Εναλλακτική πρόταση στην αγορά ομολόγων και παράλληλα μέσο διασφάλισης για τους κατόχους ομολόγων, αποτελούν τα CDS (credit default swaps) στα ελληνικά, ασφαλιστήρια κινδύνου (σε επίσημους όρους...
Συμβάσεις Μεταφοράς Κινδύνου Αθέτησης Υποχρέωσης). Τα CDS με απλά λόγια είναι ένα χρηματοοικονομικό προϊόν, το οποίο χαρακτηρίζεται ως αμφισήμαντο. Κύρια χρήση τους αποτελεί η αγορά του από κατόχους ομολόγων, με σκοπό τη διασφάλισή τους από ένα χρηματοπιστωτικό γεγονός (π.χ. χρεοκοπία εκδότριας χώρας ομολόγου) που οδηγεί σε απώλεια του κεφαλαίου τους στα ομόλογα. Ο κάτοχος ομολόγων και ταυτόχρονα CDS, κερδίζει με την αποπληρωμή των ομολόγων ή την πληρωμή ασφάλειας από τα CDS, τα οποία ενεργοποιούνται κατά την οριστική απώλεια των ομολόγων και του κεφαλαίου σε αυτά, πιο συγκεκριμένα στη χρεοκοπία της χώρας. Είναι δηλαδή αντιστρόφως ανάλογα της αγοράς ομολόγων. Δευτερεύουσα αλλά εξίσου συχνή χρήση τους, είναι η αγορά τους, μια μορφή στοιχήματος υπέρ της πτώχευσης μιας χώρας, από ανεξάρτητους, ως προς την αγορά ομολόγων, «επενδυτών». Νομικά αποδεκτό στοίχημα, ηθικά όμως επισφαλές και συχνά υπαγόμενο στους νόμους της ζούγκλας, όπου ο ισχυρότερος καθορίζει τους κανόνες του παιχνιδιού.Επιστρέφοντας στην ελληνική πραγματικότητα, τόσο την προ όσο και την εν μέσω κρίσης αυτή, το ελληνικό κράτος κατέφευγε κατά καιρούς στην έκδοση ομολόγων με σκοπό την άντληση κεφαλαίων προς διευθέτηση των τρεχόντων υποχρεώσεών του. Ειδικότερα, στην περίοδο κρίσης, οι αγοραστές ήταν πολυάριθμοι. Ιδιώτες, ξένες και εγχώριες τράπεζες και, φυσικά, το ίδιο το ελληνικό δημόσιο μέσω των Ασφαλιστικών Ταμείων του. Τόσο τα
ασφαλιστικά ταμεία, λοιπόν, που στόχο έχουν τη διασφάλιση και παροχή συντάξεων στους δικαιούχους τους όσο και οι ελληνικές ΔΕΚΟ και οι κρατικών συμφερόντων τράπεζες, εκτέθηκαν στο ρίσκο των ομολόγων του ελληνικού δημοσίου είτε πρωτογενώς είτε δευτερογενώς (σε ποσό 45,971 δις € με βάση στοιχεία Ιουν. 2011). Η έκθεσή τους στα ΟΕΔ θεωρείται ρίσκο, διότι αφενός είναι οξύμωρο να αγοράζεις οτιδήποτε που ο ίδιος έχεις εκδώσει προς πώληση (και μάλιστα σε τέτοιο ποσοστό) και δευτερευόντως διότι η οικονομική συγκυρία κρινόταν ως αμφίβολη, δεδομένων των spreads και του ευρύτερου κλίματος κερδοσκοπίας που είχε σχηματιστεί εις βάρος της χώρας μας. Ο μόνος τρόπος διασφάλισης συνεπώς, και εφ’ όσον οι παραπάνω οργανισμοί σκοπό είχαν υγιείς επενδυτικές στρατηγικές ώστε να διασφαλίσουν την ομαλότητα στη λειτουργία τους και την απόδοση συντάξεων και λοιπών δικαιουμένων στους δικαιούχους, θα ήταν να προμηθευτούν και να επενδύσουν ταυτόχρονα και στα CDS. Αυτό ποτέ δε συνέβη, παρά μόνον στην περίπτωση του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου (ΤΤ) και καταλήγοντας πρόσφατα στο περίφημο PSI, παρά το haircut (κούρεμα των ομολόγων), το ελληνικό κράτος κατέληξε εν τέλει ζημιωμένο δεδομένου ότι οι οργανισμοί του είχαν εκτεθεί ως επενδυτές σε ομόλογα η αξία τον οποίων κουρεύτηκε-μειώθηκε και επιπλέον θα πρέπει να χρηματοδοτήσει με επιχορηγήσεις και αυξημένες δαπάνες τους οργανισμούς αυτούς ώστε να καλύψουν τις ασφαλιστικές τους δαπάνες προς τους δικαιούχους.
