων ορυκτών (άγνωστο ποιών), προφανώς από τη δράση οξινισμένου νερού. Επίσης, στη Βάθη, υπάρχουν επανθήματα τουρκουάζ με υψηλή περιεκτικότητα σε σίδηρο στην εκτεθειμένη επιφάνεια του πορφύρη, πράγμα που επίσης υποδηλώνει διάλυση και κινητοποίηση σιδήρου από το πέτρωμα, προφανώς λόγω δράσης οξινισμένων υδατικών διαλυμάτων. Υπάρχει κατά συνέπεια η βάσιμη πιθανότητα ότι μια μεγάλης κλίμακας εξορυκτική επέμβαση μπορεί να επιτείνει δραματικά αυτήν την πολύ ήπια προς το παρόν οξίνιση των υπόγειων νερών. Να προσθέσω επ’ αυτού ότι η παντελής απουσία ανθρακικών σχηματισμών από τη γεωλογική δομή της περιοχής, δεν αφήνει περιθώρια ελπίδας για φυσική εξουδετέρωση των δημιουργούμενων όξινων διαλυμάτων. Κατά τη γνώμη μου, το σύστημα από άποψη ποιότητας νερού βρίσκεται σε πολύ επισφαλή ισορροπία, που είναι βέβαιο πως θα διαταραχθεί αρνητικά αν πραγματοποιηθούν οι σκοπούμενες εξορυκτικές επεμβάσεις.
Σε μια περιοχή όπου η βόσκηση των βοοειδών γίνεται με παράλληλη μεταφορά νερού για το πότισμα των ζώων, αφού δεν υπάρχουν καθόλου ή στερεύουν και οι υπάρχουσες ποτίστρες, θα είναι εγκληματικό να τεθεί, έστω και σε ενδεχόμενο κίνδυνο, η ποιότητα και αυτού του λιγοστού απομένοντος νερού, που θα γίνει ακατάλληλο ακόμα και για το πότισμα κήπων και ζώων.
Έχω τονίσει με κάθε ευκαιρία ότι: το πρόβλημα της έλλειψης νερού στην ευρύτερη περιοχή θα έπρεπε, αυτό και μόνο, χωρίς καμία άλλη επιπρόσθετη συζήτηση και αντιπαράθεση, να αποκλείσει κάθε σκέψη για ενδεχόμενη μεταλλευτική δράση, ιδιαίτερα του εξαιρετικά υδροβόρου είδους που προτείνεται (εξόρυξη χαλκού – χρυσού).
Τα περι ανακύκλωσης νερού που προβάλλονται από τους συμβούλους του ΥΠΕΚΑ δεν θεραπεύουν το πρόβλημα, αφού κατά τη διεθνή πρακτική μόνο το 5 με 10 % του χρησιμοποιούμενου σε τέτοιες μεταλλευτικές εγκαταστάσεις νερού μπορεί να προέρχεται από ανακύκλωση, για να μη μειώνεται η αποδοτικότητα του συστήματος παραγωγής και για να αποτρέπονται βλάβες σ’ αυτό.
Κατά τον κ. Αρβανιτίδη του ΙΓΜΕ, σε σχετική έκθεσή του: «Η περιοχή στερείται σημαντικών αποθεμάτων νερού λόγω των υδρολιθολογικών συνθηκών που επικρατούν. Απαιτείται η εκπόνηση υδρογεωλογικής μελέτης στη βάση των “εν δυνάμει” επιπτώσεων που μπορεί να προκαλέσουν η κατάληψη γης από τις επιφανειακές εγκαταστάσεις και τις αντλήσεις για την ασφάλεια του μεταλλείου».
Αλλά η έλλειψη νερού στην περιοχή του Κιλκίς σε μικρό μόνο ποσοστό οφείλεται στις υδρολιθολογικές συνθήκες της περιοχής. Σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό οφείλεται στις τοπικές κλιματολογικές συνθήκες, στην πολύ χαμηλή δηλαδή τιμή των ετήσιων συνολικών βροχοπτώσεων, που δεν πρόκειται βέβαια να αυξηθούν με την όποια γίνει υδρογεωλογική μελέτη. Η δε κατανάλωση νερού από τα μεταλλεία δεν θα είναι μόνο επειδή θα γίνονται αντλήσεις για την ασφάλειά τους. Κυριότατα θα είναι για να τροφοδοτούνται σε 24ωρη βάση οι μύλοι άλεσης και οι μεγάλες δεξαμενές εμπλουτισμού.
Χρήσιμο είναι να έχουμε υπόψη μας και πόση είναι η μέση κατανάλωση νερού σε μεταλλεία χρυσού. Αυτή έχει υπολογιστεί σε 691.000 λίτρα ανά κιλό παραγόμενου χρυσού. Ας κάνει ο καθένας τον υπολογισμό του απαιτούμενου νερού για τα κατ’ ελάχιστον 28 χιλιάδες κιλά χρυσού που επιθυμούν να εξορύξουν σε πρώτη φάση στην περιοχή μας, με προοπτική να τα αυξήσουν σε πάνω από 100 χιλιάδες κιλά.
Από άποψη διαθεσιμότητας και απαιτήσεων σε νερό, ας είναι τα παραπάνω η απάντηση και σε εκείνους που θέλουν να συγκρίνουν τις εξορύξεις στο σχεδόν ερημοποιημένο Κιλκίς με εκείνες στην πνιγμένη στο νερό Φινλανδία.
Το δίλημμα λοιπόν στην περίπτωση του Κιλκίς, όπου δεν περισσεύει ούτε σταγόνα νερού, είναι πολύ απλό και μοιραίο: Χρυσός ή Νερό;
Όποιος διαλέξει το πρώτο θα είναι υπόλογος για τη δραματική στο μέλλον έλλειψη του δεύτερου.
Παραπληροφόρηση(;) τρίτη:
Θα είναι σημαντική η επιφάνεια που θα καταλάβουν τα εξορυκτικά και συνοδά έργα εντός του ορισθέντος μεταλλευτικού χώρου.
