όπως είμαστε σήμερα, δεν λύνεται το πρόβλημα». Αυτό προβλέπει, μέσω της «Ημερησίας», ο πρώην υπουργός και καθηγητής Τ. Γιαννίτσης προειδοποιώντας ότι με μισθούς των... 300, 500 ή 600 ευρώ «θα έχουμε και ανάλογες συντάξεις»...
Ο Τ. Γιαννίτσης θεωρεί επιβεβλημένη τη μείωση του δημοσίου χρέους -για να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των διεθνών αγορών και των επενδυτών και, τελικά, η ανάπτυξη- αλλά και του ιδιωτικού χρέους με ειδική, όμως, πολιτική και μακριά από τα «σκελετωμένα συμφέροντα» που έπαιξαν καταστροφικό ρόλο και εξακολουθούν -και σήμερα- να εμποδίζουν ακόμα και... μικρά βήματα.
Συνέντευξη στον Γιώργο Γάτο
• Άλλη μια αξιολόγηση «κλείνει» μαζί με ένα «πακέτο» νέων μέτρων (μείωση αφορολόγητου, νέες περικοπές στις συντάξεις κ.ά.) τα οποία θα πρέπει να εφαρμόσει η... επόμενη κυβέρνηση. Υπάρχει... πάτος στη συμπίεση των μισθών και των εισοδημάτων;
Φυσικά, υπάρχει, μόνο που δεν είναι δεδομένος. Εμείς, σε μεγάλο βαθμό, καθορίζουμε πότε και πού μπαίνει ο πάτος. Εννοώ, εμείς με τις αποφάσεις, τις πολιτικές, τις επιλογές μας ως συλλογικότητα και τις αντιλήψεις μας είμαστε το υποκείμενο που επηρεάζει. Εμείς καταφέρνουμε ή όχι να δημιουργήσουμε συνθήκες εξισορρόπησης, μεγέθυνσης, βελτίωσης ή επιδείνωσης ή τελμάτωσης των προοπτικών μας. Είναι τόσο αυτονόητο. Εμείς είμαστε αυτοί που πετυχαίνουμε ή αποτυγχάνουμε να πείσουμε την τρόικα αν και τι είμαστε διατεθειμένοι να κάνουμε, αν έτσι θα επηρεαστούν θετικά ή αρνητικά οι προοπτικές μας και η κατάστασή μας, αν είμαστε αξιόπιστοι και πόσο, ώστε εκτός από δάνεια να θέλουν να μας στηρίξουν ευρύτερα. Σε ειδικά θέματα, π.χ. στο ασφαλιστικό, εμείς είμαστε οι αρχιτέκτονες της εκτόξευσης του αριθμού των συνταξιούχων και των δαπανών και της συμπίεσης των συντάξεων που ακολούθησε. Στην αρχή της κρίσης μπορεί κανείς να πει ότι η πίεση της τρόικας για περικοπές ήταν ισχυρή και δεν θα μπορούσαμε να την αποφύγουμε. Ακόμα και χωρίς την τρόικα. Πλέον, εδώ και καιρό, αυτό δεν ισχύει.
• Γιατί απαιτούνται συνεχώς πρόσθετα μέτρα, ανεξαρτήτως ποιοός κυβερνά; Φταίνε οι δανειστές ή οι πολιτικοί «μας»;
Εχουμε μάθει, ότι για όλα φταίνε οι δανειστές μας. Γιατί να το αμφισβητήσουμε; Βολεύει για την αυτοεπιβεβαίωσή μας ως των ικανότερων και εξυπνότερων θυμάτων - τουλάχιστον στην Ευρώπη, ίσως και στον πλανήτη.
• Οι τελευταίες παρεμβάσεις στο Ασφαλιστικό διέψευσαν προσδοκίες και ανέτρεψαν προγραμματισμούς ζωής. Θεωρείτε ότι το Ασφαλιστικό παύει να αποτελεί παράγοντα δημοσιονομικής πίεσης και για πόσο χρόνο;
Το ασφαλιστικό θα συνεχίσει για χρόνια να αποτελεί τροχοπέδη στην αναπτυξιακή διαδικασία και θα βαραίνει σημαντικά τα δημοσιονομικά, την ανεργία, την κοινωνική πολιτική, την ομαλοποίηση πολλών οικονομικών και κοινωνικών λειτουργιών στη χώρα. Με τα σημερινά δεδομένα και όσο η κατάσταση παραμένει ως έχει, δεν είναι εφικτό να δοθεί κάποια ορατή ημερομηνία ομαλοποίησης.
