ανθρώπινα χέρια και όχι σε µηχανικά.
Από την πρώτη βιοµηχανική επανάσταση µε τα βρετανικά κλωστοϋφαντουργεία, τη δεύτερη µε την είσοδο του ηλεκτρισµού και την έµπνευση του Χένρι Φορντ για τη γραµµή συναρµολόγησης και την τρίτη µε την ψηφιακή αυτοµατοποίηση της παραγωγής, φτάσαµε να µιλάµε µε δέος, αλλά και µε φόβο, για τις επιπτώσεις της τέταρτης βιοµηχανικής επανάστασης και ενός από τα αγαπηµένα της «παιδιά»: της τεχνητής νοηµοσύνης.
Ενός παιδιού το οποίο, κατά τον Stephen Hawking, µπορεί να γεννήσει µια νέα µορφή ζωής, µε κίνδυνο να αντικαταστήσει τους ανθρώπους εξ ολοκλήρου.
Τι µπορεί να σηµαίνει, όµως, αυτό και κατά πόσο µας αφορά; Οι απαντήσεις σε αυτό το ερώτηµα πρέπει να αναζητηθούν σε µικρές σκόρπιες παρατηρήσεις που γεννούν οι oλoένα και πιο συχνές έρευνες για τη ζωή µας παρέα µε προγράµµατα ή ροµπότ που σκέφτονται για εµάς χωρίς εµάς.
Μια µελέτη του Παγκόσµιου Ινστιτούτου της McKinsey που δηµοσιεύτηκε τον περασµένο Δεκέµβριο υποστηρίζει ότι µέχρι το 2030 θα έχουν αυτοµατοποιηθεί 400-800 εκατοµµύρια θέσεις εργασίας. Υπάλληλοι γραφείου, χειριστές µηχανηµάτων, επαγγελµατίες οδηγοί και δεκάδες ακόµη επαγγέλµατα µπορεί να µη χρειάζεται πλέον να εκτελούνται από ανθρώπους, αλλά από «έξυπνα» προγράµµατα ή ροµπότ.
Αυτή η κάπως τροµακτική υπόθεση εργασίας πάει ένα βήµα παραπέρα µε την έρευνα του Ινστιτούτου για το Μέλλον της Ανθρωπότητας του Πανεπιστηµίου της Οξφόρδης και του Τµήµατος Πολιτικών Επιστηµών του Πανεπιστηµίου Yale. Συνολικά 352 κορυφαίοι ειδικοί στην τεχνητή νοηµοσύνη απάντησαν ότι έως το 2060 υπάρχει 50% πιθανότητα αυτή να ξεπεράσει τον άνθρωπο στα πάντα.
Προβλέπουν, επίσης, ότι έως το 2024 οι «έξυπνες» µηχανές θα είναι καλύτερες από εµάς στη µετάφραση των ξένων γλωσσών, έως το 2026 θα γράφουν καλύτερες εκθέσεις στο σχολείο από τους µαθητές, έως το 2027 θα οδηγούν καλύτερα τις νταλίκες από ό,τι οι φορτηγατζήδες, έως το 2031 θα είναι καλύτερες πωλήτριες στα καταστήµατα λιανικής, έως στο 2049 θα γράφουν καλύτερα βιβλία από τους συγγραφείς, ενώ έως το 2053 θα χειρουργούν καλύτερα και από τους πλέον έµπειρους γιατρούς χειρουργούς.
Πώς θα είναι η αγορά εργασίας στην εποχή της τεχνητής νοηµοσύνης
Όποιος νοµίζει ότι καταπίνοντας το µπλε χάπι του σύγχρονου αυτού Matrix η επερχόµενη Χώρα των Θαυµάτων που απλώνεται µπροστά του θα αποτελέσει ένα αγχωτικό όνειρο, τότε είναι µάλλον γελασµένος. Παρ’ όλα αυτά, τα πράγµατα δεν είναι τόσο άσχηµα όσο τα είχαν εµπνευστεί οι αδελφές Wachowski στη δική τους κινηµατογραφική τριλογία.
Η ανθρωπότητα δεν ζει στον πυρήνα της Γης καταδιωκόµενη από τις µηχανές και ο άνθρωπος δεν καλλιεργείται σε απέραντα ενεργειακά χωράφια για να µετατραπεί σε µπαταρία. Για του λόγου το αληθές, η έρευνα της Mckinsey στις αρχές του 2017 για τις δυνητικές βραχυπρόθεσµες επιπτώσεις της αυτοµατοποίησης ανά δραστηριότητα έδειξε πως οι περισσότερες θέσεις εργασίας απλώς θα µεταµορφωθούν, δεν θα εξαφανισθούν.