Στη συγκέντρωση της 6-2-2012 στο συνεδριακό κέντρο στο Κιλκίς, ο Δ/ντής του ΙΓΜΕ κ. Παπαβασιλείου πολύ ξεκάθαρα διατύπωσε την άποψη ότι είμαστε ακόμα στο σκοτάδι σε ό,τι αφορά την ύπαρξη εκμεταλλεύσιμων κοιτασμάτων, όπως και τη μορφή, το βάθος, το μέγεθος και τη θέση τους εντός του μεταλλευτικού χώρου. Άρα είναι πολύ πρόωρο να μιλάμε για συγκεκριμένης έκτασης εξορύξεις σε συγκεκριμένες θέσεις. Ο συνάδελφός του όμως κ. Αρβανιτίδης, στην ίδια συγκέντρωση της 6-2-2012, παίρνοντας το λόγο αμέσως μετά, ανέφερε ότι τα καθαυτό εξορυκτικά έργα θα καταλάβουν το 10% του όλου μεταλλευτικού χώρου και τα προσδιόρισε μάλιστα σε σχετικό χάρτη. Σε κείμενο του εμπειρογνώμονος του ΥΠΕΚΕ κ. Τσιραμπίδη «Κατάρα ή ευλογία για την τοπική κοινωνία η αξιοποίηση των κοιτασμάτων Χαλκού – Χρυσού του Κιλκίς» (2 Φεβρουαρίου 2012), στη σελ. 9, γράφει: «Με νόμιμες δικαστικές αποφάσεις αποζημίωσης η επιχείρηση θα αποκτήσει συγκεκριμένες εκτάσεις (εκτιμώ όχι περισσότερες από το 50% των 91 km2), μετά από λεπτομερείς ερευνητικές εργασίες, για την έναρξη των εργασιών της». Στη συνεδρίαση της επιτροπής της Βουλής, στις 16-2-2012, ο κ. Παπαβασιλείου επανέλαβε τις επιφυλάξεις του για την ύπαρξη, τη θέση, το βάθος και την έκταση εκμεταλλεύσιμων κοιτασμάτων εντός του μεταλλευτικού χώρου, ο υφυπουργός όμως κ. Μανιάτης υποστήριξε στη συνέχεια πως η έκταση των εξορυκτικών επεμβάσεων θα είναι το 5% του όλου μεταλλευτικού χώρου.
Μοιάζουν καθόλου τα προηγούμενα με υπεύθυνη πληροφόρηση εκ μέρους του ΥΠΕΚΑ επί κατασταλαγμένων απόψεων;
Ποιος λοιπόν παραπληροφορεί ποιον;
Θεωρώ πως η άποψη του Δ/ντή του ΙΓΜΕ κ. Παπαβασιλείου είναι η πλησιέστερη στην πραγματικότητα. Η προκήρυξη που έγινε είναι για έρευνα και εκμετάλλευση και αφορά την όλη έκταση των 91 χιλιάδων στρεμάτων. Κατά συνεπεια, ο τυχον αυριανός μεταλλειοκτήτης, με βάση την παραπάνω σαφέστατη στο περιεχόμενό και τη διατύπωσή της προκήρυξη, θα έχει το αναφαίρετο δικαίωμα έρευνας και εκμετάλλευσης, απεριόριστο κατά την έκταση και το βάθος, με μόνη προϋπόθεση να βρίσκεται εντός του μεταλλευτικού χώρου. Κανένας δεν μπορεί να τον περιορίσει στο μισό, το 10% ή το 5% του χώρου αυτού. Δεν υπάρχει πουθενά τέτοιος περιορισμός στους όρους της προκήρυξης.
Το 10% ή 5% της όλης έκτασης προφανώς αποτελούν τους πρώτους στόχους για την έναρξη της επιφανειακής εξόρυξης∙ αντιστοιχούν στις πλησιέστερες στην επιφάνεια και γεωλογικά εύκολα ανιχνεύσιμες σωληνοειδείς κορυφές ενός πιθανότατα περισσότερο συνεχούς και εκτεταμένου πορφυριτικού υποβάθρου, στα βάθη εκείνα στα οποία κυρίως θα στοχεύσει η εκμετάλλευση, σύμφωνα με την παρουσίαση που έκανε ο κ. Αρβανιτίδη του ΙΓΜΕ στο συνεδριακό κέντρο στις 6-2012.
Και βέβαια, μιλώντας για κατάληψη χώρου, θα πρέπει να υπολογίσουμε όχι μόνο την έκταση των εξορύξεων αυτών καθ’ αυτών, αλλά και τις νέες διανοίξεις οδών προσπέλασης αποκλειστικά για τις ανάγκες των μεταλλείων, τους χώρους απόθεσης του εξορυσσόμενου υλικού πριν την επεξεργασία του, τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας, τις αποθήκες υλικών, καθώς επίσης και τα πολύ περισσότερο εκτεταμένα πεδία απόρριψης των στείρων εξόρυξης και καταλοίπων της επεξεργασίας εμπλουτισμού.
Παραπληροφόρηση(;) τέταρτη:
Τα κατάλοιπα (στείρα εξόρυξης και κατάλοιπα επεξεργασίας εμπλουτισμού) συνιστούν σοβαρό περιβαλλοντικό κίνδυνο.
Υσχυρίζονται οι άνθρωποι του ΥΠΕΚΑ ότι τέτοιο πρόβλημα δεν πρόκειται να υπάρξει, γιατί τα κατάλοιπα αυτά θα είναι απαλλαγμένα από κάθε επικίνδυνη πρόσμιξη∙ θα είναι άσπιλα και αμόλυντα.
Πώς είναι δυνατόν κάποιοι να ισχυρίζονται στα σοβαρά πως αυτό που η παγκόσμια εμπειρία έχει χαρακτηρίσει ως το κυριότερο ίσως περιβαλλοντικό πρόβλημα που απορρέει από τη μεταλλευτική δραστηριότητα, το πρόβλημα των καταλοίπων επεξεργασίας δηλαδή, εδώ στο Κιλκίς, με ένα μαγικό τρόπο made in Greece θα εξαφανιστεί.
Αντίθετα με τους ισχυρισμούς του ΥΠΕΚΑ, πολλά είναι τα περιβαλλοντικά προβλήματα που σχετίζονται με τη φύση, τον όγκο και τον τρόπο τελικής απόθεσης τέτοιου είδους καταλοίπων.
Σε ό,τι αφορά τη φύση τους, δεν συνιστούν παρά μια εντελώς αδρανή μάζα λεπτομερέστατα κονιοποιημένου πετρώματος, όμοιου με τσιμέντο, εντελώς άχρηστου να αποτελέσει υπόβαθρο για όποια φυσική αναγεννητική προσπάθεια. Και δεν μπορεί βέβαια να είναι εντελώς απαλλαγμένα τα κατάλοιπα αυτά τόσο από κάποια μεταλλικά στοιχεία, πλην εκείνων που η επεξεργασία εμπλουτισμού απομακρύνει -και πάλι όχι εντελώς-, όσο και από υπολείμματα των χημικών ουσιών που χρησιμοποιούνται για τον εμπλουτισμό. Το πόση μπορεί να είναι αυτή η χημική επιβάρυνση μόνο σε πραγματικές συνθήκες και επι υπαρκτών καταλοίπων μπορεί να διαπιστωθεί και μετρηθεί∙ δεν είναι θέμα θεωρητικής ανάλυσης, όταν μάλιστα δεν έχουμε προσιτή και χειροπιαστή την κύρια μάζα του πετρώματος που θα αποτελέσει την πρώτη ύλη της επεξεργασίας εμπλουτισμού.