Συμπέρασμα 1ο:
Καταλήγοντας σε ένα προσωπικό και εντελώς υποκειμενικό συμπέρασμα, θεωρώ ότι σαφώς και εμείς ως πολίτες αυτού του κράτους φέρουμε ευθύνη πρωτίστως, στο ζήτημα των ανθρώπων που εκλέγουμε ψηφίζοντας δημοκρατικά για να μας κυβερνήσουν και δευτερευόντως ως προς τη γενικότερη νοοτροπία μας και την επιρρέπειά μας σε εύκολες στρατηγικές κέρδους. Ιστορική ευθύνη όμως φέρουν, οι ιθύνοντες και υπεύθυνοι αυτής της κρίσης, όχι τόσο οι κατά καιρούς κυβερνόντες πολιτικά αυτόν τον τόπο (χωρίς να χρεώνω ευθύνες σε συγκεκριμένα πρόσωπα), όσο οι πάσης φύσεως έχοντες τη δύναμη και την εξουσία, κάτοχοι καίριων, οικονομικού ενδιαφέροντος, θέσεων. Ουδείς καταλληλότερος αυτών, στη λήψη της ορθής και της λανθασμένης, ως προς το συμφέρον της πατρίδος, αποφάσεως, πόσο μάλιστα εν μέσω παγκόσμιας οικονομικής αστάθειας και κρίσης.
ΜΤΣ: Το χρονικό αποδυνάμωσης ενός κολλοσού:
Σεπτέμβριος 2010 και ο τότε ΥΕΘΑ ανακοινώνει επίσημα, αυτό που οι περισσότεροι υπέθαλπταν στο υποσυνείδητό τους· την αναστολή καταβολής του μερίσματος Δ’ τριμήνου 2011 και μεταφορά αυτής στα τέλη Οκτωβρίου. Η είδηση, παρόλο που ήτο διαφαινόμενη και εν πολλοίςαναμενόμενη, κυρίως όμως οι προεκτάσεις και τα αίτια της, ξάφνιασαν το σύνολο των ενστόλων εν ενεργεία και μη. Το ΜΤΣ, το ταμείο που από το 1861 στήριζε τον κλάδο των ενόπλων του Στρατού Ξηράς, είχε κηρύξει επί της ουσίας στάση πληρωμών. Ποίες ήταν οι ενέργειες που οδήγησαν σε αυτό το απευκταίο (χρηματοπιστωτικό) γεγονός και κατ’ επέκταση ποιές ήταν οι συνέπειες του; Οι αιτίες πολυπληθείς και οι συνέπειες, μέχρι και σήμερα, ανεπανόρθωτες και ηθικά ζημιογόνες. Για το λόγο αυτό και χάριν συντομίας, η ανάλυση θα εστιάσει στις σημαντικότερες αυτών.
Γενική Τράπεζα της Ελλάδος και ΜΤΣ:
Η ιστορία της ΓΤτΕ ξεκινά τον Οκτώβριο του 1937, όταν και ιδρύεται με κεφάλαια του ΜΤΣ, ενώ το 1985 οι μετοχές της τράπεζας εισάγονται προς διαπραγμάτευση στην κύρια αγορά του Χ.Α.Α.. Μέχρι το 2004 κύριος μέτοχος της τράπεζας παρέμενε το ΜΤΣ. Εκείνη τη χρονιά επιτυγχάνεται η εξαγορά, μέσω αύξησης μετοχικού κεφαλαίου (ΑΜΚ), του πλειοψηφικού πακέτου των μετοχών (αρχικά με ποσοστό 50,01% και τον επόμενο χρόνο με 52,32%) από το γαλλικό τραπεζικό όμιλο Société Générale. Το ΜΤΣ λόγω αδυναμίας διαθέσιμων οικονομικών πόρων δεν εισέρχεται στην ΑΜΚ και έτσι καταλήγει να καθιστά μειοψηφία με ποσοστό περί το 2%. Οι απώλειες τόσο σε οικονομικά μεγέθη (κερδοφορία, μείωση εσόδων, κλπ) όσο και σε στρατηγικό σχεδιασμό για το ταμείο είναι σοβαρές (υπενθυμίζεται ότι η Geniki Bank πλέον, είναι ο τραπεζικός βραχίονας των «ένστολων» συναλλαγών). Πέραν τούτου, το ταμείο υπέστη επιπλέον ζημίες αν αναλογιστούμε την οικονομική ενίσχυση που προσέφερε στην τράπεζα ύψους 250 εκ. €, μέσω αγοράς μετοχών, κατά την περίοδο του κραχ στο ελληνικό χρηματιστήριο.
