Το αν είναι βιώσιμο το ελληνικό χρέος ή όχι σε αυτή τη φάση έχει μικρή σημασία. Το σημαντικό για εμάς στην τωρινή φάση είναι ότι έχουμε αποφύγει την κατάρρευση.
Προσωπικά θα προτιμούσα τα πράγματα να είναι διαφορετικά. Θα προτιμούσα οι ιδιώτες να κουρευτούν 100% (τα έχουμε πει από πέρσι), θα προτιμούσα να είχαμε κάνει το κούρεμα από αρχές 2010, θα προτιμούσα το επιτόκιο να ήταν μικρότερο και θα προτιμούσα να μας είχε μειωθεί το χρέος στο 70% του ΑΕΠ από σήμερα.
Θα προτιμούσα να είχε κρατικοποιηθεί το 100% του τραπεζικού συστήματος σήμερα και να είχε επιβληθεί το εθιμικό δίκαιο της αγοράς στο ακέραιο. Πολλά θα προτιμούσα να είχαν γίνει και πολλά θα μπορούσαν να γίνουν που δεν έχουν γίνει.
Στο ερώτημα του αν το ελληνικό χρέος θα είναι βιώσιμο, η απάντηση είναι όχι.
Βιωσιμότητα θα πετύχουμε μόνο όταν θα έχει εμπιστοσύνη η αγορά να μας δανείσει ξανά. Και δεν βλέπω αυτό να γίνεται για πάρα πολλά χρόνια ακόμα. Όχι μόνο δεν θα μας δανείσει το 2020, αλλά παίζει αν θα μας δανείσει έως το 2030. Η κηδεμονία θα είναι μαζί μας για πολλά χρόνια.
Για να σας δώσω να καταλάβετε το πόσο επισφαλή είναι η πρόβλεψη για χρέος 120% του ΑΕΠ το 2020, ενδεικτικά παραθέτω ότι όχι μόνο έχουν πέσει έξω άπαντες σχετικά με τα πάντα τα τελευταία δυο χρόνια, αλλά δεν ξέρουμε τι επίπεδα ύφεσης θα έχουμε φέτος, πόσο μάλιστα του χρόνου. Πως είναι δυνατόν να γίνουν προβλέψεις για το που θα είναι το ΑΕΠ μας το 2020 είναι πέραν εμού.
Αμφιβολίες για την βιωσιμότητα του σχεδίου, όμως, έχουν ακόμα και αυτοί που τα σκέφτηκαν όλα αυτά. Διαβάζουμε λοιπόν ένα απόρρητο έγγραφο που κυκλοφόρησε από τους FT ότι:
... οι προοπτικές για την Ελλάδα να είναι σε θέση να επιστρέψει στην αγορά κατά τα έτη μετά το τέλος του νέου προγράμματος είναι αβέβαιες και απαιτούν περισσότερη ανάλυση. Η παρατεταμένη οικονομική στήριξη με κατάλληλους όρους από τον επίσημο τομέα μπορεί να είναι απαραίτητη.
Επιπλέον, υπάρχει μια θεμελιώδης ένταση μεταξύ των στόχων του προγράμματος για τη μείωση του χρέους και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, δεδομένου ότι η εσωτερική υποτίμηση που απαιτείται για την αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε υψηλότερο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ στο άμεσο μέλλον.
Στο πλαίσιο αυτό, ένα σενάριο που προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία περιλαμβάνει εσωτερική υποτίμηση μέσω βαθύτερης ύφεση (λόγω της συνεχιζόμενης καθυστέρησης με τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και με τη δημοσιονομική πολιτική και ιδιωτικοποίηση της εφαρμογής). Αυτό θα οδηγήσει σε μια πολύ υψηλότερη τροχιά χρέους, εκτοξεύοντας το χρέος έως το 160% του ΑΕΠ το 2020. Με δεδομένους τους κινδύνους, το ελληνικό πρόγραμμα μπορεί να παραμένει επιρρεπές σε ατυχήματα, με ερωτήσεις σχετικά με τη βιωσιμότητα του να παραμείνουν.
Με λίγα λόγια, είναι τόσα πολλά τα στραβά που θα μπορούσαν να γίνουν και τόσα λίγα τα μπόσικα στο σχέδιο αυτό (το κούρεμα δεν είναι αρκετό), που οι πιθανότητες είναι ότι, αυτό το σχέδιο δεν μας κάνει βιώσιμους.
Το σχέδιο αυτό θεωρητικά θα μπορούσε να δουλέψει αν, όλα πήγαιναν σύμφωνα με το πρόγραμμα χωρίς να παρεκκλίνουμε ούτε στο ελάχιστο από το οτιδήποτε και αν δεν υπάρξει κάποιο οικονομικό ατύχημα στην Ευρώπη μελλοντικά.
Αλλά πως μπορεί να είναι κάνεις τόσο σίγουρος; Τι θα γίνει αν σε 2-3 χρόνια από τώρα η Ευρώπη έχει βυθιστεί σε βαθιά ύφεση;
Πως είναι δυνατόν να προβλέπεις αύξηση του ΑΕΠ στην Ελλάδα, όταν η απομόχλευση των τραπεζικών ισολογισμών ανά την Ευρώπη μόλις έχει αρχίσει;
Πως είναι δυνατόν να ανεξαρτητοποιηθεί τόσο πολύ η Ελλάδα και να έχει ανάπτυξη, όταν μπορούν να γίνουν χίλια-δύο οικονομικά ατυχήματα στο ενδιάμεσο (και έχω την αίσθηση ότι θα γίνουν); Η απάντηση είναι ότι δεν μπορεί και αυτό το σχέδιο δεν αφήνει καθόλου μπόσικα για ατυχήματα.
Τα μπόσικα αυτά δεν είναι τίποτα άλλο από ένα πολύ μεγαλύτερο κούρεμα από αυτό που έχει αποφασιστεί, με σκοπό να μπορούμε να απορροφήσουμε τους κραδασμούς από ένα απρόσμενο οικονομικό γεγονός μελλοντικά.
Έχοντας πει όλα αυτά όμως, αυτό δε σημαίνει ότι το σχέδιο αυτό δεν είναι σημαντικό. Δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να το αγκαλιάσουμε και δεν σημαίνει ότι πρέπει να είμαστε αχάριστοι. Είναι ένα σχέδιο καλύτερο από το τίποτα και καλύτερο από αυτό που είχαμε πριν.
Για μένα αυτή τη στιγμή πρωτεύει ότι δεν έχουμε καταρρεύσει. Όπως έχω πει πολλές φορές, εκτιμώ ότι αυτό το σχέδιο θα αναιρεθεί μελλοντικά και θα υποστούν κούρεμα διακρατικά δάνεια, οργανισμοί και το 100% των υπολοίπων ομολόγων της αγοράς αν χρειαστεί.
Μέχρι τότε εμείς θα πρέπει να παλέψουμε να γίνουμε καλύτεροι, να προσπαθήσουμε να εφαρμόσουμε όσο μπορούμε αυτό το μνημόνιο (έστω και στραβά) και να χρησιμοποιήσουμε όποια βοήθεια μας δοθεί για να φτιάξουμε τη χώρα μας. Νταηλίκια, λαϊκισμούς και επανάσταση να κάνουν ορισμένοι με δικά τους λεφτά όχι με δικά μας.
Μάχες θα χάσουμε στην πορεία, αλλά δεν έχουμε την πολυτέλεια να χάσουμε τον πόλεμο της βιωσιμότητας της χώρας μας. Και ο πόλεμος μόλις άρχισε.
market-talk.net