Σε ό,τι αφορά τον όγκο τους, ένας απλός υπολογισμός για μια και μόνο υποτυπώδη, πολύ μικρή στην πραγματικότητα, ανοικτή εκσκαφή εκατό μέτρων βαθους, με εκατό μέτρα διάμετρο πυθμένα, κλίση πρανών 45 μοιρών, και θεωρώντας ως απομένοντα κατάλοιπα τα 2/3 του εξορυσσόμενου υλικού, παράγει τέσσερα εκατομμύρια, εξήντα πέντε χιλιάδες κυβικά μέτρα απορριπτέα κατάλοιπα.
Παραπληροφόρηση(;) πέμπτη:
Θα υπάρξει εγκατάληψη ή αναγκαστική απαλλοτρίωση καλλιεργήσιμων εκτάσεων, εγκαταστάσεων ή ακόμα και κατοικιών των δώδεκα χωριών εντός του μεταλλευτικού χώρου.
Υποστηρίζουν οι αρμόδιοι του ΥΠΕΚΑ ότι οι εξορύξεις θα γίνουν μόνο σε χέρσες εκτάσεις και δεν θα θιχτούν δασικές ή καλλιεργήσιμες εκτάσεις, ούτε κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις, ούτε κατοικήσιμα μέρη.
Ποιος όμως μπορεί να αποκλείσει κάτι τέτοιο; Πού υπάρχει στην προκήρυξη κάποιος τέτοιος περιοριστικός όρος; Και πάλι θα πρέπει να τονιστεί ότι ο τυχόν αυριανός μεταλλειοκτήτης έχει το αναφαίρετο δικαίωμα, με βάση το κείμενο της προκήρυξης, τον μεταλλευτικό κώδικα και τα αποτελέσματα της έρευνας που ο ίδιος θα κάνει, να επέμβει οπουδήποτε εντός του μεταλλευτικού χώρου των 91 χιλιάδων στρεμάτων θεωρήσει πως μπορεί να έχει οικονομικά συμφέρουσα εξόρυξη∙ ανεξάρτητα από τις όποιες τωρινές εκτιμήσεις και υποσχέσεις των αρμοδίων του ΥΠΕΚΑ, που καθόλου δεν θα είναι υποχρεωμένος να λάβει υπόψη του.
Αν ήθελε το ΥΠΕΚΑ να περιορίσει την έρευνα και εκμετάλλευση μόνο σε χέρσες εκτάσεις, όφειλε να περιορίσει τον υπο παραχώρηση μεταλλευτικό χώρο ώστε να περιλαμβάνει μόνο τέτοιες εκτάσεις.
Το επιχείρημα όμως του ΥΠΕΚΑ αντιστρατεύεται και τη στοιχειώδη λογική. Δηλαδή, στον παρελθόντα γεωλογικό χρόνο όταν δημιουργήθηκαν οι σωληνοειδείς κορυφές του πορφύρη, αυτές διάλεξαν μόνο τα μέρη εκείνα που μετά μερικά εκατομμύρια χρόνια θα γινόταν χέρσες εκτάσεις; Και όταν πρωτοεγκαταστάθηκαν τα χωριά που βρίσκονται τώρα μέσα στο μεταλλευτικό χώρο διάλεξαν, σαν να γνώριζαν από τι θα κινδυνεύσουν στο μέλλον, θέσεις μακρυά από τις αόρατες, υπεδάφιες σωληνοειδείς αυτές κορυφές.
Εξάλλου, γιατί οι αρμόδιοι του ΥΠΕΚΑ αντιμετωπίζουν τις λεγόμενες “χέρσες εκτάσεις” ως κάτι άνευ αξίας; Ο όρος “χέρσα έκταση” είναι επιστημονικά αδόκιμος. Οι “χέρσες εκτάσεις” στους πρόποδες των Κρουσίων παίζουν το δικό τους σημαντικό ρόλο στην ισορροπία των οικοσυστημάτων της ευρύτερης περιοχής. Αγνοούν προφανώς οι του ΥΠΕΚΑ ότι αυτό που χαρακτηρίζουν ως “χέρσες εκτάσεις” είναι στην πραγματικότητα πολύτιμοι βοσκότοποι. Αν ήταν να αλλάξουν χρήση, το μόνο που θα μπορούσε να επιτραπεί θα ήταν ίσως να γίνει σ’ αυτές τις εκτάσεις μια προσπάθεια αναδάσωσής τους με τοπικά δασικά είδη, ώστε να βελτιωθεί ο βαθμός κατακράτησης νερού και να εμπλουτισθούν οι ελάχιστοι υπάρχοντες υπόγειοι υδροφορείς.
Χωριά όμως μπορεί να εγκαταληφθούν και χωρίς να υπάρξει άμεση, επιβαλλόμενη απομάκρυνση και απαλλοτρίωση. Η εγκατάληψη μπορεί να γίνει σταδιακά, καθώς η διαβίωση θα γίνεται ανυπόφορη για πολλούς και διάφορους λόγους (συνεχής ηχορύπανση, καθημερινές εκρήξεις, αέρια ρύπανση, συνεχείς διελεύσεις βαρέων οχημάτων, γειτνίαση με χώρους απόρριψης στείρων και καταλοίπων επεξεργασίας, μόλυνση ή εξάντληση του νερού, κ.α.).
Άλλωστε, αν δεν υπήρχαν καθόλου σκέψεις για ενδεχόμενες απαλλοτριώσεις, γιατί τότε ο εμπειρογνώμων του ΥΠΕΚΑ κ. Τσιραμπίδης υποσχέθηκε κατά τη συνάντηση της 6-2-2012 ότι η μεταλλευτική εταιρία που θα εγκατασταθεί θα φροντίσει να στεγάσει σε νεόδμητα διαμερίσματα όσους κατοίκους χωριών εντός του μεταλλευτικού χώρου χρειαστεί να απομακρυνθούν;
Ποιος λοιπόν παραπληροφορεί ποιον;
Παραπληροφόρηση(;) έκτη:
Θα υπάρξει μόνιμη ζημία στο περιβάλλον και δεν θα υπάρξει άξια λόγου αποκατάσταση.
Για το θέμα αυτό στη συνεδρίαση της επιτροπής της Βουλής της 16-2-2012 μίλησε η Γενική Γραμματέας του ΥΠΕΚΑ, κυρία Μ. Καραβασίλη.
Δεν θα σχολιάσω τα πολλά άλλα που είπε, παρά μόνο ετούτο το πολύ σύντομο και επιγραμματικό, με το οποίο κατέληξε και το μεταφέρω σχεδόν κατά λέξη: “Oι μέχρι σήμερα 1.500 εξορύξεις έχουν κάνει τις περιοχές χάλια. Η καινούρια στο Κιλκίς θα είναι περιβαλλοντικά σωστή”.