Οι οφειλές του πολιτειακού κράτους:
“Είναι δύσκολο να σταθεί όρθιο ένα άδειο σακί.”
(Βενιαμίν Φραγκλίνος, 1706-1790, Αμερικανός πολιτικός και συγγραφέας)
Η παραπάνω ρήση του πολυτάλαντου Βενιαμίν Φραγκλίνου, βρίσκει πλήρη εφαρμογή στην περίπτωση του ΜΤΣ και στη σχέση του με τον κρατικό μηχανισμό. Καθυστερήσεις, μειωμένες αποδοχές και λανθασμένες πολιτικές αποφάσεις και νομοθεσίες αποδυνάμωσαν τον άλλοτε υγιέστερο οργανισμό. Αριθμώντας έχουμε διαδοχικά:
* Τη μη καταβολή υπολοίπου 4,4 εκ. € από επιχορήγηση του Υπ.Οικ. από τον προϋπολογισμό του 1990(!)
* Τη μη επιχορήγηση 4,5 εκ. €, ως υποσχεθέντα, που αφορούν μερίσματα αποκατασταθέντων αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης
* Πολιτική αύξησης αποδοχών των ενστόλων, μέσω αύξησης επιδομάτων, με άμεση συνέπεια το πάγωμα των εισφορών προς το ΜΤΣ
* Την κατάργηση κράτησης 4% υπέρ ΜΤΣ από τις αγορές εξοπλισμών
* Το χρέος του Υπ. Δικαιοσύνης προς το ταμείο για χρήση του Σαρόγλειου Μεγάρου, σημερινή Λέσχη Αξιωματικών Ενόπλων Δυνάμεων (ΛΑΕΔ), το οποίο μαζί με την αναπροσαρμογή του μισθώματος ξεπερνά τα 20 εκ. €.
Ίδιες στρατηγικές πολιτικές και επικρατούσες συνθήκες:
Κρίνεται σκόπιμο παρόλαυτά να αναφερθούμε και στις λανθασμένες αποφάσεις και στρατηγικές του ίδιου του οργανισμού σε συνδυασμό με τις επίκαιρες συνθήκες, όντας και αυτές εξίσου αναποτελεσματικές (κατ’ ελάχιστον).
Το ευρύτερο κλίμα αποσταθεροποίησης που επικρατεί τα τελευταία χρόνια στην πατρίδα μας, οδήγησε σε μαζικές παραιτήσεις στελεχών τόσο των Ε.Δ. (σ.σ. Σ.Ξ.) όσο και αστυνομικών (το 68% αυτών ανήκει στο ΜΤΣ), με άμεση συνέπεια τη ραγδαία αύξηση των υποχρεώσεων του οργανισμού μειώνοντας παράλληλα τη σχέση εργαζομένων και δικαιούχων μερίσματος σε 0,9 από 1. Στα παραπάνω είναι καίριας σημασίας να συνυπολογιστεί και η πολιτική του ταμείου στο ζήτημα της προικοδότησης (Β.Ε.Α.).
Επιπλέον οι πολιτικές μισθώσεως κτηρίων, εκ των οποίων θα μπορούσε να επωφεληθεί ο οργανισμός, κρίνονται, εκ των υστέρω τουλάχιστον, επιζήμιες. Συν τοις άλλοις πραγματοποιήθηκε ρευστοποίηση μέρους της ακίνητης περιουσίας του ταμείου με σκοπό την κάλυψη ελλειμμάτων κατά την περίοδο 1995-2000.
Συμπέρασμα 2ο
Παρατηρούμε, λοιπόν, συνοψίζοντας αυτό που είχαμε επισημάνει από την αρχή. Λάθη, παραλήψεις, άστοχες αποφάσεις. Και όλα αυτά σε ένα ευρύτερο δυσμενές οικονομικό περιβάλλον. Μοιάζει κατά συνέπεια, ως εύλογη απόρροια η οικονομική αποδυνάμωση του ΜΤΣ και ως εκ τούτου η αναστολή, και ίσως και καταστολή, των μερισμάτων και της στήριξης του ταμείου προς τους ενστόλους δικαιούχους και τις οικογένειές τους. Ενός ταμείου που ιδρύθηκε με αυτοσκοπό τη στήριξη και την προστασία από οικονομικά αδιέξοδα των ανθρώπων των οποίων το στηρίζουν και το χρηματοδοτούν. Ίσως τελικά, η κοινωνία μας και οι θεσμοί μας έχουν μετατραπεί σε οικονομικούς και λιγότερο ανθρωποκεντρικούς.
Υ.Γ.: “Κανένας θεσμός, κανένας κανόνας δε μπορεί να ανατρέψει τη βούληση. Η μόνη λύση βρίσκεται στις προθέσεις αυτής”.
