τελευταία 100 χρόνια της «μετάβασής» της (του περάσματος της από τον αυτοκρατορικό στον εθνικό κόσμο) αποτελεί ο τόμος με τίτλο «Θεσσαλονίκη: Μια πόλη σε μετάβαση, 1912-2012» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Επίκεντρο».
Η 584 σελίδων έκδοση περιλαμβάνει εισηγήσεις 44 επιστημόνων (ιστορικών, αρχαιολόγων, αρχιτεκτόνων, διεθνολόγων, νομικών κ.α.) που μετείχαν στο διεθνές συνέδριο το οποίο διοργάνωσε προ τριετίας (τον Οκτώβριο του 2012) ο Δήμος Θεσσαλονίκης για την εκατονταετηρίδα της απελευθέρωσης της πόλης.
Το συνέδριο εκείνο, ήταν ουσιαστικά η μοναδική «εορταστική» εκδήλωση που κατάφερε να διοργανωθεί στη Θεσσαλονίκη και αποτέλεσε, όπως χαρακτηριστικά είπε στη διάρκεια της χθεσινοβραδινής παρουσίασης του τόμου στο δημαρχείο Θεσσαλονίκης ο πρόεδρος της Πολιτιστικής εταιρείας Επιχειρηματιών Βόρειας Ελλάδας Σταύρος Ανδρεάδης (που είχε αναλάβει τότε να ηγηθεί της επιτροπής εορτασμού αλλά «μετά από μια μάλλον αποτυχημένη συνεργασία με το "βαθύ κράτος" παραιτήθηκε καθώς δεν παρήχθη αποτέλεσμα») «μια θαρραλέα πρωτοβουλία και συνεισφορά σ' αυτό που η πόλη δεν έχει κατακτήσει ακόμη: την αντικειμενική θέαση της ιστορίας της».
Αυτή την «αντικειμενική» -και εκ του όρου της- σε πολλές περιπτώσεις, απολύτως αιρετική θέαση της ιστορίας τής πόλης, του 23 αιώνων παρελθόντος της, αλλά και του υπό διαμόρφωση (το 1912 αλλά και σήμερα) μέλλοντός της, επιχείρησαν οι Έλληνες αλλά και ξένοι (Βαλκάνιοι, Ευρωπαίοι, Αμερικανοί επιστήμονες)- εισηγητές του συνεδρίου αλλά και συγγραφείς του εκδοθέντα τόμου.
«Σε πείσμα των γεωπολιτικών συνθηκών αλλά και της διαχρονικά κυρίαρχης εθνοκεντρικής αντίληψης που στο πέρασμα των ετών αιώνων κατέστησαν τη Θεσσαλονίκη το τελευταίο προπύργιο στον "από τον βορρά κίνδυνο" και στον "εξ ανατολών εχθρό" σπρώχνοντας κάτω από το χαλί της μνήμης πτυχές της ιστορίας της πόλης, όπως η οθωμανική κληρονομιά της, η εβραϊκή παρακαταθήκη της, οι σλαβικές αναφορές της και η πολυπολιτισμικότητά της, με τον μονόπλευρο στόχο να αναδειχθεί η ελληνικότητα της πόλης, αυτό το διεθνές συνέδριο επιχείρησε να αναδείξει και να επιβεβαιώσει τη θέση της Θεσσαλονίκης στην παγκόσμια ιστορία» σημειώνει στον χαιρετισμό του στις πρώτες σελίδες του βιβλίου ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Γιάννης Μπουτάρης. Χαιρετίζοντας μάλιστα χθες το βράδυ την εκδήλωση-παρουσίαση του τόμου δεν παρέλειψε -ειρίσθω εν παρόδω- να αναφερθεί και στην ένταση που δημιουργεί η ..«σύγχρονη ιστορία της πόλης» ενόψει της επαπειλούμενης «πλημμύρας της Θεσσαλονίκης από το πλήθος των προσφύγων λόγω της διαφαινόμενης πιθανότητας κλεισίματος των βορείων συνόρων μας», ενώ υπογράμμισε πως «δεν θα πρέπει να γνωρίζουμε το παρελθόν μας προκειμένου να το αναπαράγουμε ή να το μιμηθούμε αλλά προκειμένου να παίρνουμε μαθήματα απ΄ αυτό».
«Καρπό του συνεδρίου που καταγράφει τα πολλαπλά επίπεδα της ιστορικής εμπειρίας, αποκαλύπτει υπαινικτικά την ιστορική στρωματογραφία και πολυμέρεια της πόλης, ενώ πέραν της ιστορικής τοποθέτησης των εισηγητών αποτελεί και ιστορία συναισθημάτων που συνδέονται με τη Θςσσαλονίκη» χαρακτήρισε τον πολύτιμο τόμο ο καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης, Πανεπιστήμιο Αθηνών Πασχάλης Μ. Κιτρομηλίδης (εισηγητής του συνεδρίου- και εκ ων συγγραφέων του βιβλίου με θέμα «Η Θεσσαλονίκη και οι πόλεις του διαφωτισμού» ).