Εμείς, που υποτίθεται ότι παραπληροφορούμε, βασίζουμε αυτά που είπαμε και λέμε στις υπαρκτές και αποδεδειγμένα καταστροφικές χίλιες πεντακόσιες περιπτώσεις εξορύξεων.
Οι του ΥΠΕΚΑ,που υποτίθεται πως δεν παραπληροφορούν, βασίζονται σε οράματα και προθέσεις, ευσεβείς ή όχι, κατανοητές πάντως, αλλά πολύ αμφιβόλου αξιοπιστίας και αναπόδεικτης αποτελεσματικότητας.
Ποιος λοιπόν παραπληροφορεί ποιον;
Εσείς οι κάτοικοι του Κιλκίς και των Κρουσίων τι λέτε; Να τους αφήσουμε να δοκιμάσουν, ελπίζοντας πως η χιλιοστή πεντηκοσιοστή πρώτη εξόρυξη (αυτή στον τόπο σας) θα αποτελέσει, επι τέλους, τη μία και μοναδική μη καταστροφική εξορυκτική επέμβαση;
Τώρα μάλιστα που το κράτος δεν έχει πόρους να διαθέσει ούτε για τις στοιχειωδέστατες ανάγκες στη χώρα μας: τα βιβλία στα σχολεία, τα φανάρια στους δρόμους της Αθήνας, τα εισιτήρια των ανθρώπων του ΥΠΕΚΑ για να έρθουν στο Κιλκίς να ενημερώσουν τον κόσμο και τόσα άλλα.
Θα αφήσετε να σας πάνε στο άγνωστο με βάρκα την ελπίδα;
http://antigoldgreece.wordpress.com/
πρώτο κείμενό μου σε τοπικη εφημερίδα, όπως και στη συνέχεια σε 24σέλιδο κείμενό μου με τίτλο «Σχέδια Εξορυκτικής – Μεταλλευτικής Δραστηριότητας στο Δήμο Κιλκίς, Σωτηρία; Μια κάποια Λύση; ή Καταστροφή;» είχα τονίσει, και από τότε συνεχώς υπενθυμίζω, πως το κύριο πρόβλημα που δημιουργείται και που αφορά στο περιβάλλον και στη δημόσια υγεία προέρχεται από τα συνεπαγόμενα μιας τεράστιας σε κλίμακα εξορυκτικής επέμβασης, με κύριο στόχο την απόληψη και του τελευταίου ίχνους χρυσού που υπάρχει στο υπέδαφος μιας έκτασης 91 χιλιάδων στρεμμάτων, δίπλα στην πόλη του Κιλκίς.
Ο λόγος που επανέρχομαι με το παρόν κείμενο είναι οτι μεσολάβησε η δημόσια ενημέρωση των πολιτών της περιφερειακής ενότητας Κιλκίς από μέρους κλιμακίου του ΥΠΕΚΑ και του ΙΓΜΕ το βράδυ της 6-2-2012, αλλά και η μετά τρείς μέρες παραπομπή (με επιστολή της 9-2-2012) από τον υφυπουργό ΠΕΚΑ κ. Μανιάτη του θέματος για συζήτηση σε δύο Επιτροπές της Βουλής (Διαρκής Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου και Ειδική Μόνιμη Επιτροπή Προστασίας Περιβάλλοντος). Στην πρώτη (16-2-2012), που ήδη πραγματοποιήθηκε και στην οποία παρευρέθηκα κατά προτροπήν του σεβασμιωτάτου μητροπολίτου Πολυανής και Κιλκισίου κ. Εμμανουήλ, ο οποίος φρόντισε επίσης για την εξασφάλιση της σχετικής άδειας εισόδου στη Βουλή και συμμετοχής μου στην επιτροπή αυτή, μου επετράπει να μιλήσω και να εκθέσω τις απόψεις μου αυστηρά στο πλαίσιο ενός τριλέπτου. Επι τροχάδην λοιπόν κατάφερα μόλις να προλάβω να διαβάσω κείμενο μιάμιση σελίδας. Οι του Υπουργείου βεβαίως και οι συμμετέχοντες στην επιτροπή βουλευτές είχαν πολύ μεγαλύτερη ευχέρεια χρόνου να μιλήσουν στην πεντάωρης διάρκειας συνεδρίαση αυτής της επιτροπής, που άρχισε και έκλεισε με δύο μακρές ομιλίες του υφυπουργού κ. Μανιάτη.
Ποιο ήταν το πριν αλλά και μετά τη συζήτηση συμπέρασμα των συνεργατών του και του ίδιου του κ. υφυπουργού; Οτι οι τοπικές αρχές του Κιλκίς κατέληξαν να ταχθούν καθολικά και ομόφωνα εναντίον των εξορύξεων στην περιοχή Γερακαριού – Βάθης, επειδή είχαν πέσει θύματα παραπληροφόρησης και εκφοβισμού.
Επειδή συμβαίνει να θεωρώ πως συμμετείχα στην πληροφόρηση της κοινωνίας του Κιλκίς για τα συνεπαγόμενα της εξορυκτικής δράσης, και επειδή, ως επιστήμονας και ως ακαδημαϊκός δάσκαλος, θεωρώ πως η όποια εκτίμησή μου από την κοινωνία βασίζεται αποκλειστικά στην αξιοπιστία των λεγομένων μου, αισθάνομαι την ανάγκη να ξεκαθαρίσω τα πράγματα, στο βαθμό που η κατηγορία της παραπληροφόρησης προφανώς αφορά και εμένα προσωπικά και δεν μπορώ για το λόγο αυτό να την αφήσω να αιωρείται αναπάντητη.
Ποια ήταν όμως τα θέματα στα οποία ο κ. υφυπουργός θεώρησε ότι έγινε παραπληροφόρηση;
Παραπληροφόρηση(;) πρώτη:
Θα υπάρξει χρήση κυανίου στη διαδικασία απόλυψης χρυσού.
Ο υφυπουργός κ.Μανιάτης κατά τη συνεδρίαση της επιτροπής στη Βουλή στις 16-2-2012, βεβαίωσε, και κατηγορηματικά δεσμεύτηκε, πως αποκλείεται να γίνει κατά τις εμπλουτιστικές ή όποιες άλλες επεξεργασίες του υλικού που θα εξορυχθεί από το “κοίτασμα” Γερακαριού – Βάθης χρήση κυανίου.
Όμως, ο κ. υφυπουργός, ερωτηθείς επ αυτού κατά τη σύσκεψη ενημέρωσης των τοπικών φορέων του Κιλκίς που έγινε στην Αθήνα στις 19-1-2012 δεν είχε τότε αποκλείσει τη χρήση κυανίου, όπως όλοι οι εκεί συμμετέχοντες τοπικοί φορείς μας μετέφεραν.