Ολες ανεξαίρετα οι μελέτες δείχνουν ότι όπως είμαστε σήμερα δεν λύνεται το πρόβλημα. Ακόμα και σε βάθος χρόνου, μια βελτίωση θα έχει πολύ μικρό βάρος, καθώς θα λειτουργεί παράλληλα η δημογραφική γήρανση και η μετανάστευση των νέων, για τις οποίες δεν υπάρχει καμιά πολιτική.
• Τα μέτρα για τις συντάξεις και τις εισφορές προκάλεσαν, ωστόσο, κρίση εμπιστοσύνης προς το δημόσιο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης. Μπορεί να «μετακινηθούν» οι πόροι και οι προσδοκίες για καλύτερες παροχές σε άλλους φορείς όπως σε επαγγελματικά ταμεία και ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες;
Η εμπιστοσύνη των ασφαλισμένων προς το δημόσιο σύστημα κλονίστηκε εκ θεμελίων. Η αθρόα συνταξιοδότηση, η αυθαίρετη πολιτική ένταξη στο σύστημα προσώπων που δεν έχουν συνεισφέρει παρά ελάχιστα, η χρησιμοποίηση του ασφαλιστικού συστήματος ως εργαλείου πελατειακής, αντί ως εργαλείου κοινωνικής πολιτικής, η υιοθέτηση άδικων και άνισων σχέσεων εισφορών και συντάξεων, η χωρίς τέλος ανατροπή αρχών και ρυθμίσεων που ήσαν τα μεγάλα ιερά και όσια του συστήματος, έχουν οδηγήσει στο φόβο, την άρνηση, την αβεβαιότητα, την απαξίωση. Εχουν οδηγήσει, συνεπώς, σε μια άρνηση των ασφαλισμένων να πληρώνουν εισφορές, καθώς θεωρούν ότι τίποτα δεν τους εξασφαλίζει τη σύνταξή τους στο μέλλον. Θεωρώ, ότι η συμπλήρωση του σημερινού διανεμητικού συστήματος με σχήματα όπου ο ασφαλισμένος θα έχει μια εμπιστοσύνη, ότι τις εισφορές του δεν θα τις παίρνει το κράτος για να τις εκμεταλλεύεται πελατειακά, μπορεί βαθμιαία να επαναφέρει το σύστημα σε συνθήκες ισορροπίας και εμπιστοσύνης. Δεν είναι εύκολο, γιατί τίθενται σοβαρά ζητήματα χρηματοδότησης της μεταβατικής περιόδου. Οσοι αντιδρούν σκωπτικά στη διεύρυνση του ασφαλιστικού συστήματος είναι οι πρωταίτιοι της σφαγής των συντάξεων στα χρόνια της κρίσης
• Πώς θα στηρίζονται οι συντάξεις με μισθούς των... 300, 500 ή 600 ευρώ;
Με τέτοιους μισθούς, θα έχουμε και ανάλογες συντάξεις. Για τον λόγο αυτό υποστηρίζω ότι το ασφαλιστικό δεν λύνεται μόνο με παρεμβάσεις στα μεγέθη του ασφαλιστικού και μόνο. Πρέπει να κάνουμε τα πάντα για να δημιουργήσουμε νέες και ποιοτικές θέσεις εργασίας, νέα προϊόντα ή υπηρεσίες με υψηλότερη προστιθέμενη αξία και υψηλότερη ένταση γνώσεων, τεχνολογίας, καινοτομιών και ποιότητας, που να παρακολουθούν τις συνεχείς εξελίξεις στη διεθνή αγορά. Μισθοί χαμηλοί σημαίνει ότι ειδικευόμαστε σε τεχνολογικά απλά προϊόντα που κυριαρχούν οι χώρες χαμηλού κόστους εργασίας (όπως Κίνα και Ινδία). Τα προϊόντα αυτά δεν μπορούμε να τα ανταγωνιστούμε παρά μόνο αν είμαστε καταδικασμένοι σε χαμηλούς μισθούς. Είμαστε αυτό-παγιδευμένοι, αλλά δεν κάνουμε και τίποτα για να βγούμε από την παγίδα.