«Πόλη- φοίνικα και παλίμψηστο που αναγεννιέται απ΄ τις στάχτες της χαρακτήρισε τη Θεσσαλονίκη ο Γιάννης Στεφανίδης, καθηγητής στο τμήμα Νομικής του ΑΠΘ (εκ των μελών της επιστημονικής επιτροπής της έκδοσης), «θαρραλέο βήμα προς την αυτογνωσία» αλλά και «ιστορία των χαμένων ευκαιριών της πόλης» το βιβλίο, ενώ την επιστήμη της Ιστορίας ως μια... «ασεβή πειθαρχία προς κάθε είδος ορθοδοξίας».
Για την «αδιάρρηκτη ιστορική διαδρομή της πόλης, αλλά και την πολυμέρειά της», για το...«ενδιαφέρον για το μήνυμα του προβληματισμού των συμμετεχόντων παρά για τις επιμέρους πληροφορίες του συνεδρίου», για τους ιστορικούς που «ανακάλυπταν κατά καιρούς για την πόλη... ό,τι απαιτούσε η εποχή τους» (τον πολυπολιτισμό της, το «οθωμανικό της παρελθόν» το «βυζαντινό της μεγαλείο», τους «παλληκαρισμούς» της, την «Ιερουσαλήμ των Βαλκανίων», τη «φοιτητούπολη» κ.α.) για τους ρόλους που επιφύλαξαν οι πολιτικοί και πολιτικές για την πόλη, μίλησε ο καθηγητής, Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Βασίλης Γούναρης -εκ των εισηγητών του συνεδρίου και των συγγραφέων του βιβλίου αλλά και μέλος της επιστημονικής επιτροπής της έκδοσης.
«Ψάχνουμε μανιωδώς κάτω απ΄ το χαλί της μνήμης την ιστορία της πόλης... Εκεί δηλαδή που -ξέρουμε καλά- πως την έχουμε στριμώξει...» έλεγε χαρακτηριστικά ο κ. Γούναρης.
Ως πόλη ιδιαιτεροτήτων, αλλά και 23 αιώνων αστικής συνέχειας, πόλη «πάντα δεύτερη και ουδέποτε πρώτη» , «πόλη- κέντρο ζυμώσεων και επαναστατικών κινήσεων» -«πόλη με ισχυρές συνέχειες και ασυνέχειες- η αναζήτηση της ταυτότητας της οποίας προκάλεσε τεράστια βιβλιογραφική παραγωγή -κατά πολύ μεγαλύτερη από αυτήν της Αθήνας και αντίστοιχη ίσως μόνο με αυτήν της Κωνσταντινούπολης», χαρακτήρισε τη Θεσσαλονίκη ο βασικός επιμελητής του τόμου Δημήτρης Καιρίδης, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και διευθυντής, του Δικτύου «Ναυαρίνο» (εκ των διοργανωτών του συνεδρίου και συν-εκδοτών του τόμου). Ο κ. Καιρίδης αναφέρθηκε στο... «παρά την τεράστια βιβλιογραφία -θολό τοπίο της ιστορίας της πόλης που διαμορφώνεται μέσα από αντιφάσεις, παραδοξότητες και πολυπλοκότητες» ενώ ανακοίνωσε την επικείμενη έκδοση του τόμου και στα αγγλικά.
Στους 44 συγγραφείς του τόμου (και εισηγητές του συνεδρίου) συμπεριλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, και ο ομότιμος καθηγητής του πανεπιστημίου Αθηνών και ακαδημαϊκός Κωνσταντίνος Σβολόπουλος, ιστορικοί καθηγητές πανεπιστημίων της Κωνσταντινούπολης (Edhem Elden), της Ιερουσαλήμ (Eyal Ginio), του Λονδίνου (Philip Mansel), της Ουάσινγκτον (Devin Naar) και ο Βρετανός ιστορικός και καθηγητής του Πανεπιστημίου του Columbia Mark Mazower που έχει αφιερώσει μεγάλο μέρος της ακαδημαϊκής του ζωής στη νεοελληνική ιστορία και ειδικά σε αυτήν της Θεσσαλονίκης («Θεσσαλονίκη-Πόλη των φαντασμάτων» -2006).
Η παρουσίαση του νεότευκτου τόμου (Εκδόσεις «Επίκεντρο» τιμή 24,88 ευρώ) έγινε χθες το βράδυ στην αίθουσα «Μανόλης Αναγνωστάκης» του δημαρχιακού Μεγάρου Θεσσαλονίκης.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