Δεν παραπληροφορούσαμε λοιπόν, ούτε εκφοβίζαμε όταν περιγράφαμε και τονίζαμε τους κινδύνους από την τυχόν χρήση κυανίου πριν από την, για πρώτη φορά στις 16-2-2012 διατυπωθείσα, ρητή δέσμευση του κ. υφυπουργού για τη μη χρήση κυανίου. Αν δε η αλλαγή στάσης του κ. υφυπουργού στο θέμα αυτό είχε αιτία τις δικές μας επισημάνσεις για την επικινδυνότητα της χρήσης της ουσίας αυτής και την ανησυχία των πολιτών, τότε αυτή θα πρέπει να καταλογιστεί στα θετικά της δικής μας πληροφόρησης, που αποδείχτηκε εκ των πραγμάτων πως ήταν και απαραίτητη και πολύ χρήσιμη.
Νομίζω όμως, παρόλα αυτά, πως δεν θα πρέπει να πάψουμε να είμαστε σε εγρήγορση και πολύ επιφυλακτικοί σε ό,τι αφορά λεκτικές βεβαιώσεις και δεσμεύσεις υπουργών και υφυπουργών. Δεν θα είναι δα και η πρώτη φορά που τέτοιες βεβαιώσεις και δεσμεύσεις δίνονται για να καθησυχάσουν απλώς την κοινή γνώμη, για να αποδειχτούν μετά στην πράξη πως δεν ήταν παρά έπεα πτερόεντα. Από παραδείγματα, άπειρα.
Θα πρέπει να μεταφέρω όμως εδώ και να ξανατονίσω όσα έγραψα επί του θέματος στο κείμενό μου με τίτλο «Σχέδια Εξορυκτικής – Μεταλλευτικής ..κ.λπ.» για τη χρήση τοξικών χημικών ουσιών, στη σελίδα 16: «Όλες οι χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται ως συλλέκτες στη διαδικασία της επίπλευσης (ξανθάτες αλκαλιμετάλλων ή διθειφωσφατίδια, μαζί συνήθως και με κυανιούχο νάτριο), είναι τοξικές και ιδιαίτερα επικίνδυνες, τόσο κατά τη μεταφορά και τη χρήση τους, όσο και, ιδίως, κατά και μετά την τελική απόρριψή τους».
Εξακολουθώ να προσυπογράφω την παραπάνω πρόταση, που είναι υπεύθυνη πληροφόρηση και καθόλου παραπληροφόρηση. Η αφαίρεση με τη νέα θέση του κ. υφυπουργού του κυανιούχου νατρίου που (όπως έγραψα) συνήθως συνοδεύει και τις άλλες τοξικές ουσίες, βελτιώνει μεν (ως απλή υπόσχεση βεβαίως), αλλά δεν εξαλείφει την περιβαλλοντική επιβάρυνση από τη διάθεση των καταλοίπων των εμπλουτιστικών διεργασιών.
Παραπληροφόρηση(;) δεύτερη:
Θα υπάρξει όξινη απορροή.
Στην συνεδρίαση της επιτροπής της Βουλής της 16-2-2012, οι σύμβουλοι του ΥΠΕΚΑ υποστήριξαν πως αποκλείεται να υπάρξει όξινη απορροή στην περίπτωση των εξορύξεων Γερακαριού – Βάθης, λόγω ιδιαιτερότητος του εξορυσσόμενου υλικού. Αυτή είναι, με βάση την παγκόσμια βιβλιογραφία και εμπειρία, μια πρωτότυπη και πολύ αμφισβητήσιμη άποψη. Όποιος έχει το χρόνο και την όρεξη να ψάξει στο διαδίκτυο για περιπτώσεις porphyry copper acid drainage θα διαπιστώσει ότι η όξινη απορροή, σχεδόν χωρίς εξαίρεση, αλλά μόνο διαφοροποιούμενη σε ένταση κατά περίπτωση, συνοδεύει πάντοτε τα μεταλλεία θειούχων ενώσεων και σε πορφυριτικά κοιτάσματα. Επιπλέον, είναι επιστημονικά αντιδεοντολογικό να αποκλείσει κανείς a priori την τόσο συνηθισμένη όξινη απορροή, όταν δεν υπάρχει πλήρης εικόνα της ακριβούς χωρικής κατανομής και του όλου συστασιακού φάσματος των μεταλλοφόρων ζωνών εντός και πέριξ του πορφύρη και των άλλων συνοδών πετρωμάτων στους βαθύτερους ορίζοντες, κάτω από τη ζώνη οξείδωσης. Δεν υπάρχουν γεωτρητικά δεδομένα από τέτοια βάθη στη συγκεκριμένη περίπτωση. Άρα δεν μπορούμε κατά κανένα τρόπο να αποκλείσουμε την όξινη απορροή. Υπάρχουν όμως κάποια δεδομένα που πρέπει να μας κάνουν να υποπτευθούμε ότι όχι μόνο δεν μπορούμε να την αποκλείσουμε, αλλά πρέπει ίσως να τη θεωρήσουμε ως πολύ πιθανή.
Το νερό στην περιοχή των εξορύξεων, επιφανειακό ή από γεωτρήσεις, είναι γνωστό πως είναι επιβαρυμένο με υψηλές τιμές διαλυμένου σιδήρου, πράγμα που σημαίνει ότι και προ της όποιας εξόρυξης, ή ίσως ακριβώς λόγω παλαιότερων μικρής κλίμακας εξορυκτικών επεμβάσεων, υπάρχει διάλυση σιδηρούχων ορυκτών (άγνωστο ποιών), προφανώς από τη δράση οξινισμένου νερού. Επίσης, στη Βάθη, υπάρχουν επανθήματα τουρκουάζ με υψηλή περιεκτικότητα σε σίδηρο στην εκτεθειμένη επιφάνεια του πορφύρη, πράγμα που επίσης υποδηλώνει διάλυση και κινητοποίηση σιδήρου από το πέτρωμα, προφανώς λόγω δράσης οξινισμένων υδατικών διαλυμάτων. Υπάρχει κατά συνέπεια η βάσιμη πιθανότητα ότι μια μεγάλης κλίμακας εξορυκτική επέμβαση μπορεί να επιτείνει δραματικά αυτήν την πολύ ήπια προς το παρόν οξίνιση των υπόγειων νερών. Να προσθέσω επ’ αυτού ότι η παντελής απουσία ανθρακικών σχηματισμών από τη γεωλογική δομή της περιοχής, δεν αφήνει περιθώρια ελπίδας για φυσική εξουδετέρωση των δημιουργούμενων όξινων διαλυμάτων. Κατά τη γνώμη μου, το σύστημα από άποψη ποιότητας νερού βρίσκεται σε πολύ επισφαλή ισορροπία, που είναι βέβαιο πως θα διαταραχθεί αρνητικά αν πραγματοποιηθούν οι σκοπούμενες εξορυκτικές επεμβάσεις.
