Η τεχνική και η αξιοποίηση
Η οπτογενετική επιτρέπει τη χειραγώγηση των γονιδίων των νευρικών κυττάρων, ώστε οι νευρώνες να γίνονται ευαίσθητοι στο μπλε φως, μέσω οπτικής ίνας που εισάγεται στον εγκέφαλο. Ενεργοποιούνται έτσι κατάλληλα τα εγκεφαλικά κύτταρα, ώστε να αναπτύξουν νέες νευρωνικές συνδέσεις και να «ξαναθυμηθούν».
Το επίτευγμα μπορεί μελλοντικά να αξιοποιηθεί στην περίπτωση ασθενών με Αλτσχάιμερ και άνοια, καθώς δημιουργεί ελπίδες ότι ίσως είναι εφικτό να επαναφερθεί η μνήμη τους, τουλάχιστον στα αρχικά στάδια της νόσου.
Τα πειράματα πραγματοποίησαν ερευνητές του Πανεπιστημίου ΜΙΤ των ΗΠΑ και του ιαπωνικού Ινστιτούτου Επιστήμης του Εγκεφάλου RIKEN, με επικεφαλής τον νομπελίστα (από το 1987) καθηγητή βιολογίας και νευροεπιστήμης Σουσούμου Τονεγκάβα, διευθυντή του κοινού Κέντρου RIKEN-MIT για τη Γενετική των Νευρωνικών Κυκλωμάτων και έκαναν τη σχετική δημοσίευση στην επιθεώρηση «Nature».
Η νόσος και η ανάκτηση
Οι ερευνητές επεσήμαναν ότι στα πρώτα στάδια του Αλτσχάιμερ οι ασθενείς συχνά αδυνατούν να θυμηθούν πρόσφατα συμβάντα. Η νέα μελέτη δείχνει ότι πιθανώς οι αντίστοιχες μνήμες είναι ακόμη αποθηκευμένες στον εγκέφαλο, απλώς ο ασθενής δεν έχει πρόσβαση σε αυτές λίγες μέρες μετά. Όμως ίσως μελλοντικά καταστεί εφικτή η τεχνητή ενεργοποίηση αυτών των «χαμένων» αναμνήσεων, ώστε, έστω εν μέρει, οι ασθενείς να επανακτήσουν την μνήμη τους. «Το βασικό που δείξαμε, είναι ότι ακόμη κι αν μια μνήμη φαίνεται χαμένη, στην πραγματικότητα υπάρχει ακόμη. Είναι απλώς θέμα πώς θα την ανακαλέσει κανείς» δήλωσε ο Τονεγκάβα.
Η ίδια ερευνητική ομάδα έχει ήδη δείξει στο παρελθόν ότι ότι είναι δυνατό να επέμβει κανείς στα νευρωνικά αποτυπώματα των αναμνήσεων στον ιππόκαμπο του εγκεφάλου, «φυτεύοντας» πλαστές αναμνήσεις ή αλλάζοντας το συναισθηματικό «φορτίο» μιας μνήμης και, τώρα, ενεργοποιώντας μια ξεχασμένη ανάμνηση. Τα πειράματα της νέας μελέτης έγιναν με δύο ομάδες ποντικιών. Η μία ήταν υγιής και η άλλη αποτελείτο από ζώα που είχαν τροποποιηθεί γενετικά για να εμφανίζουν αμνησία τύπου Αλτσχάιμερ. Όταν υποβλήθηκαν στα ίδια ηλεκτρικά σοκ που τους προκάλεσαν φόβο, μόνο τα πρώτα φαίνονταν να θυμούνται την επώδυνη εμπειρία τους μετά από ώρες. Όμως, μετά από την κατάλληλη χειραγώγηση των νευρώνων των ποντικιών με Αλτσχάιμερ μέσω της μεθόδου της οπτογενετικής, και αυτά πλέον θυμούνταν την οδυνηρή εμπειρία μετά από ώρες, με άλλα λόγια η σχετική ανάμνηση είχε ανασυρθεί από τη λήθη και μαζί με αυτήν ο φόβος.
Προς το παρόν, η οπτογενετική, αν και ακριβής τεχνική, θεωρείται απαγορευτικά επεμβατική για να χρησιμοποιηθεί σε ανθρώπους. Οπότε, όπως είπε ο Τονεγκάβα, αναζητείται μια εναλλακτική αποδεκτή μέθοδος, που θα ενεργοποιεί ή απενεργοποιεί τα κύτταρα βαθιά στον ανθρώπινο εγκέφαλο. «Η νόσος Αλτσχάιμερ αρχικού σταδίου ίσως μπορεί να θεραπευθεί στο μέλλον, αν αναπτυχθεί μια νέα τεχνολογία που πληροί τις αναγκαίες προδιαγραφές ηθικής και ασφάλειας για τους ανθρώπους», τόνισε.