Στο 60% των εργαζοµένων, περίπου το ένα τρίτο των καθηκόντων τους είναι δυνατό να αυτοµατοποιηθεί, σηµειώνεται. Όµως, µόνο το 5% των θέσεων εργασίας (µία στις 20) µπορεί να αυτοµατοποιηθεί πλήρως στο επόµενο διάστηµα. Παράλληλα, σύµφωνα µε τον ΟΟΣΑ και δική του µελέτη το 2016, ο µέσος όρος θέσεων εργασίας των κρατών-µελών του που
θα µπορούσαν να αυτοµατοποιηθούν τα επόµενα χρόνια δεν ξεπερνά το 9%.
Το περίεργο και συνάµα συναρπαστικό σε αυτή την υπόθεση έχει να κάνει µε το αντικείµενο των επαγγελµάτων που µπορεί να απειληθούν από τις µηχανές. Η εµπειρία που διαθέτουµε έχει δείξει ότι οι τεχνολογικές εξελίξεις δεν περιορίζονται µόνο στους βιοµηχανικούς ή τους ανειδίκευτους εργάτες, τους γραµµατείς και τους προσωπικούς βοηθούς. Μια µηχανή µπορεί κάλλιστα µια µέρα να γίνει ο νέος CEO µιας πολυεθνικής εταιρείας πολλών δισεκατοµµυρίων. Ή ένας µαέστρος ο οποίος θα διευθύνει µια φιλαρµονική ορχήστρα, όπως έγινε τον Σεπτέµβριο του 2017 στην Ιταλία. Ή ακόµη και µια στρίπερ σε µπαρ ενηλίκων στο Λας Βέγκας, όπως έγινε κατά τη διάρκεια της έκθεσης CES 2018 στην αµερικανική πόλη!
Οι επενδύσεις και τα προτερήµατα της τεχνητής νοηµοσύνης
Το ζήτηµα µε την εξέλιξη της τεχνητής νοηµοσύνης και των εφαρµογών της δεν έχει να κάνει µε το πόσο µισοάδειο ή µισογεµάτο είναι το ποτήρι. Εάν σε κάθε κρίσιµη τεχνολογική καµπή της ανθρωπότητας ενεργούσαµε µε τόση απολυτότητα, τότε θα κινδυνεύαµε να «κολλήσουµε» σε εποχές στις οποίες το κυνήγι µαγισσών θεωρούνταν µια φυσιολογική πτυχή της καθηµερινότητας.
Σήµερα, ευτυχώς, δεν βιώνουµε τέτοιου είδους καταστάσεις, αλλά ένα κυνήγι εντελώς διαφορετικό: αυτό της αναζήτησης ταλέντων τα οποία θα δώσουν πνοή στα εξαιρετικά φιλόδοξα σχέδια των µεγαλύτερων τεχνολογικών εταιρειών του πλανήτη. Όπως αναφέρουν οι New York Times, αυτήν τη στιγµή ένας διδακτορικός AI specialist αµείβεται σε µια µεγάλη επιχείρηση της Silicon Valley µε 300.000 έως 500.000 δολάρια ετησίως, συµπεριλαµβανοµένων µπόνους µετοχών. Αυτό το ενδιαφέρον έχει εκτοξεύσει τις χρηµατοδοτήσεις ερευνητικών πανεπιστηµίων, δηµιουργώντας ιδανικές προϋποθέσεις για µία από τις σηµαντικότερες πηγές κοινωνικής και οικονοµικής υπεραξίας: την εκπαίδευση.
Με βάση τα στοιχεία της McKinsey, µόνο για το 2016 οι µεγαλύτερες εταιρείες στον πλανήτη επένδυσαν από 26 ως 39 δισ. δολάρια στην τεχνητή νοηµοσύνη, µε τις προβλέψεις να κάνουν λόγο για συνολικές επενδύσεις ύψους 60 δισ. δολαρίων την τριετία 2018-2020.
Πέρα, όµως, από την υπεραξία που παράγει η δηµιουργία ενός κέντρου πλούτου και γνώσης γύρω από την τεχνητή νοηµοσύνη, υπάρχουν και τα αποτελέσµατα της τεχνολογίας αυτής στην καθηµερινότητα όλων µας. Ακόµη και αυτών που σήµερα νιώθουν ότι απειλούνται οι θέσεις εργασίας τους.