Σε μια περιοχή όπου η βόσκηση των βοοειδών γίνεται με παράλληλη μεταφορά νερού για το πότισμα των ζώων, αφού δεν υπάρχουν καθόλου ή στερεύουν και οι υπάρχουσες ποτίστρες, θα είναι εγκληματικό να τεθεί, έστω και σε ενδεχόμενο κίνδυνο, η ποιότητα και αυτού του λιγοστού απομένοντος νερού, που θα γίνει ακατάλληλο ακόμα και για το πότισμα κήπων και ζώων.
Έχω τονίσει με κάθε ευκαιρία ότι: το πρόβλημα της έλλειψης νερού στην ευρύτερη περιοχή θα έπρεπε, αυτό και μόνο, χωρίς καμία άλλη επιπρόσθετη συζήτηση και αντιπαράθεση, να αποκλείσει κάθε σκέψη για ενδεχόμενη μεταλλευτική δράση, ιδιαίτερα του εξαιρετικά υδροβόρου είδους που προτείνεται (εξόρυξη χαλκού – χρυσού).
Τα περι ανακύκλωσης νερού που προβάλλονται από τους συμβούλους του ΥΠΕΚΑ δεν θεραπεύουν το πρόβλημα, αφού κατά τη διεθνή πρακτική μόνο το 5 με 10 % του χρησιμοποιούμενου σε τέτοιες μεταλλευτικές εγκαταστάσεις νερού μπορεί να προέρχεται από ανακύκλωση, για να μη μειώνεται η αποδοτικότητα του συστήματος παραγωγής και για να αποτρέπονται βλάβες σ’ αυτό.
Κατά τον κ. Αρβανιτίδη του ΙΓΜΕ, σε σχετική έκθεσή του: «Η περιοχή στερείται σημαντικών αποθεμάτων νερού λόγω των υδρολιθολογικών συνθηκών που επικρατούν. Απαιτείται η εκπόνηση υδρογεωλογικής μελέτης στη βάση των “εν δυνάμει” επιπτώσεων που μπορεί να προκαλέσουν η κατάληψη γης από τις επιφανειακές εγκαταστάσεις και τις αντλήσεις για την ασφάλεια του μεταλλείου».
Αλλά η έλλειψη νερού στην περιοχή του Κιλκίς σε μικρό μόνο ποσοστό οφείλεται στις υδρολιθολογικές συνθήκες της περιοχής. Σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό οφείλεται στις τοπικές κλιματολογικές συνθήκες, στην πολύ χαμηλή δηλαδή τιμή των ετήσιων συνολικών βροχοπτώσεων, που δεν πρόκειται βέβαια να αυξηθούν με την όποια γίνει υδρογεωλογική μελέτη. Η δε κατανάλωση νερού από τα μεταλλεία δεν θα είναι μόνο επειδή θα γίνονται αντλήσεις για την ασφάλειά τους. Κυριότατα θα είναι για να τροφοδοτούνται σε 24ωρη βάση οι μύλοι άλεσης και οι μεγάλες δεξαμενές εμπλουτισμού.
Χρήσιμο είναι να έχουμε υπόψη μας και πόση είναι η μέση κατανάλωση νερού σε μεταλλεία χρυσού. Αυτή έχει υπολογιστεί σε 691.000 λίτρα ανά κιλό παραγόμενου χρυσού. Ας κάνει ο καθένας τον υπολογισμό του απαιτούμενου νερού για τα κατ’ ελάχιστον 28 χιλιάδες κιλά χρυσού που επιθυμούν να εξορύξουν σε πρώτη φάση στην περιοχή μας, με προοπτική να τα αυξήσουν σε πάνω από 100 χιλιάδες κιλά.
Από άποψη διαθεσιμότητας και απαιτήσεων σε νερό, ας είναι τα παραπάνω η απάντηση και σε εκείνους που θέλουν να συγκρίνουν τις εξορύξεις στο σχεδόν ερημοποιημένο Κιλκίς με εκείνες στην πνιγμένη στο νερό Φινλανδία.
Το δίλημμα λοιπόν στην περίπτωση του Κιλκίς, όπου δεν περισσεύει ούτε σταγόνα νερού, είναι πολύ απλό και μοιραίο: Χρυσός ή Νερό;
Όποιος διαλέξει το πρώτο θα είναι υπόλογος για τη δραματική στο μέλλον έλλειψη του δεύτερου.
Παραπληροφόρηση(;) τρίτη:
Θα είναι σημαντική η επιφάνεια που θα καταλάβουν τα εξορυκτικά και συνοδά έργα εντός του ορισθέντος μεταλλευτικού χώρου.
Στη συγκέντρωση της 6-2-2012 στο συνεδριακό κέντρο στο Κιλκίς, ο Δ/ντής του ΙΓΜΕ κ. Παπαβασιλείου πολύ ξεκάθαρα διατύπωσε την άποψη ότι είμαστε ακόμα στο σκοτάδι σε ό,τι αφορά την ύπαρξη εκμεταλλεύσιμων κοιτασμάτων, όπως και τη μορφή, το βάθος, το μέγεθος και τη θέση τους εντός του μεταλλευτικού χώρου. Άρα είναι πολύ πρόωρο να μιλάμε για συγκεκριμένης έκτασης εξορύξεις σε συγκεκριμένες θέσεις. Ο συνάδελφός του όμως κ. Αρβανιτίδης, στην ίδια συγκέντρωση της 6-2-2012, παίρνοντας το λόγο αμέσως μετά, ανέφερε ότι τα καθαυτό εξορυκτικά έργα θα καταλάβουν το 10% του όλου μεταλλευτικού χώρου και τα προσδιόρισε μάλιστα σε σχετικό χάρτη. Σε κείμενο του εμπειρογνώμονος του ΥΠΕΚΕ κ. Τσιραμπίδη «Κατάρα ή ευλογία για την τοπική κοινωνία η αξιοποίηση των κοιτασμάτων Χαλκού – Χρυσού του Κιλκίς» (2 Φεβρουαρίου 2012), στη σελ. 9, γράφει: «Με νόμιμες δικαστικές αποφάσεις αποζημίωσης η επιχείρηση θα αποκτήσει συγκεκριμένες εκτάσεις (εκτιμώ όχι περισσότερες από το 50% των 91 km2), μετά από λεπτομερείς ερευνητικές εργασίες, για την έναρξη των εργασιών της». Στη συνεδρίαση της επιτροπής της Βουλής, στις 16-2-2012, ο κ. Παπαβασιλείου επανέλαβε τις επιφυλάξεις του για την ύπαρξη, τη θέση, το βάθος και την έκταση εκμεταλλεύσιμων κοιτασμάτων εντός του μεταλλευτικού χώρου, ο υφυπουργός όμως κ. Μανιάτης υποστήριξε στη συνέχεια πως η έκταση των εξορυκτικών επεμβάσεων θα είναι το 5% του όλου μεταλλευτικού χώρου.