• Στα χρόνια των Μνημονίων πολλοί μετανάστευσαν, για να εργαστούν ή ακόμη και να επενδύσουν στο εξωτερικό. Εχουν μέλλον στην Ελλάδα η μισθωτή εργασία και το «επιχειρείν»;
Δεν πρέπει να είμαστε τόσο απαισιόδοξοι. Ακόμα και σήμερα, υπάρχουν εργαζόμενοι και επιχειρηματικές πρωτοβουλίες που επιτυγχάνουν ανέλπιστα ικανοποιητικές οικονομικές επιδόσεις. Το ότι το Κράτος παίζει τον ρόλο του σκληρού κυματοθραύστη των ελπίδων για καλύτερες θέσεις εργασίας, αμοιβές, αξιοκρατική λειτουργία, ανοδική εξέλιξη χωρίς διαφθορά, ανταγωνιστική ικανότητα, είναι ορατό στον καθένα. Διαφορετικά θα ήμασταν κάτι καλύτερο από πρωταθλητές της ύφεσης, της φοροδιαφυγής και της υπερφορολόγησης μαζί, της ανισότητας, της φτώχειας, της φυγής της νεολαίας, της κατάρρευσης των επενδύσεων και του ασφαλιστικού, αλλά και της ανεργίας και κάθε είδους ελλείμματος.
• Τι απαντάτε σε όσους κατηγορούν το... ευρώ για την κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει;
Δεν εξηγούνται όλα τα περίεργα που υποστηρίζονται στον κόσμο αυτό. Ισως μπορεί κανείς να κάνει την υπόθεση ότι οι κατήγοροι αυτοί κινούνται είτε από ιδιοτέλεια, είτε από αμορφωσιά, και όχι μόνο οικονομική.
Τα σκελετωμένα συμφέροντα κατέστρεψαν τη χώρα
• Παρέμβαση στο δημόσιο και στο ιδιωτικό χρέος χρειάζεται να γίνει;
Για το δημόσιο χρέος πρέπει να ληφθούν μέτρα. Εχουν δίκιο όσοι λένε, ότι με τη μεγάλη μείωση επιτοκίων που δέχθηκαν οι δανειστές και άλλες ρυθμίσεις η εξυπηρέτησή του δεν είναι πρόβλημα για αρκετά χρόνια. Είναι λάθος όμως να υποστηρίζεται ότι το χρέος δεν χρειάζεται να συρρικνωθεί και ότι είναι βιώσιμο. Η απουσία βιωσιμότητας του χρέους επηρεάζει την οικονομία συνολικά, επηρεάζει την εμπιστοσύνη των διεθνών αγορών και των επενδυτών και, τελικά, την ανάπτυξη. Η βιωσιμότητα του χρέους όμως δεν εξαρτάται μόνο από το μέγεθός του. Εξαρτάται και από τους ρυθμούς μεγέθυνσης που θα πετύχουμε να δημιουργήσουμε. Έτσι, αν ρυθμιστεί το χρέος χωρίς εμείς να κάνουμε τίποτα άλλο, πάλι δεν θα είμαστε σε συνθήκες βιωσιμότητας. Οπότε, ποιος δανειστής θα ενδιαφερόταν για τέτοια λύση;
Το ιδιωτικό χρέος έχει άλλα προβλήματα. Λόγω του ιδιωτικού χρέους (βασικά των «κόκκινων δανείων»), η δυνατότητα τραπεζικής χρηματοδότησης σε βαθμό που να κινήσει την ανάπτυξη της χώρας έχει συρρικνωθεί στο ελάχιστο. Η διατήρηση στη ζωή εταιρειών - ζόμπι (όπως λέγονται) που αδυνατούν να πληρώσουν τα χρέη τους, είτε μπλοκάρει την ανάπτυξη νέων επιχειρήσεων, είτε οδηγεί σε χρεοκοπία υφιστάμενες υγιείς επιχειρήσεις. Συνεπώς, η απάντηση είναι ότι χρειάζεται ειδική πολιτική στο θέμα αυτό. Και εδώ, όμως, η απουσία οράματος, κατανόησης των μηχανισμών της ανάπτυξης, τα σκελετωμένα συμφέροντα και όσα έπαιξαν τόσο καταστροφικό ρόλο στην πορεία μας, εξακολουθούν να εμποδίζουν ακόμα και μικρά βήματα.
Πηγή