Μορφές τεχνητής νοηµοσύνης µπορούν να εκτελέσουν εργασίες οι οποίες είναι από δύσκολες ως αδύνατες. Να πραγµατοποιήσουν µαθηµατικούς υπολογισµούς που θα χρειάζονταν πολλά χρόνια ανθρώπινης εργασίας. Να επιτύχουν υψηλά ποσοστά ψηφιακής ασφάλειας για τα προσωπικά και τα εταιρικά µας δεδοµένα. Να εξελίξουν την τεχνολογία των µετακινήσεων, της εκπαίδευσης ή της ανακάλυψης νέων φαρµάκων. Να τονώσουν την παραγωγικότητα και την ανάπτυξη της οικονοµίας. Ακόµη και να εκπαιδεύσουν νέους υπαλλήλους στις µεθόδους και τις τεχνικές που απαιτεί η θέση τους, εξοικειώνοντάς τους µε το αντικείµενο δουλειάς, µε αµεσότητα που θα ζήλευαν πολλοί διαχειριστές ανθρώπινου δυναµικού.
Τα σενάρια του µέλλοντος
Κατά τον καθηγητή επιστήµης των υπολογιστών του ΜΙΤ και διάσηµο για την επίλυση του γρίφου του Nash, Κωνσταντίνο Δασκαλάκη, τα τρία σενάρια εξέλιξης της τεχνητής νοηµοσύνης τα επόµενα πέντε ως πενήντα χρόνια είναι το «καλό», το «κακό» και το «αναµενόµενο». Σε διάλεξή του που πραγµατοποίησε στις αρχές του έτους στη Θεσσαλονίκη προέβλεψε πως στο πρώτο, που ονόµασε «Wonderland», άνθρωποι και µηχανές θα αλληλοεπιδρούν θετικά µε «νικητές» τους πρώτους.
Στο δεύτερο σενάριο, το «Pessiland», η τεχνητή νοηµοσύνη µετατρέπεται σε όπλο στα χέρια των λίγων για την εξυπηρέτηση των ιµπεριαλιστικών τους σχεδίων. Τέλος, στο τρίτο, τη «Stagnatia», οι εφαρµογές της τεχνητής νοηµοσύνης θα πληθύνουν, η ζωή µας θα γίνει καλύτερη σε πολλούς τοµείς, όµως το εντυπωσιακό άλµα που αναµένουν πολλοί θα παραµείνει στα χαρτιά.
Σε κάθε περίπτωση, αυτό που έχει µεγάλη σηµασία είναι η σωστή προετοιµασία. Από τις αρχές του 2017 η Ευρωπαϊκή Ένωση έθεσε το ζήτηµα της θέσπισης ενός ολοκληρωµένου πλαισίου, µε ένα σύνολο κανόνων που θα καθορίζουν τη σχέση του ανθρώπου µε την τεχνητή νοηµοσύνη και τα ροµπότ. Κάνοντας ειδική αναφορά στα ζητήµατα γύρω από την προστασία της εργασίας, την ιδιωτικότητα και τα ατοµικά δικαιώµατα, η έκθεση της Ε.Ε. τονίζει ότι το ισχυρότερο ζητούµενο της διαρκώς αυξανόµενης εξέλιξης της τεχνολογίας, είναι η διαφάλιση πως η µηχανή θα πρέπει πάντοτε να αφήνει τον τελευταίο λόγο στον άνθρωπο. Με άλλα λόγια, το «κουµπί» θα πρέπει να βρίσκεται σε ανθρώπινα χέρια.
Αξίζει επίσης να αναφερθεί πως τον Απρίλιο του 2017 ο Διεθνής Δικηγορικός Σύλλογος συνέταξε µια έρευνα 120 σελίδων για τις νοµικές επιπτώσεις των τεχνολογικών εξελίξεων. Η οµάδα δικηγόρων του συλλόγου που ειδικεύεται σε θέµατα απασχόλησης τόνισε πως «είναι επιτακτική ανάγκη να θεσπιστούν νέοι νόµοι για την εργασία και την απασχόληση ώστε να συµβαδίζουν µε την ταχύτατη εξέλιξη της αυτοµατοποίησης».
Εξειδικεύοντας την πρόταση αυτή, οι νοµικοί προτείνουν πως οι κυβερνήσεις οφείλουν να αποφασίσουν ποιες θέσεις εργασίας θα πρέπει να καταλαµβάνονται αποκλειστικά από ανθρώπους και ποιες όχι. Αυτό το οποίο, όµως, τονίζουν, κλείνοντας την έκθεση αυτή, είναι πως ο χώρος εργασίας όπως τον γνωρίζουµε σήµερα µπορεί να καταλήξει στο µέλλον ως ο χώρος όπου το µοναδικό το οποίο θα προσφέρει θα είναι η διατήρηση της κοινωνικής δικτύωσης µεταξύ των εργαζοµένων και τίποτε παραπάνω.