Μοιάζουν καθόλου τα προηγούμενα με υπεύθυνη πληροφόρηση εκ μέρους του ΥΠΕΚΑ επί κατασταλαγμένων απόψεων;
Ποιος λοιπόν παραπληροφορεί ποιον;
Θεωρώ πως η άποψη του Δ/ντή του ΙΓΜΕ κ. Παπαβασιλείου είναι η πλησιέστερη στην πραγματικότητα. Η προκήρυξη που έγινε είναι για έρευνα και εκμετάλλευση και αφορά την όλη έκταση των 91 χιλιάδων στρεμάτων. Κατά συνεπεια, ο τυχον αυριανός μεταλλειοκτήτης, με βάση την παραπάνω σαφέστατη στο περιεχόμενό και τη διατύπωσή της προκήρυξη, θα έχει το αναφαίρετο δικαίωμα έρευνας και εκμετάλλευσης, απεριόριστο κατά την έκταση και το βάθος, με μόνη προϋπόθεση να βρίσκεται εντός του μεταλλευτικού χώρου. Κανένας δεν μπορεί να τον περιορίσει στο μισό, το 10% ή το 5% του χώρου αυτού. Δεν υπάρχει πουθενά τέτοιος περιορισμός στους όρους της προκήρυξης.
Το 10% ή 5% της όλης έκτασης προφανώς αποτελούν τους πρώτους στόχους για την έναρξη της επιφανειακής εξόρυξης∙ αντιστοιχούν στις πλησιέστερες στην επιφάνεια και γεωλογικά εύκολα ανιχνεύσιμες σωληνοειδείς κορυφές ενός πιθανότατα περισσότερο συνεχούς και εκτεταμένου πορφυριτικού υποβάθρου, στα βάθη εκείνα στα οποία κυρίως θα στοχεύσει η εκμετάλλευση, σύμφωνα με την παρουσίαση που έκανε ο κ. Αρβανιτίδη του ΙΓΜΕ στο συνεδριακό κέντρο στις 6-2012.
Και βέβαια, μιλώντας για κατάληψη χώρου, θα πρέπει να υπολογίσουμε όχι μόνο την έκταση των εξορύξεων αυτών καθ’ αυτών, αλλά και τις νέες διανοίξεις οδών προσπέλασης αποκλειστικά για τις ανάγκες των μεταλλείων, τους χώρους απόθεσης του εξορυσσόμενου υλικού πριν την επεξεργασία του, τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας, τις αποθήκες υλικών, καθώς επίσης και τα πολύ περισσότερο εκτεταμένα πεδία απόρριψης των στείρων εξόρυξης και καταλοίπων της επεξεργασίας εμπλουτισμού.
Παραπληροφόρηση(;) τέταρτη:
Τα κατάλοιπα (στείρα εξόρυξης και κατάλοιπα επεξεργασίας εμπλουτισμού) συνιστούν σοβαρό περιβαλλοντικό κίνδυνο.
Υσχυρίζονται οι άνθρωποι του ΥΠΕΚΑ ότι τέτοιο πρόβλημα δεν πρόκειται να υπάρξει, γιατί τα κατάλοιπα αυτά θα είναι απαλλαγμένα από κάθε επικίνδυνη πρόσμιξη∙ θα είναι άσπιλα και αμόλυντα.
Πώς είναι δυνατόν κάποιοι να ισχυρίζονται στα σοβαρά πως αυτό που η παγκόσμια εμπειρία έχει χαρακτηρίσει ως το κυριότερο ίσως περιβαλλοντικό πρόβλημα που απορρέει από τη μεταλλευτική δραστηριότητα, το πρόβλημα των καταλοίπων επεξεργασίας δηλαδή, εδώ στο Κιλκίς, με ένα μαγικό τρόπο made in Greece θα εξαφανιστεί.
Αντίθετα με τους ισχυρισμούς του ΥΠΕΚΑ, πολλά είναι τα περιβαλλοντικά προβλήματα που σχετίζονται με τη φύση, τον όγκο και τον τρόπο τελικής απόθεσης τέτοιου είδους καταλοίπων.
Σε ό,τι αφορά τη φύση τους, δεν συνιστούν παρά μια εντελώς αδρανή μάζα λεπτομερέστατα κονιοποιημένου πετρώματος, όμοιου με τσιμέντο, εντελώς άχρηστου να αποτελέσει υπόβαθρο για όποια φυσική αναγεννητική προσπάθεια. Και δεν μπορεί βέβαια να είναι εντελώς απαλλαγμένα τα κατάλοιπα αυτά τόσο από κάποια μεταλλικά στοιχεία, πλην εκείνων που η επεξεργασία εμπλουτισμού απομακρύνει -και πάλι όχι εντελώς-, όσο και από υπολείμματα των χημικών ουσιών που χρησιμοποιούνται για τον εμπλουτισμό. Το πόση μπορεί να είναι αυτή η χημική επιβάρυνση μόνο σε πραγματικές συνθήκες και επι υπαρκτών καταλοίπων μπορεί να διαπιστωθεί και μετρηθεί∙ δεν είναι θέμα θεωρητικής ανάλυσης, όταν μάλιστα δεν έχουμε προσιτή και χειροπιαστή την κύρια μάζα του πετρώματος που θα αποτελέσει την πρώτη ύλη της επεξεργασίας εμπλουτισμού.
Σε ό,τι αφορά τον όγκο τους, ένας απλός υπολογισμός για μια και μόνο υποτυπώδη, πολύ μικρή στην πραγματικότητα, ανοικτή εκσκαφή εκατό μέτρων βαθους, με εκατό μέτρα διάμετρο πυθμένα, κλίση πρανών 45 μοιρών, και θεωρώντας ως απομένοντα κατάλοιπα τα 2/3 του εξορυσσόμενου υλικού, παράγει τέσσερα εκατομμύρια, εξήντα πέντε χιλιάδες κυβικά μέτρα απορριπτέα κατάλοιπα.
Παραπληροφόρηση(;) πέμπτη:
Θα υπάρξει εγκατάληψη ή αναγκαστική απαλλοτρίωση καλλιεργήσιμων εκτάσεων, εγκαταστάσεων ή ακόμα και κατοικιών των δώδεκα χωριών εντός του μεταλλευτικού χώρου.
Υποστηρίζουν οι αρμόδιοι του ΥΠΕΚΑ ότι οι εξορύξεις θα γίνουν μόνο σε χέρσες εκτάσεις και δεν θα θιχτούν δασικές ή καλλιεργήσιμες εκτάσεις, ούτε κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις, ούτε κατοικήσιμα μέρη.
Ποιος όμως μπορεί να αποκλείσει κάτι τέτοιο; Πού υπάρχει στην προκήρυξη κάποιος τέτοιος περιοριστικός όρος; Και πάλι θα πρέπει να τονιστεί ότι ο τυχόν αυριανός μεταλλειοκτήτης έχει το αναφαίρετο δικαίωμα, με βάση το κείμενο της προκήρυξης, τον μεταλλευτικό κώδικα και τα αποτελέσματα της έρευνας που ο ίδιος θα κάνει, να επέμβει οπουδήποτε εντός του μεταλλευτικού χώρου των 91 χιλιάδων στρεμάτων θεωρήσει πως μπορεί να έχει οικονομικά συμφέρουσα εξόρυξη∙ ανεξάρτητα από τις όποιες τωρινές εκτιμήσεις και υποσχέσεις των αρμοδίων του ΥΠΕΚΑ, που καθόλου δεν θα είναι υποχρεωμένος να λάβει υπόψη του.
Αν ήθελε το ΥΠΕΚΑ να περιορίσει την έρευνα και εκμετάλλευση μόνο σε χέρσες εκτάσεις, όφειλε να περιορίσει τον υπο παραχώρηση μεταλλευτικό χώρο ώστε να περιλαμβάνει μόνο τέτοιες εκτάσεις.
Το επιχείρημα όμως του ΥΠΕΚΑ αντιστρατεύεται και τη στοιχειώδη λογική. Δηλαδή, στον παρελθόντα γεωλογικό χρόνο όταν δημιουργήθηκαν οι σωληνοειδείς κορυφές του πορφύρη, αυτές διάλεξαν μόνο τα μέρη εκείνα που μετά μερικά εκατομμύρια χρόνια θα γινόταν χέρσες εκτάσεις; Και όταν πρωτοεγκαταστάθηκαν τα χωριά που βρίσκονται τώρα μέσα στο μεταλλευτικό χώρο διάλεξαν, σαν να γνώριζαν από τι θα κινδυνεύσουν στο μέλλον, θέσεις μακρυά από τις αόρατες, υπεδάφιες σωληνοειδείς αυτές κορυφές.
Εξάλλου, γιατί οι αρμόδιοι του ΥΠΕΚΑ αντιμετωπίζουν τις λεγόμενες “χέρσες εκτάσεις” ως κάτι άνευ αξίας; Ο όρος “χέρσα έκταση” είναι επιστημονικά αδόκιμος. Οι “χέρσες εκτάσεις” στους πρόποδες των Κρουσίων παίζουν το δικό τους σημαντικό ρόλο στην ισορροπία των οικοσυστημάτων της ευρύτερης περιοχής. Αγνοούν προφανώς οι του ΥΠΕΚΑ ότι αυτό που χαρακτηρίζουν ως “χέρσες εκτάσεις” είναι στην πραγματικότητα πολύτιμοι βοσκότοποι. Αν ήταν να αλλάξουν χρήση, το μόνο που θα μπορούσε να επιτραπεί θα ήταν ίσως να γίνει σ’ αυτές τις εκτάσεις μια προσπάθεια αναδάσωσής τους με τοπικά δασικά είδη, ώστε να βελτιωθεί ο βαθμός κατακράτησης νερού και να εμπλουτισθούν οι ελάχιστοι υπάρχοντες υπόγειοι υδροφορείς.
Χωριά όμως μπορεί να εγκαταληφθούν και χωρίς να υπάρξει άμεση, επιβαλλόμενη απομάκρυνση και απαλλοτρίωση. Η εγκατάληψη μπορεί να γίνει σταδιακά, καθώς η διαβίωση θα γίνεται ανυπόφορη για πολλούς και διάφορους λόγους (συνεχής ηχορύπανση, καθημερινές εκρήξεις, αέρια ρύπανση, συνεχείς διελεύσεις βαρέων οχημάτων, γειτνίαση με χώρους απόρριψης στείρων και καταλοίπων επεξεργασίας, μόλυνση ή εξάντληση του νερού, κ.α.).
Άλλωστε, αν δεν υπήρχαν καθόλου σκέψεις για ενδεχόμενες απαλλοτριώσεις, γιατί τότε ο εμπειρογνώμων του ΥΠΕΚΑ κ. Τσιραμπίδης υποσχέθηκε κατά τη συνάντηση της 6-2-2012 ότι η μεταλλευτική εταιρία που θα εγκατασταθεί θα φροντίσει να στεγάσει σε νεόδμητα διαμερίσματα όσους κατοίκους χωριών εντός του μεταλλευτικού χώρου χρειαστεί να απομακρυνθούν;
Ποιος λοιπόν παραπληροφορεί ποιον;
Παραπληροφόρηση(;) έκτη:
Θα υπάρξει μόνιμη ζημία στο περιβάλλον και δεν θα υπάρξει άξια λόγου αποκατάσταση.
Για το θέμα αυτό στη συνεδρίαση της επιτροπής της Βουλής της 16-2-2012 μίλησε η Γενική Γραμματέας του ΥΠΕΚΑ, κυρία Μ. Καραβασίλη.
Δεν θα σχολιάσω τα πολλά άλλα που είπε, παρά μόνο ετούτο το πολύ σύντομο και επιγραμματικό, με το οποίο κατέληξε και το μεταφέρω σχεδόν κατά λέξη: “Oι μέχρι σήμερα 1.500 εξορύξεις έχουν κάνει τις περιοχές χάλια. Η καινούρια στο Κιλκίς θα είναι περιβαλλοντικά σωστή”.
Εμείς, που υποτίθεται ότι παραπληροφορούμε, βασίζουμε αυτά που είπαμε και λέμε στις υπαρκτές και αποδεδειγμένα καταστροφικές χίλιες πεντακόσιες περιπτώσεις εξορύξεων.
Οι του ΥΠΕΚΑ,που υποτίθεται πως δεν παραπληροφορούν, βασίζονται σε οράματα και προθέσεις, ευσεβείς ή όχι, κατανοητές πάντως, αλλά πολύ αμφιβόλου αξιοπιστίας και αναπόδεικτης αποτελεσματικότητας.
Ποιος λοιπόν παραπληροφορεί ποιον;
Εσείς οι κάτοικοι του Κιλκίς και των Κρουσίων τι λέτε; Να τους αφήσουμε να δοκιμάσουν, ελπίζοντας πως η χιλιοστή πεντηκοσιοστή πρώτη εξόρυξη (αυτή στον τόπο σας) θα αποτελέσει, επι τέλους, τη μία και μοναδική μη καταστροφική εξορυκτική επέμβαση;
Τώρα μάλιστα που το κράτος δεν έχει πόρους να διαθέσει ούτε για τις στοιχειωδέστατες ανάγκες στη χώρα μας: τα βιβλία στα σχολεία, τα φανάρια στους δρόμους της Αθήνας, τα εισιτήρια των ανθρώπων του ΥΠΕΚΑ για να έρθουν στο Κιλκίς να ενημερώσουν τον κόσμο και τόσα άλλα.
Θα αφήσετε να σας πάνε στο άγνωστο με βάρκα την ελπίδα;
http://antigoldgreece.wordpress.com/