«Τρελές» προτάσεις που (δεν) βγάζουν νόηµα
Ο συνιδρυτής της Apple, Steve Wozniak, είχε πει τον Ιούνιο του 2015 ότι, σε µερικές εκατοντάδες χρόνια, ο άνθρωπος θα αντιµετωπίζεται από τα τεχνητά νοήµονα όντα όπως αντιµετωπίζουµε σήµερα έναν σκύλο. Ο Elon Μusk έχει δηλώσει, µεταξύ πολλών άλλων, ότι στο µέλλον οι άνθρωποι θα µετατραπούν σε «κατοικίδια λαµπραντόρ» και ότι η τεχνητή νοηµοσύνη αποτελεί τη µεγαλύτερη απειλή για την ανθρωπότητα. Ο Mark Zuckerberg, από την άλλη, εξέφρασε δηµοσίως την αντίθεσή του προς στον Musk, δηλώνοντας πως τέτοια λόγια είναι «ανεύθυνα», υποστηρίζοντας ότι η τεχνητή νοηµοσύνη µπορεί να σώσει ζωές.
Πέρα, όµως, από το ηθικό της υπόθεσης, υπάρχει και το πρακτικό. Τι θα γίνει µέχρι να καταλήξουµε αφέντες ή σκλάβοι της µηχανής; Μια αρκετά πρακτική ιδέα έχει κατατεθεί από τον Bill Gates. Ο συνιδρυτής της Microsoft πρότεινε την επιβολή φόρων σε όσες επιχειρήσεις χρησιµοποιούν ροµπότ αντί για ανθρώπους.
Έτσι, τα χρήµατα που θα πληρώνονταν στο κράτος για την αµοιβή ενός εργάτη θα δίνονται για την εργασία του ροµπότ που τον αντικατέστησε. Με αυτόν τον τρόπο, οι πόροι θα χρησιµοποιούνται για την ανακούφιση των ανέργων και την οριστική τους συµφιλίωση µε τη σύγχρονη «τρύπα του λαγού», στην οποία όλοι έχουµε πέσει µέσα. Μήπως αυτό δεν είναι ακόµη ένα αλλόκοτο σενάριο που ονειρεύτηκε η Αλίκη, αλλά µια ενδιαφέρουσα πρόταση για την οµαλή µετάβαση στην πραγµατικότητα τούτης εδώ της σύγχρονης Χώρας των Θαυµάτων, στην οποία όλοι µας ταξιδεύουµε τα τελευταία χρόνια;
Στα «µαχαίρια» για χάρη της τεχνητής νοηµοσύνης
Γνωστοί επιχειρηµατίες, επιστήµονες και άνθρωποι της τεχνολογίας έχουν αρχίσει ένα άτυπο debate για το πόσο καλό ή κακό µπορεί να προκαλέσει στην ανθρωπότητα η τεχνητή νοηµοσύνη.
Elon Musk
Ίσως δεν υπάρχει µεγαλύτερος εχθρός της τεχνητής νοηµοσύνης από τον Elon Musk. Ο επικεφαλής της Tesla και της SpaceX έχει πει πως η τεχνητή νοηµοσύνη είναι πιο επικίνδυνη από τη Βόρεια Κορέα και θα είναι ο πιθανότερος λόγος για να ξεσπάσει ο Γ’ Παγκόσµιος Πόλεµος.
Mark Zuckerberg
Τα αυτοοδηγούµενα αυτοκίνητα ή η δυνατότητα καλύτερης διάγνωσης ιατρικών παθήσεων είναι για τον συνιδρυτή του Facebook δύο από τα προτερήµατα της τεχνητής νοηµοσύνης τα οποία µπορούν να σώσουν ανθρώπους. Πάντως, αξίζει να αναφερθεί ότι οι επενδύσεις του Facebook στο AI
είναι τεράστιες.
Bill Gates
Ο συνιδρυτής της Microsoft δείχνει µετριοπαθής απέναντι στις δυνατότητες της τεχνητής νοηµοσύνης, εκφράζοντας την άποψη ότι, εάν τη διαχειριστούµε σωστά, τότε µπορεί να γίνει εξαιρετικά ωφέλιµη.
Larry Page
Ο συνιδρυτής της Google είπε τα πάντα για την τεχνητή νοηµοσύνη µε µια και µόνο φράση: «Θα γίνει η απόλυτη µορφή της Google. Η απόλυτη µηχανή αναζήτησης που θα κατανοεί τα πάντα στο Διαδίκτυο».
Πηγή
